Γλαύξ – Πύλη - Ισότης
Συνεχίζουμε σήμερα με τρεις εφημεριδούλες που εκτύπωσαν συγχρόνως στις αρχές του 1886 τρεις νεαροί μαθητές της πρώτης τάξεως του Γυμνασίου Λαρίσσης. Οι νεαροί αυτοί επίδοξοι δημοσιογράφοι, εντυπωσιασμένοι από την πληθωρική για την εποχή εκείνη κυκλοφορία εφημερίδων στην πόλη, αποφάσισαν ξεχωριστά ο καθένας, να εκδώσουν μικρές μαθητικές εφημερίδες, οι οποίες κυκλοφορούσαν κυρίως μεταξύ συμμαθητών, συγγενών και φίλων. Ήταν μονόφυλλα, δεν είχαν σταθερή ημέρα κυκλοφορίας και μέχρι σήμερα δεν έχουν εντοπισθεί φύλλα τους.
Πρώτος ήταν ο Ευστάθιος Γκίκας, ο οποίος αργότερα διετέλεσε γραμματέας του Έλληνα Προξένου στην Βραΐλα της Ρουμανίας. Ονόμασε την εφημερίδα του «Γλαύξ»[1] και τυπωνόταν σε έναν πρωτόγονο πολύγραφο.
Ακολούθησε ο Στέφανος Αναστασιάδης, του οποίου η εφημεριδούλα είχε τον τίτλο «Πύλη». Αργότερα ο μαθητής αυτός σπούδασε Νομική, διετέλεσε μέλος του Δικηγορικού Συλλόγου Λαρίσης και ασχολήθηκε με την πολιτική. Υπήρξε αρκετές φορές υποψήφιος βουλευτής και τελικά εκλέχθηκε βουλευτής σε αναπληρωματική εκλογή στις 16 Ιουνίου 1913[2].
Ο τρίτος ήταν ο Θρασύβουλος Μακρής. Γεννήθηκε περί το 1874 στα Κανάλια Καρδίτσας και μετά τις σπουδές του εργάσθηκε ως δάσκαλος. Πολύ γρήγορα όμως τον προσείλκυσε η δημοσιογραφία. Τον Απρίλιο του 1896 εξέδωσε την περίφημη εφημερίδα «Μικρά», για την οποία θα γίνει λόγος στη συνέχεια των σημειωμάτων μας. Σε ηλικία 12-13 ετών κυκλοφόρησε την μαθητική εφημερίδα «Ισότης», η οποία περιείχε «ενδιαφέρουσαν και τερπνήνύλην». Η «Πύλη» και η «Ισότης» τυπώνονταν με τα συνηθισμένα τυπογραφικά στοιχεία, σε ξύλινο πεπαλαιωμένο πιεστήριο.
Η διάρκεια και των τριών εφημερίδων υπήρξε σύντομη. Σταμάτησε η κυκλοφορία τους πριν ακόμη ολοκληρωθεί το σχολικό έτος 1886-87 κατά τρόπο δραματικό. Ο γυμνασιάρχης τους Ιωάννης Μιχαήλ αντελήφθη το γεγονός και όχι μόνον αξίωσε τη διακοπή της κυκλοφορίας των εφημερίδων, αλλά και τους απέβαλλε από το Γυμνάσιο για 15 ημέρες, με το αιτιολογικό ότι «εζήλωσαν δόξαν Γαβριηλίδου και Κανελλίδου»[3].
Ο Βουλευτής του Νομού
Στα μέσα του 1886 ο Αθανάσιος Μανωλάκης, εκδότης και άλλων εφημερίδων[4],κυκλοφόρησε και μια νέα, την τέταρτη κατά σειράν, εφημερίδα του, που είχε τον τίτλο «Ο Βουλευτής του Νομού». Όπως υποδηλώνει και ο τίτλος, το περιεχόμενό της ήταν ως επί το πλείστον πολιτικό, με την ανάλογη αρθρογραφία, χωρίς να απουσιάζουν και οι τοπικές ειδήσεις. Εκτυπωνόταν στα τυπογραφεία του «Κόρακος». Ο Αθανάσιος Μανωλάκης πέθανε τον Απρίλιο του 1891[5].
Τα Τέμπη
Στις αρχές του 1887 έκανε την εμφάνισή της στη Λάρισα μια νέα εφημερίδα με τίτλο «Τα Τέμπη». Εκδότες ήταν, κατά τον Θρασύβουλο Μακρή, οι Παναγιώτης Κανάς[6] και Γρηγόριος Ραζής. Ο τελευταίος είχε έλθει από την Αθήνα και ίδρυσε βιβλιοχαρτοπωλείο στη Λάρισα. Συντάκτης της εφημερίδας ήταν ο δικηγόρος Γεώργιος Ροδόπουλος[7], γιος του συμβολαιογράφου Ανδρέα Ροδόπουλου που είχε εγκατασταθεί στη Λάρισα αμέσως μετά την προσάρτηση της Θεσσαλίας. Αυτοχαρακτηριζόταν ως «Εφημερίς Πολιτική» και στη διάταξη της ύλης είχε πολλές ομοιότητες με την εφημερίδα «Πίνδος», προφανώς λόγω του Π. Κανά που ήταν εκδότης και στις δύο, και του ίδιου τυπογραφείου στο οποίο τυπώνονταν. Δεν έχουν διασωθεί πολλά φύλλα της και δεν γνωρίζουμε τη διάρκεια ζωής της.
Ομόνοια
Από την εφημερίδα της Κυβερνήσεως (Φ.Ε.Κ. / αριθ. 128 της 17ης Μαΐου 1889)[8] πληροφορούμαστε ότι στις 4 Δεκεμβρίου του 1888 δημιουργήθηκε στη Λάρισα σύλλογος με την επωνυμία «Λαρισαϊκή Αδελφότης η Ομόνοια»[9]. Σύμφωνα με το καταστατικό, σκοπός του συλλόγου ήταν η ηθική και υλική αλληλοβοήθεια των μελών, η εκπλήρωση φιλανθρωπικών έργων και η ανάπτυξη και υποστήριξη των εμπορικών και βιομηχανικών συμφερόντων του τόπου. Πρόεδρος και ψυχή της Αδελφότητος ήταν ο Στέφανος Σουχάρας. Τον βρίσκουμε να εργάζεται στη Λάρισα από το 1884 ως τυπογράφος στην εφημερίδα «Ανεξαρτησία» του Βασιλείου Αργυρόπουλου και το 1889, μετά την έγκριση από τον υπουργό Εσωτερικών Στέφανο Δραγούμη του καταστατικού της «Λαρισαϊκής Αδελφότητος η Ομόνοια», αποφασίζεται από το Διοικητικό Συμβούλιο η έκδοση εφημερίδας με τον τίτλο «Ομόνοια». Εκδότης και τυπογράφος ήταν ο πρόεδρος της Αδελφότητος Στέφανος Σουχάρας, ενώ συντάκτης ήταν ο νεαρός τότε δικηγόρος Κωνσταντίνος Κομίτσας, όπως αναφέρει ο Θρασύβουλος Μακρής. Κυκλοφορούσε κάθε εβδομάδα με τέσσερες σελίδες, η ειδησεογραφία της ήταν κυρίως πολιτική και όπως ανέφερε ο υπότιτλος ήταν «Εφημερίς των κοινών συμφερόντων τη Πατρίδι».
Δυστυχώς ο εκδότης της και πρόεδρος της Αδελφότητος Στέφανος Σουχάρας πέθανε το 1894. Γράφει σχετικά η εφημερίδα της Λάρισας Σάλπιγξ: «ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΣΟΥΧΑΡΑΣ. Προσφιλής ύπαρξις, διανύουσα το έαρ της ζωής του, ο τοις πάσιν αγαπητός εκδότης της “Ομονοίας” και διευθυντής του ομωνύμου τυπογραφείου, πάσχων από τινος εκ φθίσεως, εξεμέτρησε το ζειν την νύκτα της 1ης προς την 2αν του ισταμένου Απριλίου, εγκαταλιπών απαραμύθητον μητέρα, συγγενείς και φίλους, θρηνούντας την απώλειάν του»[10].
Φαίνεται ότι με την απώλεια του Στ. Σουχάρα, ο οποίος σύμφωνα με ομολογία του Θρασύβουλου Μακρή υπήρξε και «έξοχος τραγουδιστής», δεν πρέπει να διέκοψε η εφημερίδα την κυκλοφορία της, γιατί από έμμεσες πηγές πληροφορούμαστε ότι τον Σεπτέμβριο του 1895ήταν ήδη σε κυκλοφορία.
(Συνεχίζεται)
------------------------------------------------
[1]. Γλαύξ είναι η κουκουβάγια, η οποία από την αρχαιότητα ταυτιζόταν με τη σοφία και τη σύνεση. Θεωρείται ότι είναι το ιερό πουλί της θεάς Αθηνάς, της θεάς της σοφίας.
[2].Βλέπε: Καζάκης Φοίβος, Δημήτριος Αστερ. Καζάκης, βουλευτής και γερουσιαστής και οι Θεσσαλοί βουλευταί - γερουσιασταί (1881-1846), Λάρισα (2006) σελ. 25.
[3]. Ο Βλάσης Γαβριηλίδης ήταν ιδρυτής και διευθυντής της εφημερίδας «Ακρόπολις», ενώ ο Πέτρος Κανελλίδης διευθυντής της εφημερίδας «Καιροί». Και οι δύο ήταν «διαπρεπείς του καλάμου χειρισταί. κύρους διεθνούς και πρωτοπόροι της αλματωδώς αναπτυχθείσης αθηναϊκής δημοσιογραφίας». Βλέπε: Μακρής Θρασύβουλος, Λαρισινές σελίδες, εφ. «Θεσσαλικά Νέα», Λάρισα, φύλλο της 18ης Μαρτίου 1947. Επίσης: Λαρισινές σελίδες. Συμβολή στη μελέτη του Λαρισαϊκού Τύπου (1881-1947),περ. «Θεσσαλικό Ημερολόγιο», τόμ. 56 (2009) σελ. 245-246.
[4]. Αναφέρθηκαν ήδη σε προηγούμενα σημειώματα οι εφημερίδες «Κόρακας», «Ζερζεβούλης» και «Έρευνα».
[5]. «Την παρελθούσαν εβδομάδα η πόλις μας εκήδευσεν συμπαθέστατον και καλόν φίλον, τον Αθανάσιον Μανωλάκην, δημοτικόν πάρεδρον του Δήμου Λαρίσσης. Η Λάρισα εν τη οποία διεβίωνεν ικανά έτη και ήνηγάπησε ως δευτέραν πατρίδα, εστερήθη μίαν των προσφιλεστέρων αυτής υπάρξεων και εκ των μάλλον ιδιορρύθμων χαρακτήρων», εφ. «Σάλπιγξ», Λάρισσα, φύλλο της 18ης Απριλίου 1891. Βλέπε και Γιαννακοπούλου-Πολίτη Κατερίνα, Ο τύπος της Λάρισας. Εφημερίδες – Περιοδικά (1881-1889), Πρακτικά του 3ου Συνεδρίου Λαρισαϊκών Σπουδών με θέμα «Η Λάρισα και η περιοχή της από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα», Λάρισα 8-9 Απριλίου 1995, Λάρισα (1997) σελ. 299-300.
[6]. Τον ίδιο συναντήσαμε παλαιότερα σαν εκδότη και της εφημερίδας «Πίνδος».
[7]. Ο Γεώργιος Ροδόπουλος (Πάτρα1863 – Αθήνα 1939) ήταν ο δεύτερος γιος του συμβολαιογράφου Ανδρέα Ροδόπουλου. Μετά τα εγκύκλια μαθήματα που περάτωσε στη γενέθλια πόλη του, την Πάτρα, σπούδασε Νομική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Την πρώτη γνωριμία του με τη Λάρισα την έκανε το 1885, όταν υπηρετούσε τη στρατιωτική του θητεία και ενώ η οικογένεια του είχε ήδη μόνιμα εγκατασταθεί εδώ. Παρέμεινε μετά το τέλος της θητείας στη πόλη μας όπου εξάσκησε το επάγγελμα του δικηγόρου. Τότε ήταν που ανέλαβε και τη σύνταξη της εφημερίδας «Τα Τέμπη». Τα επόμενα χρόνια δραστηριοποιήθηκε αρχικά στην τοπική αυτοδιοίκηση, όπου το 1895 τον συναντάμε δημοτικό σύμβουλο Λαρίσσης και αργότερα στην κεντρική πολιτική σκηνή όταν εκλέχθηκε βουλευτής της επαρχίας Τυρνάβου στις εκλογές του 1899 και του 1903. Όμως το 1904 παραιτήθηκε και διορίσθηκε διευθυντής υποκαταστημάτων της Εθνικής Τράπεζας σε πολλές πόλεις, ενώ το 1918 έγινε διοικητής της Εθνικής Τράπεζας. Το 1920 επανήλθε στη δικηγορία και την πολιτική, από τα οποία αποσύρθηκε το 1932 για να προωθήσει τον γιο του Κωνσταντίνο (Τάκη). Πέθανε το 1939 σε ηλικία 76 ετών. Εκτός των άλλων υπήρξε και συγγραφέας πολλών οικονομικών, πολιτικών, δικαστικών και ιστορικών μελετών, ενώ το 1918 κυκλοφόρησε στη Λάρισα μονόπρακτη κωμωδία εθνικού περιεχομένου σε διασκευή από τα γαλλικά.
[8]. Το συγκεκριμένο Φ.Ε.Κ. μου έθεσε υπ’ όψιν ο φίλος και οτρηρός ιστορικός ερευνητής Αλέξανδρος Γρηγορίου, Λαρισαίος που ζει στη Θεσσαλονίκη και ερευνά την τοπική μας ιστορία.
[9]. Η σφραγίδα του συλλόγου ήταν κυκλική. Περιφερικά έφερε τον τίτλο του συλλόγου «Λαρισαϊκή Αδελφότης η Ομόνοια», ενώ στο κέντρο της είχε ζωγραφισμένα δύο συμπλεγμένα χέρια. Ως ημέρα εορτής του ορίσθηκε η 1η Ιουλίου, κατά την οποία εορτάζεται η μνήμη των Αγίων Αναργύρων, για να τονισθεί η φιλανθρωπική του δράση.
[10]. Βλέπε, εφ. Σάλπιγξ, Λάρισσα, φύλλο της 4ης Απριλίου 1894, καθώς και Γιαννακοπούλου-Πολίτη Κατερίνα, Ο τύπος της Λάρισας. Εφημερίδες – Περιοδικά (1881-1889), ο. π. σελ. 300.
