Ο όρος ανομία εισάγεται στα τέλη του 19ου αιώνα από τον Γάλλο κοινωνιολόγο Emile Durkheim και αναφέρεται στην κατάρρευση των κανόνων που διέπουν την καθημερινή συμβίωση. Στην Ελλάδα η ανομία είναι δισυπόστατη: Πρόκειται τόσο για διάχυτες ατομικές συμπεριφορές, που συχνά αποκτούν έναν κοινωνικό αυτοματισμό και φθάνουν να θεωρούνται φυσιολογικές, όσο και κρατικές πολιτικές που επιτρέπουν την ύπαρξη και τον πολλαπλασιασμό των συμπεριφορών αυτών. Οι συνέπειες όμως, είναι δραματικές. Η ανομία μολύνει τα πάντα στο πέρασμά της και εκφυλίζει κράτος και κοινωνία.
Η ανομία ποικίλλει και κλιμακώνεται από καθημερινές πρακτικές ευρείας έκτασης, όπως η φοροδιαφυγή, η αναρχία στους δρόμους, οι καταλήψεις, η ρυπαρότητα, ο εκχυδαϊσμός του περιβάλλοντος, η αλλοίωση των πινακίδων κυκλοφορίας, η αφισοκόλληση, το graffiti, ή το κάπνισμα σε χώρους όπου απαγορεύεται, η απουσία σεβασμού στους ηλικιωμένους και τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, αλλά και σε φαινόμενα «ασυλίας» στην παρανομία, ατιμωρησίας, αρνησιδικίας, ή μεγάλης διαφθοράς (ενδεικτικά τα πρόσφατα στοιχεία του Global Competitiveness Index 2017-18, που μας κατατάσσουν μόλις στην 83η θέση, μεταξύ 137 κρατών, σε θέματα ηθικής δεοντολογίας και διαφθοράς). Τελευταία, «προνομιακές» για τη χώρα μορφές ανομίας, αποτελούν οι « αγωνιστές» του «δεν πληρώνω» και η de facto αναγνώριση εξουσίας στις λεγόμενες «συλλογικότητες».
Η ανομία στην πατρίδα μας έχει θεσμικές και πολιτικές καταβολές, αφού, δυστυχώς ακόμα, «πριμοδοτείται» από το ίδιο το Σύνταγμα που διατηρεί ακόμα σε ισχύ την προκλητική για το κοινό αίσθημα ρύθμιση της παρ. 1 του άρθρ. 86 του Συντάγματος, το νόμο περί «μη» ευθύνης Υπουργών, διάφορα προνόμια και ασυλίες, καθώς και την «ασυλία» για την παραβατικότητα στους πανεπιστημιακούς χώρους.
Βαριά σκιά στο σκέλος της διαφθοράς, αφήνουν οι εξωχώριες ( off shore) εταιρείες, (οράτε panama papers, paradise papers) που συνιστούν διεθνή νομότυπη διαπλοκή, για να χάνεται …η ροή του χρήματος και «νομίμως» να γίνεται φοροδιαφυγή, ή φοροαποφυγή, ξέπλυμα βρόμικου χρήματος κοκ, προς όφελος φυσικά των διαφόρων «ελίτ».
Προϊόν ανομίας είναι η αντίληψη ότι οι πιο αφελείς άνθρωποι είναι οι συνεπείς φορολογούμενοι, ενώ οι «έξυπνοι» ποντάρουν πάντα στην ελληνικής εμπνεύσεως πατέντα της «περαίωσης», της «άφεσης» των χρεών τους κ.ο.κ.
Η ροπή προς την αυθαιρεσία, με τη «βιομηχανία» κατασκευής αυθαιρέτων, τα οποία, με τη σειρά της έρχεται η πολιτεία να τα «νομιμοποιήσει», αίρει κάθε έννοια κράτους δικαίου. Είναι νωπές οι μνήμες, από την ανείπωτη τραγωδία στη Μάνδρα Αττικής, που οδήγησε στο θάνατο 24 συνανθρώπους μας, πέραν από τις τεράστιες ζημίες, γιατί ο εθισμός στην ανομία είναι ικανός να «ανατρέψει» και τους νόμους της φυσικής, αφού μπαζώνει τα ρέματα και αδιαφορεί για τη φυσική απορροή των υδάτων, αλλά και τις προβλεπόμενες ποινικές συνέπειες, οι οποίες ποτέ, ή σπανίως αποδίδονται στους υπευθύνους.
Ο νόμος με το οποίο αποφυλακίζονται σκληροί και αμετανόητοι εγκληματίες, δολοφόνοι και βιαστές, οι οποίοι, αμέσως μετά την αποφυλάκισή τους, συνεχίζουν να δολοφονούν, να βιάζουν, ή να σκορπίζουν τον τρόμο στα θύματά τους, όπως π.χ. οι ληστές με το «σίδερο», που λήστευαν και ταυτόχρονα «σιδέρωναν» τα θύματά τους, αποτελούν θεσμική έκφραση της εμπεδωμένης αντίληψης περί ανομίας, ατιμωρησίας και περιφρόνησης των θυμάτων των εγκληματικών ενεργειών.
Η «ανακύκλωση» της εγκληματικότητας, αποτελεί μέρος μιας άλλης «νεοφυούς» πολιτικής, το δε έργο της Αστυνομίας να αναζητεί και να συλλαμβάνει αυτούς που ήταν στη φυλακή, εκτός από πραγματική «οδύσσεια», είναι και ματαιοπονία, αφού αισθάνεται ότι «αντλεί εις πίθον Δαναΐδων»!.
Ακραία προκλητική για το κοινό αίσθημα ήταν η χορήγηση διήμερης άδειας για τον 11κάκις σε ισόβια καταδικασθέντα τρομοκράτη, τον οραματιστή μιας νέας γενιάς τρομοκρατών, Δ. Κουφοντίνα, αφού προηγουμένως έγιναν όλες οι νόμιμες (!) ενέργειες, να καταργηθούν οι φυλακές τύπου Γ΄ (υψίστης ασφαλείας), ώστε να στρωθεί το χαλί για την άρση κάθε εμποδίου…
Ο συμβολισμός μιας τέτοιας ενέργειας, εκτός από ευθεία ρήξη με το αίσθημα δικαίου, την απαξίωση και προσβολή της μνήμης των θυμάτων, θέτει μετ΄ επιτάσεως το θέμα της αντιστοίχισης και του βαθμού προστασίας που πρέπει να απολαμβάνουν οι δράστες έναντι των θυμάτων τους, σε μια ευνομούμενη και δημοκρατική κοινωνία.
Δυστυχώς η ανομία και η ατιμωρησία έχει αμβλύνει τα αντανακλαστικά μας σε τέτοιο βαθμό, που φαινόμενα υψίστης προσβολής της δημοκρατίας, της έννομης τάξης και του λαϊκού αισθήματος, να θεωρούνται φυσιολογικά και να γίνονται με «συνείδηση δικαίου».
Με την ύπουλη οξείδωση της ανομίας, οι θεσμοί ευτελίζονται, ο πολιτικός και νομικός πολιτισμός της χώρας πλήττεται και μαζί τους, οι δημοκρατικοί θεσμοί και οι εγγυήσεις του κράτους δικαίου. Οι συνέπειες αυτών των φαινομένων είναι τεράστιες: Διαβρώνουν τον κοινωνικό ιστό, αυξάνουν τη βία και υπονομεύουν την οικονομική ανάπτυξη. Παραλύουν το έργο της Αστυνομίας και αλλοιώνουν το θεσμικό της ρόλο, ο οποίος είναι ένας και μοναδικός, αυτός που υπαγορεύεται από το Σύνταγμα και τους Νόμους.
Δεν πρέπει πλέον να αφήσουμε άλλο τη δύναμη της συνήθειας να μας νικήσει, γιατί όταν συνηθίζεις το τέρας, τότε αρχίζεις να του μοιάζεις. Είναι ώρα να γίνουν οι μεγάλες ρήξεις με τους παράγοντες της ελληνικής χρεοκοπίας, οι οποίες δεν έγιναν ποτέ μέχρι σήμερα. Είναι ώρα να επιστρέψει η λογική στη χώρα που την γέννησε. Είναι ώρα το κράτος, ως ο μεγαλύτερος παιδαγωγός της δημόσιας συμπεριφοράς, να αναλάβει επιτέλους το ρόλο του.
Του κ. Γρηγορίου Αναγνώστου (*)
(*) Ο κ. Γρηγόριος Αναγνώστου είναι αντιστράτηγος ε.α. και επίτιμος υπαρχηγός της ΕΛ.ΑΣ.
