Σε μια κοινωνία όπου σε αντίθεση με 30-40 έτη παλιότερα, η πρόσβαση στη γνώση είναι ευκολότερη και οι περισσότεροι άνθρωποι πια διαθέτουν ανώτερες πανεπιστημιακές και ακαδημαϊκές γνώσεις, γεννάται εύλογα το ερώτημα: «Γιατί η γνώση αυτή δεν μετουσιώθηκε σε μια καλύτερη και ευτυχέστερη ζωή των ανθρώπων, σε μια καλύτερη και ανθρώπινη κοινωνία όπου θα κυριαρχεί η αγάπη και η αλληλεγγύη, τουναντίον πλήθυναν τα ψυχικά νοσήματα και οι επισκέψεις σε ψυχιάτρους και ψυχολόγους και ψύχθηκε η αγάπη των πολλών»;
Η απάντηση κρύβεται στη ρήση του αοίδιμου διηγηματογράφου Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη ο οποίος πριν από 110 και πλέον χρόνια είχε πει: «Μορφωμένους θέλουμε, όχι εγγραμμάτους». Εγγραμμάτους ο Σκιαθίτης λογοτέχνης εννοούσε την πληθώρα των πτυχιούχων, μεταπτυχιακών και διδακτορικών που διαθέτει πια η χώρα μας· μορφωμένους δε, εννοούσε τους εναρέτους, τους πνευματικούς και πεπαιδευμένους ανθρώπους που διαθέτουν άρτια παιδεία και βαθειά καλλιέργεια και που δυστυχώς στη σημερινή εποχή σπανίζουν. Όταν ο αρχαίος φιλόσοφος Σωκράτης ρωτήθηκε για τον ορισμό του μορφωμένου ανθρώπου, δεν ανέφερε τίποτε για τη συσσώρευση γνώσεων παρά μόνο απάντησε ότι είναι θέμα συμπεριφοράς. Είπε ότι μορφωμένοι είναι οι άνθρωποι που είναι έντιμοι σε όλες τις συνδιαλλαγές τους, αυτοί που αντιμετωπίζουν γεγονότα δυσάρεστα και ανθρώπους αντιπαθείς καλοπροαίρετα και αυτοί που ελέγχουν τις απολαύσεις τους. Ο δε Πλάτωνας είχε πει ότι: «Πάσα τε επιστήμη χωριζομένη δικαιοσύνης και της άλλης αρετής, πανουργία, ου σοφία φαίνεται». Δηλαδή, η γνώση η οποία στερείται δικαιοσύνης και κάθε άλλης αρετής, δεν καθιστά τον άνθρωπο σοφό, αλλά πανούργο και επιβλαβή για τον εαυτό του και την κοινωνία γενικότερα. Πόσοι και πόσοι επιτήδειοι, οι οποίοι προκειμένου να αυξήσουν τα πλούτη και να διασφαλίσουν την καλοπέρασή τους γίνονται αδίστακτοι, εκμεταλλευόμενοι τη γνώση και τη θέση τους σήμερα;
Η μεταλαμπάδευση της αρετής και της μόρφωσης αποτελεί καθήκον και ανώτερος σκοπός των γονέων, οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για τη σωστή ανατροφή των παιδιών τους όταν αυτά είναι σε νεαρή ηλικία και η ψυχή τους ακόμη είναι εύπλαστη και δεκτική. Όπως το δέντρο όταν είναι μικρό, εάν φυσήξει ο άνεμος αυτό στραβώνει, εάν του βάλουμε ένα στύλο γίνεται ίσιο, ενώ εάν δεν του βάλουμε στύλο και μείνει στραβό, θα παραμείνει στραβό για όλη του τη ζωή. Εάν δε όταν μεγαλώσει και ριζώσει καλά, θελήσουμε να το στηρίξουμε και να το ισιώσουμε, τότε αυτό θα σπάσει. Έτσι και τα παιδιά μας, όταν είναι μικρά ας τα στυλώσουμε στην ορθόδοξη πίστη, στον φόβο Θεού, ας τα πλουτίσουμε με διδασκαλίες και καλά πρότυπα, έως ότου ριζώσουν στην αρετή και στερεωθούν, οπότε και δεν θα φοβούνται τίποτε. Ο Λυκούργος, βασιλιάς της αρχαίας Σπάρτης, είχε νομοθετήσει την τιμωρία των γονέων για τα παραπτώματα στα οποία υπέπιπταν τα παιδιά τους σε νεαρή ηλικία. Όταν κάποτε δύο νέοι φιλονίκησαν στην αγορά και «ήρθαν στα χέρια», η εξουσία δεν τιμώρησε τους νέους, αλλά τους γονείς τους, διότι δεν τους έδωσαν καλή ανατροφή…
Δυστυχώς σήμερα, ο βασικός σκοπός της οικογένειας που είναι η προετοιμασία σωστών ανθρώπων με ορθές αρχές, αξίες και ιδανικά έχει παραμεριστεί από τους γονείς και αντ’ αυτού δίδεται προτεραιότητα στο «φόρτωμα» των παιδιών με στείρες γνώσεις ήσσονος σημασίας, τρέφοντας με αυτόν τον τρόπο την κρυφή κενοδοξία και ματαιοδοξία τους που συνδέεται με την κοσμική «ψευτοπρόοδο» των παιδιών τους. Πολλοί γονείς σήμερα, «πνιγμένοι» στον κυκεώνα των μεριμνών και των προβλημάτων τους, έχουν παραμελήσει και αναθέσει εν αγνοία τους το καθήκον της ανατροφής των παιδιών τους στην τηλεόραση, η οποία με τα λανθασμένα πρότυπα τα οποία προβάλλει σήμερα, είναι κατά πολύ υπεύθυνη για την ηθική κατάπτωση των νέων της εποχής μας. Η επιμονή των Ιερών Πατέρων της Εκκλησίας μας, στην κατά Χριστόν αγωγή της ψυχής των παιδιών, δεν υποτιμά τη σημασία των ακαδημαϊκών γνώσεων ή την σπουδαιότητα των γραμμάτων, αλλά υποδηλώνει τη διαφορετική ιεράρχηση των προτεραιοτήτων των γονέων για τα παιδιά τους, δηλαδή: πρώτα το πνεύμα και μετά το σώμα, πρώτα η αγωγή και μετά η γνώση. Μέσα σ΄ αυτήν την πνευματική σύγχυση της σημερινής εποχής, όπου κυριαρχεί η αντιστροφή των αξιών, όπου οι αρετές θεωρούνται ελαττώματα και αδυναμίες και χλευάζονται από την πλειοψηφία, καλούμαστε να ανατρέφουμε και εφοδιάζουμε τα παιδιά μας με φόβο Θεού και ευσέβεια, προκειμένου να μεγαλώσουμε ανθρώπους αντάξιους κληρονόμους της ουράνιας Βασιλείας του Θεού, της άνω Ιερουσαλήμ που ετοίμασε ο Θεός για τους πιστούς δούλους Του. Καλούμαστε να μεγαλώσουμε ανθρώπους ικανούς να σηκώσουν το βάρος της κληρονομιάς του παρελθόντος της χώρας μας και πολύ περισσότερο τις ευθύνες του μέλλοντος…
Του Αθ. Λιακατά, γεωπόνου
