Κοινό γνώρισμα για την οργάνωση, επικοινωνία, ενημέρωση και κινητοποίηση των εξεγερμένων ήταν η χρήση των κοινωνικών δικτύων (Facebook, Twitter, Youtube) ώστε να ξεπερασθούν τα εμπόδια τής κατά τόπους κρατικής λογοκρισίας αλλά και των άλλων απαγορεύσεων. Ήταν η εξέγερση αυθόρμητη; Αμφίβολο. Σίγουρα, όμως, «πατούσε» σε υπαρκτά προβλήματα των πληθυσμών. Τα οποία, βέβαια, ακόμη δεν λύθηκαν.
Οι «αγανακτισμένοι» της Πλατείας Συντάγματος και άλλων πόλεων (2011) ή αλλιώς «κίνημα του Facebook» ήσαν ένα ετερόκλητο σύνολο πολιτών που διαδήλωναν αρχικώς ειρηνικά κατά των μέτρων λιτότητας και του Β. Σόιμπλε. Αργότερα, ένα τμήμα τους, κλιμάκωσε τις αντιδράσεις σπάζοντας τα ΑΤΜ των τραπεζών ή προπηλακίζοντας «συστημικούς» πολιτικούς. Στη δεύτερη φάση, την πιο βίαιη, λειτουργούσαν με εξαιρετικό σχεδιασμό. Ήταν αυθόρμητο; Δεν το νομίζουμε. Στην ταραγμένη, πάντως, εκείνη περίοδο η Αθήνα είχε γίνει η έδρα του παγκόσμιου μιντιακού συστήματος: διότι εδώ χτυπούσε, δήθεν, η καρδιά της «επανάστασης».
Τώρα, στη Γαλλία, πυροδοτήθηκε το κίνημα των «κίτρινων γιλέκων». Φυσικά και δεν είναι αυθόρμητο κίνημα έστω κι αν αρκετοί συμμετέχουν αυθόρμητα. Οι περισσότεροι από τους διαδηλωτές, όμως, αντιμετωπίζουν αληθινά προβλήματα και ωθούνται από τους ίδιους πάνω-κάτω λόγους που ανέδειξαν τον Ντ. Τραμπ ως Πρόεδρο των ΗΠΑ, που έφεραν και φέρνουν την Ευρωπαϊκή ακροδεξιά στο προσκήνιο, που έφεραν τη Βρετανία στο Brexit, που οδήγησαν τα ελληνικά και ιταλικά κόμματα της «οργής» στην κυβερνητική εξουσία.
Πρόκειται, κατά κάποιον τρόπο, για τους σύγχρονους «λουδίτες», ανθρώπους -της μεσαίας τάξης και πιο κάτω- που δεν μπορούν να παρακολουθήσουν τις εξελίξεις και που αισθάνονται τη συρρίκνωση των εισοδημάτων τους και διαισθάνονται το μέλλον τους δυσοίωνο. Που γεμάτοι ανασφάλειες γίνονται «εύφλεκτο, αναλώσιμο υλικό» και κατάλληλη ζύμη στα χέρια των δημαγωγών-λαϊκιστών. Είναι οι απελπισμένοι που δεν ξέρουν από πού να πιαστούν και γι’ αυτό πιάνονται, κυριολεκτικώς, από τα μαλλιά τους. Που αντιδρούν με αντιφατικό τρόπο καθώς κυριαρχούνται από τη λογική του «γαία πυρί μειχθήτω». Και βέβαια «χρησιμοποιούνται» από «ειδήμονες».
Κατά τη γνώμη μας, μια από τις σημαντικές αιτίες για αυτές τις λαϊκές αντιδράσεις με χαρακτήρα εξέγερσης είναι η καπιταλιστικού τύπου παγκοσμιοποίηση, η οποία στις δυτικές χώρες -αλλά και γενικότερα- κάνει τους πλούσιους πολύ πλουσιότερους και τους φτωχούς φτωχότερους ενώ ταυτόχρονα «ξηλώνει» παντού το κοινωνικό κράτος. Οι ανατροπές που επιφέρει σε παραδοσιακές δομές και οι δικαιολογημένες ανασφάλειες που προκαλεί σε κοινωνίες οι οποίες δεν είχαν προετοιμαστεί καταλλήλως είναι καταλυτικές.
Μια τέτοια χώρα είναι και η Γαλλία, ένας από τους δύο πόλους, μαζί με τη Γερμανία, του ευρωπαϊκού άξονα, με καλά οργανωμένο σύστημα κοινωνικής προστασίας αλλά και με προβλήματα ανταγωνιστικότητας των βιομηχανικών της προϊόντων. Η Γαλλία που, επιπλέον, και για αρκετά χρόνια τώρα, αντιμετωπίζει σοβαρά θέματα, ιδιαίτερα στα προάστια του Παρισιού, από τους «εμιγκρέδες» των πρώην αποικιών της αλλά και από τους φανατικούς νεαρούς μουσουλμάνους οι οποίοι, εσχάτως, έχουν πολλαπλασιασθεί δραματικά.
Ο Γαλλογερμανικός, λοιπόν, ευρωπαϊκός άξονας πέρα από τις εσωτερικές του ανισορροπίες και αδυναμίες αντιμετωπίζει και επιπρόσθετα, εξωγενή εμπόδια που δυσκολεύουν την πορεία της επιδιωκόμενης ευρωπαϊκής ενοποίησης. Το Brexit και η εκλογή Τραμπ είναι δύο από αυτά καθώς Βρετανία και ΗΠΑ αμφισβητούν έντονα και εμπράκτως τη Γερμανική ηγεμονία στην Ε.Ε. Ταυτόχρονα αντιτίθενται στην πρόθεση της Ευρώπης για περισσότερη αυτονομία. Γι’ αυτό το λόγο αντέδρασαν αρνητικά στην πρόσφατη εξαγγελία Μακρόν για τη δημιουργία και ανάπτυξη «ενός αληθινού ευρωπαϊκού στρατού».
Συνεπώς, η συνεχιζόμενη κινητοποίηση των ανθρώπων με τα κίτρινα γιλέκα, που αμφισβητεί και φθείρει τον Μακρόν πάει «γάντι» στα σχέδια των εσωτερικών πολιτικών αντιπάλων του (π.χ. Λεπέν) και δίνει φτερά στο πρότζεκτ του κ. Μπάνον για την ενίσχυση των αντι-γερμανικών τάσεων στην ήπειρό μας που, παραδόξως, στην πλειονότητά τους, είναι και ακροδεξιές. Ως εκ τούτων ο Γάλλος Πρόεδρος έχει να αντιμετωπίσει σκληρά διλήμματα καθώς διακυβεύονται ζητήματα που υπερβαίνουν την πολιτική του καριέρα και άπτονται των ευρωπαϊκών σχεδιασμών.
Πέραν βέβαια όλων αυτών που συνδέονται με τους γεωστρατηγικούς ανταγωνισμούς οι πολίτες της Ευρώπης, της Δύσης αλλά και ολόκληρου του πλανήτη έχουν επιπρόσθετους λόγους για να ανησυχούν βαθιά: οι εντεινόμενες μεταναστευτικές ροές, η «εισβολή» των νέων τεχνολογιών στην παραγωγική διαδικασία, που αφαιρεί περισσότερες θέσεις εργασίας από όσες δημιουργεί, και η κλιματική αλλαγή, της οποίας το κόστος θα κληθούν να πληρώσουν -ακόμη μια φορά- οι πολλοί κι όχι όσοι ρυπαίνουν περισσότερο, αποτελούν κάποιους από αυτούς τους λόγους.
Είναι, συνεπώς, περισσότερο από βέβαιο πως αποτελεί κρίσιμο όρο επιβίωσής μας το να τιθασευτούν οι πλανητικές δυνάμεις της μεγάλης καπιταλιστικής απληστίας που οδηγούν σε χαώδεις ανισότητες. Διότι αν η παγκόσμια κοινωνία δεν αναστοχαστεί και δεν αναθεωρήσει την αυτοκαταστροφική της πορεία λαμβάνοντας ουσιαστική μέριμνα για τους «υστερούντες» της τότε «ο 21ος αιώνας θα είναι ο πιο συγκλονιστικός και ο τραγικότερος στην ιστορία της ανθρωπότητας (Π. Κονδύλης)».
Από τον Δημήτρη Νούλα
Ο Δημήτρης Νούλας είναι χημικός
