Ο φονικός αυτός ιός πρόσθεσε αναπόφευκτα και τη χώρα μας, όπως και ένα μεγάλο αριθμό άλλων ευρωπαϊκών – και μη – χωρών στον «χάρτη των κρουσμάτων». Πλέον βιώνουμε μια νέα πραγματικότητα. Απαγόρευση κυκλοφορίας, κλείσιμο καταστημάτων, κατ’ οίκον περιορισμός, αποτελούν μερικά από τα μέτρα που πάρθηκαν για την αντιμετώπιση αυτής της υγειονομικής κρίσης και την προστασία της δημόσιας υγείας. Όλοι μας καλούμαστε να προσαρμοστούμε “βίαια” σε μια διαφορετική ζωή, προσμένοντας καρτερικά την ημέρα που θα αρθούν τα επιβεβλημένα μέτρα και θα επιστρέψουμε σε “όσα είχαμε” προ κρίσης. Ωστόσο, αυτό αποτελεί και το μεγαλύτερο ερώτημα, θα επιστρέψουμε άραγε με το τέλος της παρούσας κατάστασης στην εποχή προ κορονοϊού ή θα προκύψουν νέα δεδομένα;
Ανατρέχοντας κανείς στην ιστορία, αντιλαμβάνεται πως οι επιδημίες και οι πανδημίες “επισκέφτηκαν” τον άνθρωπο ουκ ολίγες φορές. Μελετώντας τες, συνειδητοποιεί πως αυτές λειτουργούσαν πάντα ως καταλύτες αλλαγών. Από τον λοιμό της Αθήνας κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο, τον λοιμό των Αντωνίνων, τον λοιμό του Ιουστινιανού, μέχρι τον «Μαύρο Θάνατο», τη χολέρα και την ισπανική γρίπη, μας καταδεικνύεται με τον πλέον εμφατικό τρόπο πως οι επιδημίες και οι πανδημίες άλλαξαν ανά τους αιώνες χώρες, κράτη, αυτοκρατορίες, κοινωνικοπολιτικά συστήματα και φυσικά τους ανθρώπους που τις βίωσαν.
Σήμερα, στην ξαφνική αλλαγή της καθημερινότητάς μας και στις νέες συνήθειες που αποκτούμε, παρατηρούμε πως πρωταγωνιστικό ρόλο έχει η τεχνολογία. Από το κλείσιμο των σχολείων και των ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και τη διαδικτυακή διδασκαλία (e – learning), την ψηφιακή σχέση των πολιτών με το δημόσιο, τις ψηφιακές συναλλαγές, τις τηλεδιασκέψεις και την εργασία από το σπίτι για επαγγέλματα στα οποία δεν απαιτείται φυσική παρουσία, παρατηρούμε ότι στην «εποχή του κορονοϊού» η ζωή μας “κυλάει” ψηφιακά. Διαδικασίες που μέχρι σήμερα απαιτούσαν αυτοπρόσωπη παρουσία σε δημόσιες υπηρεσίες, μπορούν πλέον να διεκπεραιώνονται από απόσταση χωρίς μετακινήσεις και περιττή γραφειοκρατία, επιταχύνοντας το πέρασμα της δημόσιας διοίκησης στην ηλεκτρονική εποχή, διευκολύνοντας με τον τρόπο αυτό την επικοινωνία των πολιτών με το κράτος.
Και ίσως τα παραπάνω παραδείγματα τεχνολογικής προσαρμογής του κράτους να αποτελούν μόνο ένα μικρό δείγμα του πώς η ζωή μας μετά την πανδημία δεν θα είναι ξανά η ίδια. Βάσει του ιστορικού προηγουμένου, θα υπάρξουν αλλαγές, πολύ πιθανόν σημαντικές και σταθερές, σε οικονομικό, πολιτικό, κοινωνικό επίπεδο. Όπως άλλωστε δήλωσε και ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Κ. Πιερρακάκης, «αυτό που ζούμε σήμερα είναι ένα παγκόσμιο πείραμα». Σε αυτό το πείραμα λοιπόν, η Ελλάδα οφείλει, πέρα από την αντιμετώπιση των τεράστιων δυσκολιών που θέτει ο ιός, να αξιοποιήσει και τις ευκαιρίες που θα παρουσιαστούν.
Εισερχόμενοι σε μια νέα εποχή, οι νέες συνήθειες που αποκτούμε αυτές τις στιγμές, ίσως δημιουργήσουν νέες προοπτικές. Ενδεχομένως, να υπάρξει μεταβολή των όσων θεωρούμε ως αυτονόητα. Όσα πιστεύουμε για τα όρια της Δημοκρατίας, των ατομικών δικαιωμάτων και των προσωπικών δεδομένων, ίσως τεθούν υπό αμφισβήτηση. Μια πιθανή διεύρυνση της ρομποτικής και της τεχνητής νοημοσύνης, ίσως μας φέρει αντιμέτωπους με νέα εργασιακά δεδομένα. Με τα όσα βιώνουμε στην παρούσα υγειονομική κρίση ίσως μας ωθήσουν να αλλάξουμε ριζικά την αντίληψή μας για τους δημόσιους χώρους, με αποτέλεσμα να αυξήσουμε τον βαθμό δημόσιας υγείας μας. Ίσως πάλι, αλλάξουμε εμείς οι ίδιοι, αντιδρώντας “θετικά” στο σοκ που βιώνουμε, αυτό της απουσίας και της στέρησης των όσων θεωρούμε σημαντικών και που πριν φάνταζαν δεδομένα.
Χωρίς αμφιβολία, ζούμε σε μία εποχή που τα πάντα τίθενται υπό αμφισβήτηση. Σύμφωνα με τις προβλέψεις, οι επόμενοι μήνες θα είναι ιδιαίτερα δύσκολοι. Όμως για όλους μας επιφυλάσσονται τόσο προκλήσεις, όσο και ευκαιρίες. Ευκαιρίες, ώστε να αλλάξουμε πολλές απ’ τις νοοτροπίες μας και να μεταβάλλουμε ριζικά τη ζωή μας. Σε ποιο βαθμό κανείς δε μπορεί να προβλέψει. Ο κινεζικός λαός όμως, με την ιδιαίτερη φιλοσοφία και τον τρόπο σκέψης του, “μας φυλάει” μια παροιμία γι’ αυτές τις στιγμές, «μια κρίση ενέχει κινδύνους, αλλά πάντα προσφέρει και πολλές ευκαιρίες. Επαφίεται στην ανθρώπινη δράση η όποια κατάληξη». Ας μεταλλάξουμε λοιπόν τους κινδύνους και τις προκλήσεις σε ευκαιρίες! Ας γρηγορούμε!
Από τον Αναστάσιο Καραχριστιανίδη, φοιτητή Νομικής στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου
