είναι η δημιουργία μιας συλλογικής αυτογνωσίας, μέσω της οποίας μπορούμε να σκεφτούμε και να προβληματιστούμε πώς θα κάνουμε καλύτερο το παρόν κι ακόμα καλύτερο το μέλλον μας» τόνισε ο αντιδήμαρχος Πολιτισμού, κ. Πάνος Σάπκας, κατά την ομιλία του στην παρουσίαση του Δ’ Τόμου του βιβλίου «Ιχνηλατώντας την παλιά Λάρισα» του Νίκου Παπαθεοδώρου, που πραγματοποιήθηκε χθες στο Δημοτικό Ωδείο Λάρισας. Ο Δ’ τόμος του βιβλίου του γιατρού και ιστοριοδίφη Νικόλαου Παπαθεοδώρου «Ιχνηλατώντας την παλιά Λάρισα» περιέχει 51 κείμενα που δημοσιεύθηκαν στην ομώνυμη εβδομαδιαία στήλη του κ. Παπαθεοδώρου στην εφημερίδα «Ελευθερία» κατά το έτος 2017, μέσα από τα οποία εξυφαίνεται η -άγνωστη για τους περισσότερους- ιστορία της Λάρισας, μέσα από πρόσωπα και γεγονότα που οριοθετούνται κυρίως από την απελευθέρωση της Λάρισας το 1881 μέχρι τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι χορηγός της Δ’ έκδοσης, όπως και των προηγούμενων τόμων του «Ιχνηλατώντας», είναι ο επιχειρηματίας κ. Ελευθέριος Σαΐτης. Στη χθεσινή εκδήλωση εκτός του κ. Σάπκα μίλησαν ο ιστορικός ερευνητής και αρθρογράφος της «Ε» Αλέξανδρος Γρηγορίου και ο ίδιος ο συγγραφέας Νίκος Παπαθεοδώρου.
Ανοίγοντας τον κύκλο των ομιλιών, ο κ. Πάνος Σάπκας τόνισε ότι: «Είμαστε τυχεροί που υπάρχει ένας άνθρωπος που με τόση αφοσίωση, προσήλωση, σταθερότητα βιογραφεί τη Λάρισα, γράφει την ιστορία της πόλης μας, κυρίως από την απελευθέρωσή της και μετά και μάλιστα με έναν τρόπο που σου δημιουργεί μια ευφροσύνη και μια οικειότητα.
Εδώ θέλω να σημειώσω πως είμαστε τυχεροί επιπλέον, που η εφημερίδα «Ελευθερία», επίσης μάρτυρας και πηγή της νεότερης ιστορίας μας, δημοσιεύει την έρευνά του και ο επιχειρηματίας Ελευθέριος Σαΐτης αναλαμβάνει την έκδοσή της σε βιβλία.
...Σήμερα, παρουσιάζουμε τον τέταρτο τόμο της σειράς «Ιχνηλατώντας την παλιά Λάρισα». Και αυτός, όπως και οι προηγούμενοι, πιστεύω πως πρέπει να βρίσκονται στη βιβλιοθήκη κάθε Λαρισαίου.
Γιατί, κάτι θα μάθει που θα τον αφορά. Γιατί είναι κομμάτι της ταυτότητάς μας. Γιατί αν ξέρουμε τι συνέβη στο παρελθόν, και μάλιστα το πρόσφατο, ποιες προσωπικότητες τη λάμπρυναν ή τη χαντάκωσαν, πώς χειριστήκαμε αυτό το θέμα ή το άλλο, έναν σεισμό, μια πλημμύρα, μια πυρκαγιά, μια κρίση, πώς περνούσαμε τον καιρό μας, πώς διασκεδάζαμε, αν και πώς μορφωνόμασταν, πώς αντιδρούσαμε στα γεγονότα της εποχής, θα ξέρουμε από πού ερχόμαστε και θα βρούμε πιο εύκολα πού πηγαίνουμε και τι πρέπει να αλλάξουμε, τι να κρατήσουμε και τι να πετάξουμε.
Η νέα έκδοση, η τέταρτη, περιλαμβάνει 51 κείμενα που δημοσιεύθηκαν για πρώτη φορά στην «Ελευθερία» το 2017 και σε αυτή θα βρούμε κείμενα που προέκυψαν από έρευνα ετών, αλλά και χαρακτικά, κάρτες, έγγραφα, πολύτιμες φωτογραφίες – όλα τεκμήρια για πρόσωπα, οικογένειες, κτίρια, στιγμιότυπα από την καθημερινή ζωή, αλλά κι από ξεχωριστές περιστάσεις.
...Σε αυτό το σημείο, να αναφερθώ στην ίδρυση της Φωτοθήκης Λάρισας, έμπνευση του συγγραφέως, που μαζί με άλλους Λαρισαίους που αγαπούν εξίσου την πόλη και την ιστορία της (γιατί φωτογραφία σημαίνει ιστορία), οι Θανάσης Μπετχαβές, Βαγγέλης Ρηγόπουλος, Γιώργος Γραβάνης, Θωμάς Κυριάκος, Αχιλλέας Καλτσάς και Σπύρος Μπαρμπούτης, τις ψάχνουν, τις βρίσκουν, τις ταυτοποιούν, τις ταξινομούν και μας διαφωτίζουν.
Εξαιτίας της Φωτοθήκης άλλωστε, το Υπουργείο Εσωτερικών ενέταξε την πρόταση του Δήμου Λαρισαίων για το μεσοπολεμικό κτίριο Μουσών, στο οποίο προβλέπεται η δημιουργία του πολυπόθητου μουσείου της πόλης. Το έργο, όπως γνωρίζετε, εντάχθηκε στο Πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης» και σε αυτό ελπίζουμε να στεγάσουμε το περίφημο αρχείο του Νίκου Παπαθεοδώρου».
Ακολούθως ο αντιδήμαρχος Πολιτισμού αναφέρθηκε σε μερικά από τα θέματα της έκδοσης, στα οποία -όπως σημείωσε- έχει αδυναμία, όπως το Φαρμακείο του Αστεριάδη, το κείμενο για τον Δημήτρη Χατζηγιάννη, για την οικογένεια Γέμτου, αλλά και για τις θεατρικές σκηνές της παλιάς Λάρισας. Κλείνοντας σημείωσε ότι: «Μέσα από αυτά τα κείμενα, ταξιδεύω στην παλιά Λάρισα, ονειρεύομαι, αλλά κυρίως αναλογίζομαι, κάνουμε το καλύτερο που μπορούμε γι’ αυτήν την πόλη; Είμαστε αντάξιοι της ιστορίας της, αντάξιοι των προγόνων μας; Πού κάναμε λάθος; Τι μπορούμε να διορθώσουμε; Είναι η Λάρισα μια πόλη αξιοβίωτη; Είναι κοινή η ευθύνη.
Με τα γραφόμενά του, αυτό που πάνω απ’ όλα προσφέρει ο Νίκος Παπαθεοδώρου είναι η δημιουργία μιας συλλογικής αυτογνωσίας, μέσω της οποίας μπορούμε να σκεφτούμε και να προβληματιστούμε πώς θα κάνουμε καλύτερο το παρόν κι ακόμα καλύτερο το μέλλον μας».
Ο ιστορικός ερευνητής και «γείτονας» του Νίκου Παπαθεοδώρου στη σελίδα 4 της «Κυριακάτικης Ελευθερίας» Αλέξανδρος Γρηγορίου μίλησε για τα περιεχόμενα του τέταρτου τόμου, τονίζοντας ότι περιέχονται 51 μελετήματα, εκ των οποίων 8 για επιχειρήσεις της Λάρισας, 19 για πρόσωπα της Λάρισας με στιγμές του βίου τους, 3 αφορούν τη Μητρόπολη Λάρισας και τις εκκλησίες της, 11 είναι περιηγητικά με κείμενα ξένων περιηγητών που περιγράφουν τη Λάρισα, 3 που είναι απόψεις της Λάρισας όπως τις κατέγραψαν δημοσιογράφοι που βρέθηκαν στην περιοχή με αφορμή τον πόλεμο του 1897, 1 για την παρουσία των Εβραίων της πόλης, 1 για το παλάτι του Βελή πασά στον Τύρναβο, 1 με την περιγραφή της Λάρισας από τον δημοσιογράφο της εφημερίδας «Ακρόπολης» των Αθηνών Βλάση Γαβριηλίδη και τέλος 4 θρησκευτικά. Ανέφερε ακόμα ότι σε όλο το βιβλίο περιέχονται 147 φωτογραφίες, εκ των οποίων 36 χαρακτικά, 58 απεικονίσεις πόλης, 39 πρόσωπα και 14 σχετικές με ναούς της πόλης.
Κλείνοντας, εξήρε το έργο του βιογράφου της πόλης, σημειώνοντας το ανεξίτηλο αποτύπωμα που αφήνει στην ιστορία και ιστοριογραφία της πόλης, παράγοντας μία εγκυκλοπαίδεια Λαρισογνωσίας. Ενδεικτικά ανέφερε ότι αν κάποιος ήθελε να γνωρίσει την ιστορία της πόλης, θα τον συμβούλευε να προμηθευτεί τους τέσσερις τόμους «Ιχνηλατώντας την παλιά Λάρισα» του Νίκου Παπαθεοδώρου.
«Αν δεν γραφτεί κάτι, διαχρονικά ξεχνιέται και είναι σαν να μη συνέβη ποτέ», αναφέρει ένας σύγχρονος ιστορικός και ο Ευαγγελιστής Ιωάννης γράφει σε κάποιο σημείο «Συναγάγετε τα περισσεύσαντα κλάσματα ίνα μη τι απόληται». «Συγκεντρώστε τα κομμάτια που έχουν περισσεύσει, ώστε να μη χαθεί τίποτα». «Συγκρατήστε τα νοήματά τους» τόνισε συγγραφέας και βιογράφος της Λάρισας Νίκος Παπαθεοδώρου στην αρχή της ομιλίας του. Συνεχίζοντας σημείωσε, μεταξύ άλλων, ότι: «Όλα αυτά τα κείμενα αποτελούν τα «περισσεύσαντα κλάσματα», που αναφέρει ο Ευαγγελιστής, τα οποία είναι μικρά ιστορικά κομμάτια τα οποία συγκεντρώνονται στους τόμους που κυκλοφορούν, ώστε να μη χαθεί τίποτα από την ιστορία της Λάρισας. Γιατί η ιστορία δεν μας είναι πολύτιμη απλώς επειδή μελετά το παρελθόν, αλλά επειδή διαβάζει και το μέλλον. Σήμερα δυστυχώς δεν υπάρχει πολιτιστική πολιτική και ευαισθησία. Ζούμε σε ένα κράτος γεμάτο ασυνέπειες. Δεν συνεχίζει κανένας το έργο του προηγούμενου. Ο τόπος, μέσα σ’ αυτόν και η πόλη μας, χρειάζεται μια καλοδουλεμένη σκυταλοδρομία. Όμως δεν τη βλέπουμε, γιατί είμαστε γεμάτοι από χάσματα και ασυνέχειες.
Στο σημείο αυτό θα ήθελα να κάνω μια ιδιαίτερη μνεία για τις δημοσιευόμενες φωτογραφίες. Μη τις προσπερνάτε αδιάφορα. Έχουν και αυτές την ιστορική τους αξία. Οι περισσότερες είναι παλιές, αρκετές σπάνιες και μερικές αδημοσίευτες. Η προέλευσή τους είναι από διάφορες πηγές και από οικογενειακά αρχεία παλιών οικογενειών της πόλης μας. Με τον τρόπο αυτόν, κείμενο και εικόνα μαζί ζωντανεύουν τα ιστορικά γεγονότα και διασώζουν πληροφορίες, οι οποίες διαφορετικά μπορεί να είχαν χαθεί. Σε κάθε φωτογραφία αναφέρεται η προέλευσή της. Όπου δεν υπάρχει προέλευση, η φωτογραφία ανήκει στον συγγραφέα και κατ’ επέκταση στη Φωτοθήκη Λάρισας του Ομίλου Φίλων της Θεσσαλικής Ιστορίας, η οποία έχει συγκεντρώσει χιλιάδες φωτογραφίες, οι οποίες ανήκουν σε διάφορες εποχές και προέρχονται από διάφορες πηγές». Ο Νίκος Παπαθεοδώρου έκλεισε με τις απαραίτητες ευχαριστίες, αναφέροντας τα εξής: «Θα ήθελα να ευχαριστήσω, όπως πάντα, την εφημερίδα «Ελευθερία», η οποία προσφέρει πλουσιοπάροχα τις σελίδες της εδώ και 7,5 και πλέον χρόνια για τη δημοσίευση των κειμένων χωρίς καμιά διακοπή. Την κ. Δανάη Δημητρακοπούλου, τον διευθύνοντα σύμβουλο Γεώργιο Μιχαλόπουλο, τον αρχισυντάκτη Δημήτριο Χατζηευθυμίου, τους λοιπούς δημοσιογράφους και το υπόλοιπο διοικητικό και τεχνικό προσωπικό. Η φροντίδα τους για την ορθή και αισθητικά άψογη παρουσίαση των κειμένων στην εφημερίδα είναι παραδειγματική.
Επιπλέον θέλω να ευχαριστήσω θερμά για τη βοήθεια τούς πολλούς φίλους λάτρεις της τοπικής μας ιστορίας, χωρίς τη βοήθεια των οποίων δεν θα μπορούσαν τα κείμενα αυτά να έχουν την αρμόζουσα αρτιότητα, την ιστορική τεκμηρίωση και την ποικιλία των θεμάτων. Αναφέρω τους Αλέξανδρο Γρηγορίου, Κώστα Θεοδωρόπουλο, Θεόδωρο Παλιούγκα, Κώστα Σπανό, Θανάση Μπετχαβέ και τα μέλη της Φωτοθήκης Λάρισας, τους οποίους λόγοι ταπεινότητας δεν μου επιτρέπεται να αναφέρω. Στο σημείο αυτό δεν πρέπει να αγνοήσω και τους άγνωστους φίλους αναγνώστες, οι οποίοι μου προσφέρουν ανεξιχνίαστο ιστορικό και φωτογραφικό υλικό και μου υποδεικνύουν λάθη ή και παρερμηνείες. Στην Αντιδημαρχία Πολιτισμού και Επιστημών και προσωπικά στον αντιδήμαρχο Πάνο Σάπκα, ο οποίος μου έκανε απόψε την τιμή να είναι και εκ των εισηγητών της παρουσίασης, καθώς και στο προσωπικό του Δημοτικού μας Ωδείου, οφείλω άπειρες ευχαριστίες για την παραχώρηση της αίθουσας και την άρτια οργάνωση. Να μην ξεχάσω και τον Αλέξανδρο Γρηγορίου, ο οποίος με προθυμία δέχθηκε την πρότασή μου και ήλθε από τη Θεσσαλονίκη για να είναι ανάμεσα στους παρουσιαστές του μόχθου μου. Το ξέρετε άλλωστε ότι κάθε Κυριακή συγκατοικώ μαζί του στην τέταρτη σελίδα της εφημερίδας «Ελευθερία». Για τη Χαρίκλεια Βλαχάκη που συντόνισε την αποψινή εκδήλωση μιλήσατε εσείς μόνοι σας με τη θερμή αποδοχή της» και φυσικά τον κόσμο που παρευρέθηκε το Δημοτικό Ωδείο Λάρισας, τιμώντας με την παρουσία του τον σπουδαίο Νίκο Παπαθεοδώρου.ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ
Την εκδήλωση χαιρέτισαν ο αντιπεριφερειάρχης Βασίλης Πινακάς, ο πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου Λάρισας Ντίνος Γιαννακόπουλος και ο επιχειρηματίας Ελευθέριος Σαΐτης, ενώ λόγω υποχρεώσεων ο σεβασμιότατος Μητροπολίτης Ιερώνυμος δεν κατέστη δυνατό να παρευρίσκεται από την αρχή της εκδήλωσης, απευθύνοντας τον χαιρετισμό του μετά τις ομιλίες των κ. Σάπκα, Γρηγορίου και Παπαθεοδώρου. Την εκδήλωση συντόνιζε η κ. Χαρίκλεια Βλαχάκη, δημοσιογράφος της εφημερίδας «Ελευθερία».
Θανάσης Αραμπατζής
