Η Ελένη Δαφνοπούλου γεννήθηκε στη Λάρισα το 1885 και από μικρή βρέθηκε κοντά στον αδελφό της γιατί γοητεύθηκε από τη φωτογραφική τέχνη. Πρώτη της εμφάνιση σημειώνεται το 1902 στη Χαλκίδα, όταν βρέθηκε για ένα διάστημα εκεί με τον αδελφό της μετά τον ελληνοτουρκικό πόλεμο. Ο Γεράσιμος Δαφνόπουλος είχε ανοίξει τότε φαρμακείο και το 1902 κατά τη διάρκεια της Β΄ Πανελλήνιας Έκθεσης Γυναικείας Βιοτεχνίας της Χαλκίδας, η οποία είχε τεθεί υπό την προστασία της Βασίλισσας Όλγας, η Ελένη έλαβε μέρος εκθέτοντας έργα της. Κατά την απονομή των βραβείων παρέστη ολόκληρη η βασιλική οικογένεια και η Ελένη απέσπασε το πρώτο βραβείο, εκθέτοντας "έργα φωτογραφικής", όπως αναγράφεται στο ειδικό δίπλωμα που της επιδόθηκε. Το δίπλωμα αυτό διασώθηκε και βρίσκεται στις συλλογές του Λαογραφικού Ιστορικού Μουσείου Λάρισας[1]. Η απονομή του πρώτου βραβείου στην Ελένη, στάθηκε η αφορμή να χρισθούν από τη βασιλική οικογένεια και τα δύο αδέλφια "Φωτογράφοι της Βασιλικής Αυλής", τίτλο τον οποίο έφεραν εν συνεχεία, όταν μετακόμισαν στη Λάρισα το 1902.
Για τη δράση των δύο αδελφών στη Λάρισα γράψαμε κατά την αναφορά μας στον Γεράσιμο Δαφνόπουλο. Το 1907 η Ελένη παντρεύτηκε τον Νικόλαο Ιωαννίδη, φωτογράφο από την Άρτα και οι τρεις τους (Γεράσιμος και το ζεύγος Ιωαννίδη) δούλεψαν μαζί για δώδεκα περίπου χρόνια. Το 1919 Ελένη και Νικόλαος Ιωαννίδη αναχώρησε για μόνιμη διαμονή στην Κωνστάντζα της Ρουμανίας. Σύμφωνα με ένα επιστολικό δελτάριο που έγραψε η Ελένη κατά την προετοιμασία της προς μετακόμιση στη Ρουμανία προς τον αδελφό της Γεράσιμο και τη γυναίκα του Αφροδίτη, η αναχώρηση έγινε στις 19 Ιουνίου 1919[2]. Στην Κωνστάντζα άνοιξαν φωτογραφείο με την επωνυμία "Foto Arta". Ήταν ένα μεγάλο και άνετο φωτογραφείο με πολλά δωμάτια κατάλληλα διακοσμημένα και διαφορετικά φωτογραφικά Studio. Είχαν αρκετή δουλειά και η ζωή τους ήταν πλούσια. Διατηρούσε συχνή αλληλογραφία με τη φίλη της Αγγελική Τέτση, η οποία ήταν καθηγήτρια καλλιτεχνικών στο Αρσάκειο της Λάρισας.
Μετά τον θάνατο του συζύγου της η Ελένη επέστρεψε μεταπολεμικά στη Λάρισα και έμενε στο σπίτι του αδελφού της Γεράσιμου, παρέα με τη γυναίκα του Αφροδίτη, γιατί ο Γεράσιμος είχε ήδη πεθάνει το 1935. Περνούσε τις ώρες της στο φωτογραφείο του Γεωργίου Βαλσάμη, αφού δεν ήθελε να αποχωριστεί από την τέχνη που εξάσκησε σε όλη της τη ζωή.
Από τη Ρουμανία η Ελένη έφερε μαζί της μόνον μια πλειάδα φωτογραφιών του άνδρα της και δικές της και τα καπέλα της. Ήταν μια γυναίκα λιτή στους τρόπους και στη συμπεριφορά της. Είχε μεγάλη αγάπη στα καπέλα, τα οποία φορούσε σε κάθε επίσημη επίσκεψη και ζούσε με τις πολύτιμες αναμνήσεις της. Η Ελένη Δαφνοπούλου-Ιωαννίδου, «Φωτογράφος της Βασιλικής Αυλής», θεωρείται ότι είναι μία από τις πρώτες, αν όχι η πρώτη, γυναίκα φωτογράφος στην Ελλάδα. Πέθανε εδώ στη Λάρισα το 1971 σε μεγάλη ηλικία.
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΑΡΕΤΟΠΟΥΛΟΣ ή ΡΙΤΟΠΟΥΛΟΣ
Η άλλη αδελφή του Γεράσιμου Δαφνόπουλου η Ευαγγελία, παντρεύτηκε τον Ζήση Αρετόπουλο ή Ριτόπουλο, με τον οποίο απέκτησε το 1902 τον μικρό Δημήτριο Αρετόπουλο. Ο τελευταίος, ζώντας σ' ένα περιβάλλον όπου κυριαρχούσαν οι φωτογράφοι, είχε σαν παιχνίδια τις φωτογραφικές μηχανές. Έτσι από μικρός μυήθηκε στην τέχνη της φωτογραφίας και καθώς ανδρώθηκε έζησε ανάμεσα σε επαγγελματίες φωτογράφους και φυσικά η πορεία του στάθηκε παράλληλη με των άλλων φωτογράφων της οικογένειας. Ήταν ο μεγαλύτερος σε ηλικία από τα τρία ανίψια του Γεράσιμου Δαφνόπουλου που έγιναν φωτογράφοι. Εργαζόταν στο φωτογραφείο του θείου του, τον βοηθούσε, και μετά τον θάνατο του τελευταίου το 1935 συνέχισε με επιτυχία τη λειτουργία του φωτογραφείου μαζί με τον ετεροθαλή αδελφό του Νικόλαο Μούσιο. Ήταν φωτογράφος Studio, όπως και ο θείος του. Κόρη του ήταν η Ευαγγελία Αρετοπούλου-Αλειφέρη, η οποία διετέλεσε επί σειρά ετών πρόεδρος του Συνδέσμου Λαρισαίων της Αθήνας. Ο Δημήτριος Αρετόπουλος πέθανε το 1968, σε ηλικία 66 ετών.
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΜΟΥΣΙΟΣ
Λίγα χρόνια μετά τη γέννηση του μικρού Δημήτριου Αρετόπουλου, η Ευαγγελία Δαφνοπούλου πήρε διαζύγιο από τον άνδρα της και ήλθε σε δεύτερο γάμο με τον Γεώργιο Μούσιο από τον Βόλο και διέμεναν οικογενειακώς στη γειτονική πόλη. Από τον γάμο της αυτόν απέκτησε τον γιο της Νικόλαο, ο οποίος γεννήθηκε το 1911. Όμως το 1915 ο σύζυγός της, ο Γεώργιος Μούσιος, πέθανε σε νεαρή ηλικία και λόγω του γεγονότος αυτού υποχρεώθηκε να μετακομίσει με τον μικρό γιο της στη Λάρισα, κοντά στον αδελφό της Γεράσιμο. Ο Νικόλαος Μούσιος σε ηλικία 18 ετών ταξίδεψε στην Κωνστάντζα της Ρουμανίας, όπου όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, ζούσε η αδελφή της μητέρας του Ελένη Δαφνοπούλου με τον άνδρα της Νικόλαο Ιωαννίδη, οι οποίοι διατηρούσαν φωτογραφείο. Έμεινε στη Ρουμανία περίπου 2,5 χρόνια και εκεί τελειοποίησε τις γνώσεις του γύρω από τη φωτογραφία που είχε αποκτήσει ήδη στο εργαστήριο του θείου του Γεράσιμου. Επιστρέφοντας στη Λάρισα συνεργάστηκε με τον ετεροθαλή αδελφό του Δημήτριο Αρετόπουλο και μετά τον θάνατο του θείου τους ανέλαβαν από κοινού το φωτογραφείο του. Ο Νικόλαος Μούσιος ήταν ως επί το πλείστον φωτογράφος τοπίου. Γύρω στα 1947-1950 κυκλοφόρησε αρκετές μικρές φωτογραφίες με τοπία της Λάρισας, επικολλημένες επάνω σε δίπτυχο παχύ χαρτί, οι οποίες είχαν μορφή επιστολικού δελταρίου. Οι φωτογραφίες αυτές έχουν αποτυπώσει περιοχές της πόλης μας όπως ήταν τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια. Όμως δεν πρόφθασε να ζήσει πολλά χρόνια. Όπως και ο πατέρας του έτσι και αυτός, πέθανε το 1951 σε ηλικία σαράντα ετών και άφησε έναν γιο σε ηλικία 3 ετών, στον οποίο έδωσε το όνομα Γεράσιμος προς τιμήν του Γεράσιμου Δαφνόπουλου[3]. Ο νεαρός Γεράσιμος (Μάκης) σπούδασε δικηγόρος, έγινε μέλος του Δικηγορικού Συλλόγου Λάρισας και λίγα χρόνια μετά τη συνταξιοδότησή του πέθανε το 2015. Υπήρξε εγκάρδιος φίλος και όσο ζούσε ερεύνησε τη μεγάλη ιστορία των φωτογράφων της δυναστείας που περιγράφουμε. Ο θάνατος όμως τον πρόλαβε όταν ήλθε η ώρα να επεκτείνει τις έρευνές του και να δημοσιεύσουμε από κοινού τα ευρήματά μας.
Δημήτριος Αρετόπουλος (1902-1968) Νικόλαος Μούσιος (1911-1951). Πίνακας του Πολυδεύκη Χατζητσολίδη. 1943. Αρχείο Μάκη Μούσιου. Δωρίθηκε στο Λαογραφικό Ιστορικό Μουσείο Λάρισας
---------------------------------------------------------------------
[1]. Στο ίδιο Μουσείο οι απόγονοι του Γεράσιμου Δαφνόπουλου είχαν την ευγενή ιδέα να δωρίσουν το μεγαλύτερο μέρος των συλλογών (φωτογραφικές πλάκες, φιλμ, φωτογραφίες, φωτογραφικές μηχανές, ζωγραφικά πορτραίτα, κλπ.) όλων των φωτογράφων της δυναστείας που περιγράφουμε.
[2]. Επί λέξει στην κάρτα είναι γραμμένα τα εξής: "Του αδελφού μου Γερασίμου και Αφροδίτης, εις ανάμνησιν του αποχαιρετισμού. Η αδελφή σας Ελένη. Εν Λαρίσση τη 19 Ιουνίου 1919".
[3]. Βλέπε: Παπαθεοδώρου Νικόλαος, Φωτογράφοι της Λάρισας. Με την ευκαιρία μιας φωτογραφίας. εφ. "Ελευθερία", φύλλο της 9ης Νοεμβρίου 2012.
