Από τον Μιχαήλ Γκρίλλα Σμήναρχο ε.α.
Αφορμή γι’ αυτό το κείμενο αποτέλεσε η υποβολή στον ΟΗΕ εκ μέρους της Τουρκίας ειδικού χάρτη στον οποίον, εμφανίζονται οι ΑΟΖ Κύπρου και Καστελόριζου στη δική της Επικράτεια και ως εκ τούτου, επανέρχεται στο γνωστό της τροπάριο ότι τα νησιά δεν δικαιούνται δική τους ΑΟΖ. Μια πράξη δηλαδή τελείως αυθαίρετη εχθρική άνευ ουσίας και έξω πέρα για πέρα από τις διατάξεις του Διεθνούς Δικαίου των Θαλασσών.
Με το σημερινό μου συνεπώς κείμενο θα προσπαθήσω επιγραμματικά και σύντομα να ξεκαθαρίσω ορισμένες έννοιες που, έχουν να κάνουν με τη φρασεολογία που, αναφέρονται και περιγράφονται στο Διεθνές Δίκαιο των Θαλασσών του Μοντέγο Μπέϊ (Τζαμάικα) του 1982 ώστε, ο κάθε αναγνώστης να μπορεί εύκολα να ερμηνεύσει τους όρους αυτούς και να αντιλαμβάνεται έτσι, καλύτερα τη σημασία των θέσεων που, διατυπώνονται σε τούτο (Διεθνές Δίκαιο των Θαλασσών).
Με τον όρο χωρικά Ύδατα ή Αιγιαλίτιδα Ζώνη: Εννοούμε ένα Γεωγραφικό πλάτος Ζώνης μήκους 12 Ναυτικών Μιλίων (ΝΜ) που, απέχει από τις ακτές μιας ηπειρωτικής Χώρας, ή από τα νησιά αυτής. Σε αυτή την περιοχή το παράκτιο Κράτος ασκεί πλήρη κυριαρχία επ’ αυτής. Η Χώρα μας από το 1936 έχει θεσπίσει χωρικά ύδατα 6 ΝΜ και απειλείται από την Τουρκία με casus belli (Αιτία Πολέμου) εάν, κάνοντας χρήση των διατάξεων του Διεθνούς αυτού Δικαίου των Θαλασσών επεκτείνει αυτά, πέραν των 6ΝΜ που, είναι σήμερα.
Με τον όρο Υφαλοκρηπίδα: Εννοούμε το βυθό της θάλασσας και το υπέδαφος των υποθαλασσίων περιοχών που, γειτονεύουν με την ακτή του κάθε Κράτους, αλλά έξω από το τέλος των ορίων των χωρικών υδάτων (Αιγιαλίτιδα Ζώνη) ως, το βάθος των 200 μέτρων ή πέραν από το όριο αυτό, ως το σημείο που, το βάθος των υπερκειμένων υδάτων, επιτρέπει την εκμετάλλευση των φυσικών και ζώντων πόρων (αλιεία), του βυθού, του υπεδάφους και των υπερκείμενων υδάτων. Όλοι οι φυσικοί αυτοί πόροι ανήκουν στο παράκτιο Κράτος. Υφαλοκρηπίδα διαθέτουν και όλα τα νησιά αρκεί να κατοικούνται και να έχουν οικονομική δραστηριότητα. Είναι κάτι που, ως γνωστόν αμφισβητεί από το 1973 η Τουρκία χωρίς όμως να στηρίζεται σε κάποια απολύτως διάταξη του Διεθνούς Δικαίου αλλά μόνον στον δικό της τραμπουκισμό. Στην υφαλοκρηπίδα το παράκτιο Κράτος ή Νήσος ασκεί μόνο επικυριαρχία η δε ναυσιπλοΐα είναι ελεύθερη.
Με τον όρο Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ): Εννοούμε μια νέα Ζώνη Θαλάσσιας δικαιοδοσίας και δικαιωμάτων των Παράκτιων Κρατών και Νήσων με τεράστιο πλάτος μέχρι 200 ΝΜ από τις ακτές που, περιλαμβάνει, τα ύδατα, το βυθό και το υπέδαφος και επιτρέπει στο παράκτιο Κράτος, ή Νήσος, όπως και εντός της υφαλοκρηπίδας την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων και αλιείας του βυθού, του υπεδάφους και των υπερκείμενων υδάτων. Η ναυσιπλοΐα είναι και εδώ ελεύθερη.
Ο νέος αυτός θεσμός (ΑΟΖ) αποτελεί τη σημαντικότερη και ξεκάθαρη καινοτομία του Διεθνούς Δικαίου των Θαλασσών του 1982 και συγκεκριμενοποιεί με ακρίβεια τα όρια αυτής και δεν αφήνει καμία παρερμηνεία ως προς την οριοθέτησή της όπως γίνεται με την υφαλοκρηπίδα της οποίας ο ορισμός της αφήνει πολλές ασάφειες και υποκειμενικότητα σε πολλά σημεία. Έτσι αποστομώνεται η Τουρκία η οποία όλα αυτά τα χρόνια υποστηρίζει ότι τα νησιά του Αιγαίου επικάθονται στην υφαλοκρηπίδα της Ανατολίας και ως εκ τούτου στερούνται δικής τους.
Ουσιαστικά η ΑΟΖ περιέλαβε και συγχώνευσε στο καθεστώς της, τον προϋφιστάμενο θεσμό της υφαλοκρηπίδας που, ταυτίσθηκε πλέον με τα όρια των ΑΟΖ, μέχρι το όριο τουλάχιστον των 200 ΝΜ από την ακτή. Στην ΑΟΖ το παράκτιο Κράτος μπορεί να δημιουργήσει εντός αυτής τεχνητά νησιά, κατασκευές και εγκαταστάσεις.
Τώρα σε ότι αφορά το Αιγαίον, λόγω των εξαιρετικά μικρών αποστάσεων και των πολυάριθμων σε αυτό νησιών μας, δεν τίθεται πρακτικά πλέον θέμα ΑΟΖ καθ’ ότι η όποια εκμετάλλευση του υπεδάφους του καλύπτεται πλήρως από την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, στην οποία σε αντίθεση με την ΑΟΖ τα δικαιώματα σε αυτήν υπάρχουν αυτοδικαίως και εξ’ υπαρχής (ipso Facto και ab intio). Ενώ για την ΑΟΖ θα πρέπει πρώτα να γίνει οριοθέτησή της για να υπάρξουν τέτοια δικαιώματα. Και εδώ επειδή οι αποστάσεις είναι μικρότερες των 400 ΝΜ θα πρέπει η ανακήρυξη των ΑΟΖ να γίνει σε συνεργασία πάντοτε με τα όμορα Κράτη (Τουρκία - Κύπρος - Αίγυπτος - Ιταλία - Αλβανία - Λιβύη).
Τώρα όσοι ανεύθυνα κραυγάζουν και ωρύονται ότι «εδώ και τώρα» η μονομερής ανακήρυξη της ΑΟΖ στο Αιγαίο, θα λύσει αυτόματα και ανώδυνα υπέρ των Ελληνικών συμφερόντων το χρόνιο αυτό πρόβλημα, όχι μόνο δεν γνωρίζουν, τις βασικές διατάξεις και αρχές του Διεθνούς Δικαίου των Θαλασσών, αλλά δεν αντιλαμβάνονται κιόλας ότι μια τέτοια εκ μέρους μας ενέργεια, θα έβαζε σίγουρα τη Χώρα μας σε μεγάλες περιπέτειες και απέναντι τις άλλες όμορες Χώρες τη στιγμή μάλιστα που, το δίκαιο είναι με το μέρος μας.
Η Χώρα μας μέχρι σήμερα έχει υπογράψει σχετική συμφωνία για την υφαλοκρηπίδα μόνο με την Ιταλία από το 1977, σήμερα βρίσκονται σε εξέλιξη συζητήσεις και διαπραγματεύσεις μαζί της, για την ΑΟΖ. Με την Αλβανία επίσης έχει υπογραφεί από το 2009 σχετική συμφωνία για την οριοθέτηση των μεταξύ μας Θαλασσών Ζωνών, η οποία αργότερα αθέτησε την υπογραφή της και παραμένει έκτοτε αυτή σε εκκρεμότητα. Με την Τουρκία ως γνωστόν γίνονται ατέρμονες συζητήσεις χωρίς κανένα δυστυχώς αποτέλεσμα, λόγω αδιαλλαξίας της γειτονικής Χώρα που, ζητά επίμονα να εξαιρεθεί απ’ αυτές το Καστελόριζο. Με την Αίγυπτο βρίσκονται και με αυτήν συζητήσεις και διαπραγματεύσεις σε καλό μεν πνεύμα, αλλά χωρίς όμως θετικό αποτέλεσμα μέχρι σήμερα. Με τη Λιβύη λόγω των εσωτερικών της προβλημάτων έχει σταματήσει μαζί της κάθε επαφή επ’ αυτού. Με την Κύπρο για ευνόητους λόγους δεν μπορούμε να υπογράψουμε σχετική συμφωνία μαζί της, εάν δεν επιλυθεί πρώτα το ΚΥΠΡΙΑΚΟ πρόβλημα.
Καλόν θα είναι και για τις δύο Χώρες (Ελλάδα - Τουρκία) αλλά και για τις υπόλοιπες να καταλήξουμε βασικά όμως με την Τουρκία επιτέλους σε μια συμφωνία χωρίς νικητές και ηττημένους. Λύση δηλαδή θετικού αθροίσματος.
Σημείωση: Στο Καστελόριζο συναντώνται σε ένα τετραεθνές σημείο οι ΑΟΖ Κύπρου - Ελλάδος - Τουρκία και Αιγύπτου και δίδουν στη Χώρα μας 22.000 τετρ. χλμ όση είναι περίπου και η Πελοπόννησος και εδώ αρχίζουν τα δύσκολα για την Πατρίδα μας, γιατί η Τουρκία ζητά επίμονα να εξαιρεθεί από τις διαπραγματεύσεις τούτο (ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ) γιατί δεν ανήκει στο Αιγαίο αλλά στην Ανατολική Λεκάνη της Μεσογείου.