Η Ευρωζώνη μπροστά στις μεταρρυθμίσεις

Εδώ είμαστε πάλι.
Τα σχέδια για τη μεταρρύθμιση της ευρωζώνης απειλούν να φέρουν και πάλι στο προσκήνιο μια από τις πιο δηλητηριώδεις συζητήσεις γύρω από την κρίση του ευρώ, που την τελευταία φορά κόντεψε να τινάξει στον αέρα τη νομισματική ένωση.

Η συζήτηση αυτή έχει περιστραφεί άλλοτε γύρω από τη γεωγραφία (η νότια Ευρώπη εναντίον της βόρειας), άλλοτε γύρω από την ηθική (οι «ενάρετες» κυβερνήσεις εναντίον των «αμαρτωλών») και άλλοτε γύρω από την καθαρή πολιτική (οι συντηρητικοί που θέλουν την ελεύθερη αγορά εναντίον των σοσιαλδημοκρατών που θέλουν αύξηση των δαπανών).
Οι διαφορετικές λέξεις περιγράφουν όμως το ίδιο πράγμα: τη δυσαρέσκεια ορισμένων κυβερνήσεων, που θεωρούν ότι ζητείται από τους φορολογούμενους των χωρών τους να χρηματοδοτήσουν τους τεμπέληδες του Νότου που όλη μέρα λιάζονται.
Πίσω από τη συζήτηση για τους καλύτερους τρόπους να ενισχυθεί η ευρωζώνη κρύβεται λοιπόν η αντιπαράθεση ανάμεσα σε αυτούς που φοβούνται ότι θα πληρώσουν και σ΄ εκείνους που φοβούνται ότι θα χρεοκοπήσουν. Πίσω από τις συνομιλίες για έναν προϋπολογισμό της ευρωζώνης με έναν κανονικό υπουργό Οικονομικών βρίσκεται η συνήθης δυσπιστία ανάμεσα στους ίδιους πρωταγωνιστές.
Η Γερμανία και οι παραδοσιακοί της σύμμαχοι - η Ολλανδία, η Αυστρία, η Φινλανδία και μερικές φορές οι χώρες της Βαλτικής - επιμένουν στη δημοσιονομική πειθαρχία και τους αυστηρούς ελέγχους.
Η Γαλλία, η Ιταλία και η Ισπανία ζητούν μια πανευρωπαϊκή πολιτική που θα περιλαμβάνει τη μεταφορά πόρων μεταξύ των χωρών, επιτρέποντας έτσι στην ευρωζώνη να αντιμετωπίσει καλύτερα προετοιμασμένη την επόμενη κρίση.
Η μία πλευρά υποπτεύεται ότι η άλλη θέλει δωρεάν οικονομική βοήθεια. Η άλλη πλευρά φοβάται ότι η επιμονή στους ελέγχους στερεί τις κυβερνήσεις από τη δημοσιονομική τους κυριαρχία.
Η αναβίωση της παλιάς καχυποψίας οδηγεί σε παράλυση ακόμη και την ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης, που θεωρείται μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της ευρωζώνης. Δύο σημαντικά θέματα μένει να λυθούν: η εγγύηση των καταθέσεων κάτω των 100.000 ευρώ σε όλη τη νομισματική ένωση και o οργανωμένος περιορισμός των δραστηριοτήτων των τραπεζών που δεν έχουν καμιά ελπίδα επιβίωσης. Οι κυβερνήσεις όμως που θεωρούν ότι «πληρώνουν» ζητούν αυστηρές εγγυήσεις, πρώτα για την εξυγίανση του τραπεζικού συστήματος της ευρωζώνης κι ύστερα για τη χρησιμοποίηση των κοινών πόρων.
Οι υπερασπιστές μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης για τη μεταρρύθμιση της ευρωζώνης, με επικεφαλής τον Εμανουέλ Μακρόν, εξακολουθούν πάντως να πιστεύουν ότι χρειάζεται ένα όραμα για να προχωρήσουν. Ο γάλλος πρόεδρος θεωρεί πως οι προτάσεις του για τη νομισματική ένωση συμπληρώνουν την άποψή του για μια ισχυρή Ευρώπη που θα προστατεύει τους πολίτες της καλύτερα. Την ίδια στιγμή, οι κυβερνήσεις του Νότου έχουν να επιδείξουν σημαντική πρόοδο σε σχέση με την εποχή που τις χτύπησε η κρίση.
Η Πορτογαλία είναι ένα από τα success stories της Ευρώπης. Η ανεργία παραμένει υψηλή στην Ισπανία, αλλά η οικονομία αναπτύσσεται ξανά. Η Ιταλία παραμένει εύθραυστη και υπερχρεωμένη, αλλά οι προβληματικές της τράπεζες καταβάλλουν προσπάθειες να καθαρίσουν τους ισολογισμούς τους. Όσο για τη Γαλλία, πείθει σιγά-σιγά τη Γερμανία ότι οι προσθέσεις της να μεταρρυθμίσει την οικονομία της και να μειώσει το δημοσιονομικό της έλλειμμα είναι σοβαρές.
Με άλλα λόγια, η εμπιστοσύνη επιστρέφει μεταξύ των μελών της ευρωζώνης. Ο κίνδυνος είναι τώρα οι φιλόδοξες μεταρρυθμίσεις να μας γυρίσουν πίσω στην εποχή του καταλογισμού ευθυνών, όπου οι χώρες αλληλοκατηγορούνται για υπονόμευση της νομισματικής ένωσης, είτε επειδή είναι υπερβολικά αυστηρές είτε επειδή είναι υπερβολικά χαλαρές.
* Του Πιέρ Μπριανσόν
(*) Ο Πιερ Μπριανσόν είναι αρθρογράφος του Politico
(Πηγή: Politico.eu)