Η σταβλισμένη – ημιενσταβλισμένη δεν χρησιμοποιεί ή χρησιμοποιεί ελάχιστα τον κοινοτικό βοσκότοπο και η διατροφή των αιγοπροβάτων στηρίζεται σε τεχνητό μονοετή ή πολυετή λειμώνα και σε αυξημένη συμπληρωματική ζωοτροφή.
Τα εκτρεφόμενα ζώα είναι βελτιωμένων φυλών, υψηλών αποδόσεων. Αποτελεί το εντατικό σύστημα εκτροφής.
Στην ποιμνιακή στατική μορφή, η διατροφή των προβάτων στηρίζεται κύρια σε έτοιμες χορηγούμενες ζωοτροφές κατά τους χειμερινούς μήνες, καθώς και σε μονοετείς τεχνητούς λειμώνες- τα γρασίδια- και σε απρογραμμάτιστη βόσκηση στους κοινόχρηστους βοσκότοπους κατά τον υπόλοιπο χρόνο.
Τα εκτρεφόμενα ζώα ανήκουν στις μικρόσωμες ντόπιες φυλές ή είναι παράγωγα διασταυρώσεων των φυλών αυτών με μεγαλόσωμες πεδινές τοπικές ή και ξενικές φυλές. Η απόδοση σε γάλα και κρέας είναι αρκετά καλή.
Η πλειοψηφία των μονάδων αυτών ανήκουν στο ημιεντατικό σύστημα εκτροφής.
Η ποιμνιακή μετακινούμενη μορφή χαρακτηρίζεται απο τη μετακίνηση του ποιμνίου σε ορεινούς βοσκότοπους κατά την άνοιξη και το καλοκαίρι. Τα εκτρεφόμενα ζώα ανήκουν στις αυτόχθονες μικρόσωμες ορεινές φυλές ή είναι παράγωγα διασταυρώσεων και με πεδινές τοπικές φυλές. Η παραγωγή σε κρέας και γάλα είναι μάλλον χαμηλή, αλλά ποιοτικά υψηλή.
Το σύστημα εκτροφής των εκμεταλλεύσεων της μορφής αυτής είναι το εκτατικό.
Η ποιμνιακή στατική και μετακινούμενη, είναι οι μορφές εκμετάλλευσης της αιγοπροβατοτοφίας που θα πρέπει να αναπτυχθούν και να στηριχθούν με μέτρα της μελλοντικής προγραμματικής περιόδου της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) γιατί: - Είναι οι καλύτερα προσαρμοσμένες στις εδαφολογικές και κλιματολογικές συνθήκες της χώρας μας. Αξιοποιούν ορεινές και μειονεκτικές εκτάσεις, που δεν υπάρχει δυνατότητα να αξιοποιηθούν με άλλον τρόπο. Οι φυσικοί βοσκότοποι καλύπτουν το 45% περίπου της έκτασης της Ελλάδας και προσφέρουν βοσκήσιμη ύλη σχεδόν δωρεάν, χωρίς τη χρήση μηχανημάτων, εργαλείων, λιπασμάτων, φυτοπροστατευτικών και άλλων που είναι απαραίτητα για την παραγωγή των συγκομιζόμενων ζωοτροφών. Οι μορφές αυτές της αιγοπροβατοτροφίας μπορούν ακόμα να αξιοποιήσουν και δάση με ποώδη και θαμνώδη υπόροφο. Η λελογισμένη βόσκηση στα δάση αυτά συντελεί στον περιορισμό της καύσιμης ύλης, στη μείωση των πυρκαγιών και στην αποτροπή της υποβάθμισης του περιβάλλοντος. - Είναι οι μορφές εκμετάλλευσης της αιγοπροβατοτροφίας, στις οποίες στηρίζεται η παραγωγή προϊόντων ποιότητας, όπως είναι τα Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ) και τα βιολογικά. Τα ιδιαίτερα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά – γεύση, άρωμα- των τυριών, που παρασκευάζονται από αιγοπρόβειο γάλα, και του κρέατος, οφείλονται στην πλούσια σε βοσκόφυτα χλωρίδα των φυσικών βοσκοτόπων της πατρίδας μας. Για την παρασκευή του εθνικού, παραδοσιακού τυριού μας, τη ΦΕΤΑ, που είναι ο στυλοβάτης της ελληνικής αιγοπροβατοτροφίας, καθώς και για τα άλλα τυριά ΠΟΠ, βασική προδιαγραφή είναι το προς τυροκόμηση γάλα να προέρχεται από φυλές προβάτων και αιγών παραδοσιακά εκτρεφόμενες και προσαρμοσμένες στην περιοχή παρασκευής των τυριών και η διατροφή τους να βασίζεται στη χλωρίδα της περιοχής αυτής. Για την παραγωγή των προϊόντων κρέατος με Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης «Αρνάκι Ελασσόνας ΠΟΠ» και «Κατσικάκι Ελασσόνας ΠΟΠ» βασικές προδιαγραφές είναι, να προέρχονται από πρόβατα ή αίγες που φέρουν τα φαινοτυπικά χαρακτηριστικά των αυτόχθονων Ελληνικών φυλών και πληθυσμών, να διαβιούν σε εκτατικές ή ημιεκτατικές συνθήκες και να βόσκουν στους ορεινούς βοσκοτόπους της οριοθετημένης περιοχής. - Στηρίζουν οικονομικά τους κατοίκους των ορεινών και μειονεκτικών περιοχών και συντελούν στην περιβαλλοντική ισορροπία, στη διατήρηση της βιοποικιλότητας και έχουν άμεση σχέση με την παράδοση και τον πολιτισμό μας.
Μέτρα που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν στη χώρα μας στα πλαίσια της μελλοντικής ΚΑΠ με σκοπό τη στήριξη και ανάπτυξη της ποιμνιακής αιγοπροβατοτροφίας είναι:
- Βελτίωση των φυσικών βοσκοτόπων των ορεινών και μειονεκτικών περιοχών, με δημιουργία και βελτίωση υποδομών ,διαχείριση της βλάστησης και προσθήκη θρεπτικών στοιχείων και άλλα.
- Οριοθέτηση βοσκοτόπων.
- «Αξιοποίηση ορεινών βοσκοτόπων» με χορήγηση οικονομικής ενίσχυσης για τη μεταφορά των αιγοπροβάτων προς και από τις ορεινές περιοχές και για την κάλυψη μέρους της δαπάνης μίσθωσης των ορεινών βοσκοτόπων.
- Κατανομή των βοσκοτόπων στα πλαίσια της ενιαίας ενίσχυσης μόνο σε κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις που πραγματικά τους κάνουν χρήση.
- Μεγαλύτερη αξία στα δικαιώματα ενιαίας ενίσχυσης στην περίπτωση της εκτατικής κτηνοτροφίας.
- Χορήγηση συνδεδεμένης ενίσχυσης κατά κεφαλή που θα συσχετίζεται με τον μέσο όρο γαλακτοπαραγωγής της μορφής αυτής των εκμεταλλεύσεων.
- Αύξηση της μοριοδότησης και του πριμ πρώτης εγκατάστασης στους νέους γεωργούς, που το μεγαλύτερο εισόδημά τους θα προέρχεται από την αιγοπροβατοτροφία εκτατικού συστήματος εκτροφής.
- Επιπλέον, μοριοδότηση και ποσοστό οικονομικής ενίσχυσης για τη δημιουργία μονάδων εκτατικής αιγοπροβατοτροφίας στα πλαίσια των σχεδίων βελτίωσης.
- Στο μέτρο «Διατήρηση απειλούμενων με εγκατάλειψη φυλών αγροτικών ζώων» να ενταχθούν όλες οι αυτόχθονες φυλές προβάτων και αιγών που εκτρέφονται σήμερα στις διάφορες περιοχές της χώρας μας. Ακόμα, να ενισχυθεί η προσπάθεια επιστροφής στα χαρακτηριστικά της καθαρόαιμης αυτόχθονης φυλής σε κοπάδια που αυτά αλλοιώθηκαν από διάφορες διασταυρώσεις, περισσότερο με ξενικές φυλές τα τελευταία χρόνια.
- Στο πρόγραμμα της βιολογικής κτηνοτροφίας να οριστεί ανώτερο ποσό ενίσχυσης ανά εκμετάλλευση, για τη δυνατότητα ένταξης περισσότερων κτηνοτροφικών μονάδων σ’ αυτό.
- Ενημέρωση και εκπαίδευση των κτηνοτρόφων.
Η ενασχόληση με την ποιμνιακή αιγοπροβατοτροφία είναι από τις πιο δύσκολες, γι’ αυτό και τα μέτρα και τα κίνητρα για τη στήριξη και ανάπτυξή της θα πρέπει να είναι ουσιαστικά.
Από τον Δημήτριο Κουλουκτσή, γεωπόνο
