Το Αντάμωμα των Βλάχων, ως δρώμενο, αποτελεί ένα κοινό σημείο συνάντησης, για τους ίδιους, προβάλλοντας ταυτόχρονα την κουλτούρα, τα ήθη και έθιμα, καθώς και τις πολιτιστικές παραδόσεις, δημιουργώντας ένα κοινό σημείο συνάντησης για το βλάχικο στοιχείο κάθε χρόνο, σε διαφορετική τοποθεσία κάθε φορά.
Πρόκειται για έναν θεσμό που ξεκίνησε τη δεκαετία του 1980 ως πρωτοβουλία ορισμένων βλάχικων συλλόγων, κυρίως αστικών, και από τότε μέχρι σήμερα, οι εκδηλώσεις διοργανώνονται από την Πανελλήνια Ομοσπονδία Πολιτιστικών Συλλόγων Βλάχων (ΠΟΠΣΒ).
Οι παραδοσιακές βλάχικες φορεσιές διαφέρουν από μέρος σε μέρος, ανάλογα με τις τοπικές παραδόσεις και είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με τη βλάχικη ιστορία, πολλές από αυτές, φτιαγμένες στο χέρι, δίνοντας μια ξεχωριστή νότα από το ένδοξο παρελθόν, στολισμένες πολλές φορές με κοσμήματα, από έμπειρους και αυτοδίδακτους λαϊκούς τεχνίτες κοσμημάτων.
Τα "Βλάχικα ανταμώματα" αποτέλεσαν αντικείμενο μελέτης πολλών λαογράφων, καθώς συγκεντρώνουν διάφορες πτυχές, με πολλές παραδόσεις, τόσο της πολιτιστικής όσο και της κοινωνικής ιστορίας, στο πέρασμα του χρόνου. Πολλές από αυτές τις παραδόσεις μεταφέρθηκαν προφορικά από γενιά σε γενιά και διατηρήθηκαν στον χρόνο αναλλοίωτες.
Μια από αυτές, είναι ο Τρανός Χορός στη γιορτή του Αγίου του κάθε χωριού, έξω από την εκκλησία, ο οποίος αντέχει στο πέρασμα του χρόνου.
Οι περισσότεροι Βλάχοι κατοικούν στο Μέτσοβο, στα χωριά των Γρεβενών (Περιβόλι, Αβδέλλα, Σμίξη, Κρανιά και Σαμαρίνα) αλλά και στα χωριά του Ασπροποτάμου (Χαλίκι, Αγ. Παρασκευή (Τζούρτζια), Ανθούσα, Στεφάνι, Κρανιά, Πολυθέα, Μηλιά, Κατάφυτο, Καλλιρόη και Γαρδίκι κ.ά.), πέραν όμως από τα Βλαχοχώρια της Πίνδου, Βλάχους συναντάμε στα χωριά του Ολύμπου (Λιβάδι, Κοκκινοπηλός κ.ά.), στην Ήπειρο (Συρράκο, Καλαρρύτες, Ζαγόρι), σε χωριά της Μακεδονίας (Πιερία, Σέρρες, Δράμα, Νάουσα, Βέροια, Κοζάνη, Καστοριά, Θεσσαλονίκη κ.λπ.) και σε άλλα μέρη, ανά την επικράτεια.
Το μουσικοχορευτικό ύφος των τραγουδιών διαφέρει ανάλογα με το γεωγραφικό διαμέρισμα που βρίσκεται (Ήπειρος, Θεσσαλία, Μακεδονία). Στις περιοχές της Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας, όπως στη Σαμαρίνα, κυριαρχούν ορχήστρες με χάλκινα και πνευστά, ενώ στις περιοχές του Ασπροποτάμου, οι ορχήστρες αποτελούνται κυρίως από κλαρίνο, βιολί, λαούτο και ντέφι.
Οι σύλλογοι, που συμμετέχουν στο Αντάμωμα, έχουν ένα κοινό στόχο, να διαφυλάξουν τη βλάχικη παράδοση, να διατηρήσουν τη βλάχικη διάλεκτο, να προστατέψουν τα ήθη και τα έθιμα της ιστορίας των Βλάχων, να διασώσουν όλο αυτό τον ενδυματολογικό πλούτο και να μεταλαμπαδεύσουν στις νεότερες γενιές την πλούσια μουσικοχορευτική παράδοση, ώστε να παραμείνει ζωντανή στις νέες γενιές.
Του Γ. Γκαντέλου
