Το συμβούλιο των οπλαρχηγών λαμβάνει τη μεγάλη απόφαση: θα αποτολμήσουν έξοδο. Η επιχείρηση έχει σχεδιασθεί να υποβοηθηθεί από αποπροσανατολιστική επίθεση του Γεωργίου Καραϊσκάκη και των ανδρών του, από τις πλαγιές του Ζυγού προς τους πολιορκητές. Οι προοπτικές επιτυχίας του εγχειρήματος είναι δυσοίωνες, το σχέδιο χωλαίνει και δείχνει αυτοκτονικό, παρά ταύτα η έξοδος είναι μονόδρομος, αλλιώς το τέλος λόγω της έλλειψης τροφής και λοιπών εφοδίων είναι προδιαγεγραμμένο. Κοντεύει ένας μήνας από τη στιγμή κατά την οποία οι δυνάμεις του Ιμπραήμ έχουν σφίξει ασφυκτικά τον κλοιό γύρω από τους πολιορκημένους. Δύο προσπάθειες του Μιαούλη να σπάσει τον αποκλεισμό απέτυχαν και οι οχυρωμένοι στο Μεσολόγγι, δείχνουν πια καταδικασμένοι.
Υπό το πέπλο της νύχτας θα κάνουν μία ηρωική αλλά απέλπιδα προσπάθεια. Όμως ο Καραϊσκάκης δεν κατορθώνει να δημιουργήσει σύγχυση στις ορδές των Τούρκων και Αιγυπτίων οι οποίοι πολιορκούν το Μεσολόγγι. Πιθανότατα το σχέδιο της εξόδου και η επίθεση αποπροσανατολισμού από τον Καραϊσκάκη να αποκαλύφθηκε στον Ιμπραήμ από έναν Βούλγαρο ο οποίος αυτομόλησε από τις Ελληνικές γραμμές. Οι πολιορκημένοι εν τούτοις, έχουν ήδη οργανωθεί σε τρία ένοπλα τμήματα, υπό την αρχηγία των Νότη Μπότσαρη, Δημήτριου Μακρή και Κίτσου Τζαβέλα. Τα τρία αυτά τμήματα, θα αποτελέσουν τις κορυφές ενός τριγώνου, στο εσωτερικό του οποίου θα τοποθετηθούν τα γυναικόπαιδα.
Η ηρωική Έξοδος, αρχίζει στις δύο τα ξημερώματα. Οι πολιορκημένοι εξορμούν με επικεφαλής τον Μεσολογγίτη Αθανάσιο Ραζηκώτσικα. Η προδοσία όμως του όλου σχεδίου βρίσκει τα εχθρικά στρατεύματα πάνοπλα και παρατεταγμένα απέναντί τους. Ενώ η φρουρά των πολιορκημένων αγωνίζεται με παροιμιώδη λύσσα να ανοίξει δίοδο διαφυγής, ο πανικός έχει ήδη καταβάλλει τον άμαχο πληθυσμό. Η κραυγή «Πίσω, πίσω, Μεσολογγίτες στα κανόνια σας», δεν αποτέλεσε μόνο πλήγμα στο ηθικό των πολιορκημένων αλλά αποδείχθηκε και καταστροφική. Δημιουργείται εκτεταμένη σύγχυση και μέσα σε συνθήκες πανικού η μάζα των πολιορκημένων διασπάται. Ενώ η φρουρά προχωρά εμπρός διασπώντας τις Τουρκο-Αιγυπτιακές γραμμές, ανθρώπινες μάζες κινούνται ανεξέλεγκτα προς τα πίσω σε πλήρη αταξία.
Το Σώμα το οποίο συνέχισε να μάχεται κινούμενο προς διάσπαση του πολιορκητικού κλοιού, κατορθώνει μετά κόπων, βασάνων και τεράστιων απωλειών, να φθάσει αποδεκατισμένο στις πλαγιές του Ζυγού, κινώντας από εκεί προς την Άμφισσα. Μεταξύ των 1.500 περίπου Ελλήνων αγωνιστών οι οποίοι κατόρθωσαν να διαφύγουν του κλοιού, βρίσκονται οι αρχηγοί των τριών ενόπλων τμημάτων, Ν. Μπότσαρης, Δ. Μακρής και Κ. Τζαβέλας και περίπου 100 γυναικόπαιδα.
Φρικτό ήταν όμως το τέλος, εκείνων οι οποίοι αποφάσισαν να επιστρέψουν στην πολιορκημένη πόλη. Οι ορδές των Οθωμανών τους κατέσφαξαν, σε σφοδρές και απέλπιδες οδομαχίες. Σε πολλά σημεία της πόλεως σημειώθηκαν δραματικές σκηνές: ο δημογέροντας Χρήστος Καψάλης, όταν κυκλώθηκε από τους εισβολείς στο σπίτι του όπου είχαν συγκεντρωθεί τραυματίες, γέροντες και γυναικόπαιδα, έβαλε φωτιά στην πυριτιδαποθήκη, ο μητροπολίτης Ρωγών Ιωσήφ ανατίναξε τον Ανεμόμυλο στην τελευταία πράξη αντίστασης όταν κυκλώθηκε από τους εχθρούς, ενώ οι ηρωικές Μεσολογγίτισες σφάζουν τα παιδιά τους στην αγκαλιά τους και αυτοκτονούν για να μην πέσουν στα χέρια των αιμοδιψών Τουρκο-Αιγυπτίων.
Την Κυριακή των Βαΐων, 11 Απριλίου 1826, περίπου 3.000 Έλληνες θανατώθηκαν, 2.000 πυρπολήθηκαν και περί τους 1.000 αιχμαλωτίστηκαν. Ανάμεσα στα θύματα ο Γερμανός εκδότης της εφημερίδας «Ελληνικά Χρονικά» Ιάκωβος Μάγιερ και άλλοι Γερμανοί φιλέλληνες. Η Θυσία τους όμως δεν πήγε χαμένη. Παρά το βαρύτατο τίμημα της απόφασης για έξοδο, το ηρωικό εγχείρημα και η τελική του έκβαση προκάλεσε κύμα φιλελληνισμού στην Ευρώπη. Οι φρικιαστικές περιγραφές της συγκρούσεως είχαν διττή επίδραση: αφενός μεν ατσάλωσε τη θέληση του Ελληνισμού για την αποτίναξη του Οθωμανικού ζυγού και αφετέρου δε πλημμύρισε την Ευρώπη με αισθήματα θαυμασμού και συμπάθειας, για το δίκαιο του Ελληνικού Αγώνος.
Εκείνο το αίμα των υπερασπιστών της πόλεως, των αμάχων, γερόντων, γυναικών και παιδιών, θα αντηχεί στην αιωνιότητα το μέγεθος της τουρκικής θηριωδίας και του σκότους το οποίο βίωσε ο λαός μας, συνεπεία της οθωμανικής κατοχής των τετρακοσίων σχεδόν ετών.
Όσο κι αν προσπαθεί η σύγχρονη μεταπολιτευτική ελίτ των ψευτο-διανοούμενων να μας πείσει για την ευγενή φύση των βαρβάρων της Ασίας, όσο κι αν προσπαθούν τα τουρκο-κάναλα να μας περάσουν την εικόνα του «εκπολιτισμένου» Τούρκου, είναι η ίδια η αιματοβαμμένη Ιστορία κάθε γωνιάς της Ελληνικής γης εκείνη η οποία αποκαλύπτει τον άκρατο μισελληνισμό των Μογγόλων, οι οποίοι διόλου άδικα, χαρακτηρίσθηκαν ως η μάστιγα της Ασίας.
Όσο κι αν προσπαθούν στα πλαίσια της δήθεν "Ελληνο-Τουρκικής φιλίας" και προσωπικών ή πολιτικών συμφερόντων, να βαφτίσουν το ολοκαύτωμα του Μεσολογγίου σε "συνωστισμό" οι ψυχές των ηρωικών Μεσολογγιτών, ανδρών, γυναικών, παιδιών και γερόντων θα έρχονται να στοιχειώνουν δια παντός τους Εφιάλτες.
Από τον Άγγελο Αγοραστό
* Ο Άγγελος Γ. Αγοραστός είναι Διδάκτορας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
