«Ελπίδα και πίστη» στο Διαχρονικό

ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΜΕ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΥΣ ΘΗΣΑΥΡΟΥΣ ΕΓΚΑΙΝΙΑΖΕΤΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣΕΧΗ ΚΥΡΙΑΚΗ

Η νέα περιοδική έκθεση του Διαχρονικού Μουσείου Λάρισας αφιερώνεται σε μια σπουδαία εποχή, εκείνη του 16ου αιώνα, οπότε σε όλα τα Βαλκάνια παρουσιάζεται ραγδαία αύξηση του πληθυσμού και οικονομική άνοδος, τα εγκαίνια της οποίας θα γίνουν την Κυριακή 2 Δεκεμβρίου. Στη Θεσσαλία η ανάπτυξη ήταν ιδιαίτερα έντονη, καθώς λόγω του φυσικού της πλούτου και των εμπορικών διαδρομών που τη διασχίζουν, μπόρεσε να ξεπεράσει γρήγορα την περίοδο της οικονομικής ύφεσης που σημειώθηκε το 15ο αιώνα, μετά την οθωμανική κατάκτηση. Αυτό είχε άμεσο αντίκτυπο στην ευημερία της Μητρόπολης Λαρίσης, η οποία τότε είχε την έδρα στα Τρίκαλα και ήταν ο μόνος θεσμός που εκπροσωπούσε το χριστιανικό πληθυσμό, στο πλαίσιο της οθωμανικής κυριαρχίας.

Εκατοντάδες ναοί στις πόλεις και στην ύπαιθρο ανακαινίζονται και διακοσμούνται, ενώ σημειώνεται άνθηση του μοναχισμού και ανεγείρεται πλήθος νέων καθολικών. Τότε δημιουργούνται μερικά από τα ωραιότερα δείγματα της εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής στα Μετέωρα, τη μονή Δουσίκου, τη μονή Πέτρας, τη μονή Παντελεήμονα Αγιάς, τον Άγιο Δημήτριο στο Στόμιο, τη μονή Φλαμουρίου και άλλα. Πίσω από την αναμφισβήτητη καλλιτεχνική αναγέννηση βρίσκονται οι απαρχές της οικονομικής ανόδου του ελληνισμού, καθώς και οι φωτισμένοι ιεράρχες, οι οποίοι, μέσα στο πλαίσιο της οθωμανικής κυριαρχίας, ανύψωσαν το κύρος της τοπικής Εκκλησίας, ερμηνεύοντας τα μηνύματα που έρχονταν από το Πατριαρχείο και δημιούργησαν τις προϋποθέσεις της συσπείρωσης του ορθόδοξου πληθυσμού γύρω από αυτή. Από αυτούς την κορυφαία θέση κατέχει αναμφίβολα ο Βησσαρίων Β΄(1527-1540), ο οποίος αναδείχθηκε στο σπουδαιότερο άγιο της Θεσσαλίας μετά τον Aγιο Αχίλλιο, η προστασία και η ελπίδα των χριστιανών.
Σπουδαία αντικείμενα της εποχής όλων των κατηγοριών (εικόνες, χειρόγραφα, χρυσοκέντητα, εκκλησιαστικά αργυρά) έχουν μεταφερθεί από συλλογές σε εκκλησίες και μοναστήρια προκειμένου να εικονογραφήσουν την καλλιτεχνική ανάπτυξη του 16ου αιώνα. Τα κειμήλια αυτά είναι τα σπουδαιότερα που διαθέτει σήμερα η Θεσσαλία, αφενός διότι ελάχιστα έχουν διασωθεί από τη βυζαντινή περίοδο, αφετέρου διότι έγιναν σε μια δύσκολη εποχή και συνέβαλαν τα μέγιστα στην εμψύχωση των χριστιανών. Στην έκθεση, που παρουσιάζεται σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Τρικάλων, έχουν παραχωρήσει κειμήλια οι Μητροπόλεις Λαρίσης και Τυρνάβου, Τρίκκης και Σταγών, Σταγών και Μετεώρων, Δημητριάδος, Ελασσόνος, Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων, καθώς και οι ιερές μονές των Μετεώρων, Δουσίκου, Κορώνας, Ολυμπιώτισσας, Συκιάς, Αγίου Παντελεήμονα Αγιάς και Φλαμουρίου.
Αφιερώνεται στη μνήμη του καθηγητή Δημήτρη Σοφιανού, ο οποίος, ως διευθυντής του Μεσαιωνικού Αρχείου της Ακαδημίας Αθηνών, κατέγραψε και δημοσίευσε εκατοντάδες χειρόγραφα των μονών των Μετεώρων και της μονής Δουσίκου, προβάλλοντας έτσι την ιστορία και την πνευματική παρακαταθήκη των μοναστηριών της Θεσσαλίας.