Πέρα από πρόσωπα και αστάθμητους παράγοντες, αγνοώντας την ύπαρξη του αλλοπρόσαλλου Αμερικανού προέδρου και του Τούρκου φίλου του, ο Mearsheimer προέβλεψε την απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων από την περιφέρεια. Η απόσυρση αυτή, λέει, θα αλλάξει τη δομή ισχύος, με τρόπο που θα καταστήσει τη σύγκρουση περισσότερο πιθανή από ό,τι είναι σήμερα (εννοεί το 2001). Οι δυνητικοί ηγεμόνες προκαλούν κλιμακούμενους φόβους που είναι δύσκολο να ελεγχθούν. Το πρόβλημα οξύνεται από το γεγονός ότι πιστεύουν ότι διαθέτουν σημαντική ισχύ και επομένως είναι πιθανό να θεωρήσουν ότι μπορούν να επιλύσουν τα προβλήματα της ασφάλειάς τους με πόλεμο. Η εμφάνιση ενός αναδυόμενου δυνητικού ηγεμόνα, θα συνασπίσει κράτη εναντίον του και η επανεμφάνιση των ΗΠΑ στη συγκεκριμένη περιφέρεια για να αναχαιτίσει αυτόν τον δυνητικό ηγεμόνα, θα είναι θέμα χρόνου! Σε αυτό το πολυπολικό σύστημα ο Mearsheimer μίλησε για την πιθανότητα λανθασμένου υπολογισμού, όπου ένα κράτος υποτιμά την προθυμία ενός αντιπάλου κράτους να παραμείνει ακλόνητο σε ζητήματα όπου υπάρχουν διαφορές. Τότε το πρώτο κράτος μπορεί να πιέσει υπερβολικά το δεύτερο αναμένοντας ότι εκείνο θα υποχωρήσει, ενώ στην πραγματικότητα εκείνο θα επιλέξει να πολεμήσει. Μιλώντας για αποτροπή ο ρεαλιστής Mearsheimer απορρίπτει τόσο την πρόσδεση στο άρμα του αντιπάλου (bandwagoning), όσο και τον κατευνασμό (appeasement), θεωρώντας ότι οι δύο αυτές πρακτικές τονίζουν την αδυναμία του αμυνόμενου και καθιστούν έναν επικίνδυνο αντίπαλο, περισσότερο και όχι λιγότερο επικίνδυνο. Ο Mearsheimer προτείνει τρία μέτρα που μπορεί να λάβει ένα απειλούμενο κράτος για να πετύχει την εξισορρόπηση και την αποτροπή του επιτιθέμενου. Πρώτον, πρέπει να στείλουν ξεκάθαρα σήματα στον επιτιθέμενο μέσω διπλωματικών διαύλων ότι δεσμεύονται ακλόνητα στο να διατηρήσουν την ισορροπία ισχύος ακόμη και αν αυτό σημαίνει καταφυγή στον πόλεμο. Ουσιαστικά ο εξισορροπητής τραβά μια γραμμή στην άμμο και προειδοποιεί τον επιτιθέμενο να μην την περάσει. Δεύτερον, τα απειλούμενα κράτη μπορούν να εργαστούν ώστε να δημιουργήσουν μια αμυντική συμμαχία προκειμένου να βοηθήσουν την αναχαίτιση του επικίνδυνου αντιπάλου τους. Τρίτον, μπορούν να κινητοποιήσουν επιπλέον δικούς τους πόρους, για παράδειγμα αύξηση της στρατιωτικής θητείας και των αμυντικών δαπανών.
Υ.Γ.: Ο Mearsheimer δείχνει τον μόνο δυνατό δρόμο εξισορρόπησης, την αποτροπή, με τρόπο ρεαλιστικό και πρακτικό. Η ελληνική πλευρά δεν τον έχει ακολουθήσει ακόμη στην τρίτη του πρόταση, την εσωτερική εξισορρόπηση, μέσω της αύξησης αμυντικών δαπανών. Θεωρώ ότι είναι θέμα χρόνου. Η γεωγραφία, που τόσο γενναιόδωρη στάθηκε απέναντί μας, μας επιβάλει κανόνες που μόνο αν τους ακολουθήσουμε θα επιτύχουμε την επιβίωσή μας.
Από τον Ηρακλή Γερογιώκα,
συντονιστή της Γραμματείας Διεθνών Σχέσεων και ΕΕ της ΝΔ
