Πρόκειται για ένα τεύχος πανηγυρικό καθώς με αυτό συμπληρώνεται δεκαπενταετία από την έκδοση του εν λόγω επιστημονικού περιοδικού, του οποίου τα τριάντα πυκνογραφημένα τεύχη, πάνω από 6.000 σελίδες, περισσότερες από εκατόν πενήντα μελέτες, περισσότερες από τρείς εκατοντάδες αποφάσεις δικαστηρίων της Ελλάδος και της αλλοδαπής, από τις οποίες η μεγάλη πλειονότητα υπομνηματισμένες, αποτελούν την παραχθείσα πλούσια επιστημονική συγκομιδή.
Τη συμπλήρωση δεκαπενταετίας από της εκδόσεως των «Νομοκανονικών» χαιρετίζει και «μετά χαράς και ευαρεσκείας» επευλογεί ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος με σεπτό Πατριαρχικό Γράμμα που δημοσιεύεται στο περιοδικό δια του οποίου επισημαίνεται η παρουσία των «Νομοκανονικών» ως η «εδραιωθείσα εις την ελληνικήν νομικήν βιβλιογραφίαν έγκυρος επιθεώρησις της νομοκανονικής πραγματικότητος» και εξαίρεται η προσφορά τους «εις την επιστημονικήν ανάδειξιν και μελέτην ποικίλων ζητημάτων, αναφυομένων κατά την ερμηνείαν και εφαρμογήν της τε κρατικής νομοθεσίας και των Θείων και Ιερών Κανόνων της Εκκλησίας».
Τα «Νομοκανονικά» είναι η εξαμηνιαία Επιθεώρηση που επιδιώκει να καλύψει δύο σύνθετους και δυσχερείς επιστημονικούς κλάδους, το Εκκλησιαστικό και το Κανονικό Δίκαιο, τόσο σε επίπεδο θεωρίας όσο και δικαστηριακής πράξεως. Αποτελούν το επιστημονικό όργανο της Εταιρείας Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου (http://www.etekkad.gr ), εκδίδονται και κυκλοφορούν τον Νοέμβριο και Μάϊο κάθε έτους από τις Εκδόσεις «Σάκκουλας Α.Ε.» (http://www.sakkoulas.gr) και απευθύνονται σε δικηγόρους, δικαστές, θεολόγους και σε ερευνητές επιστήμονες από τον χώρο των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών (ιστορικούς, κοινωνιολόγους, κ.λ.π.) οι οποίοι είτε εντρυφούν στο πεδίο των σχέσεων Πολιτείας – Εκκλησίας / θρησκευτικών κοινοτήτων, είτε ασχολούνται με θέματα της Εκκλησιαστικής Ιστορίας και δη της νεότερης. Εκδίδονται ανελλιπώς από τον Μάιο του 2002 και, σύμφωνα με την πρόθεση του ιδρυτού και Διευθυντού τους, ομοτίμου καθηγητού Εκκλησιαστικού Δικαίου της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ και Προέδρου της Εταιρείας Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου κ. Ιωάννη Μ. Κονιδάρη, ήλθαν να καλύψουν την απουσία, που είχε από ικανού χρόνου καταστεί ευκρινώς ορατή, μιας περιοδικής εκδόσεως, η οποία να προάγει την επιστήμη στα ζητήματα του Εκκλησιαστικού και του Κανονικού Δικαίου και ευρύτερα τον δημόσιο διάλογο στα ζητήματα των σχέσεων Πολιτείας και Εκκλησίας.
ΜΕΛΕΤΕΣ
Στο νέο τεύχος περιλαμβάνονται οι ακόλουθες μελέτες / άρθρα:
α) του καθηγητού της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ, βουλευτού και τ. υπουργού κ. Ευ. Βενιζέλου με θέμα «Οι σχέσεις Κράτους και Εκκλησίας ως συνταγματικά ρυθμισμένες – Η συνταγματική θέση του Οικουμενικού Πατριαρχείου». Στη μελέτη επισημαίνονται οι σχέσεις ομοταξίας της Ελληνικής Δημοκρατίας και του Οικουμενικού Πατριαρχείου, παραλλήλως δε τονίζεται ότι θα πρέπει να διαφυλαχθούν ως «κόρη οφθαλμού» τόσο η διεθνής οντότητα / υπόσταση του Πατριαρχείου (όπως αυτή ήδη αναγνωρίζεται συνταγματικώς ως εκ της σχέσεως ομοταξίας του με το ελληνικό Κράτος) - όσο και η (ισχύουσα από το ΄75) συνταγματική εγγύηση των κανονικών σχέσεων μεταξύ της Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Ελλάδος και του Πατριαρχείου.
β) του δικηγόρου – LL.M., ειδικού νομικού συμβούλου της Ι. Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος κ. Θεοδ. Παπαγεωργίου με θέμα «Το νομοθετικό καθεστώς και οι σχέσεις της Εκκλησίας της Ελλάδος με το Κράτος: δεδομένα και παρανοήσεις», όπου παρέχονται διευκρινίσεις για σειρά ζητημάτων που έχουν δημιουργήσει αντιπαραθέσεις στον ακαδημαϊκό χώρο και τριβές στο κοινωνικό σώμα (όπως τα θέματα σχετικώς με το εάν έχουμε στην Ελλάδα «κρατική» Εκκλησία, εάν είναι απαραίτητος ο χωρισμός, εάν παρεμβαίνει η Εκκλησία σε κρατικές υποθέσεις, για τις αντιπαραθέσεις σχετικά με την εκκλησιαστική περιουσία, κ.λ.π.), και,
γ) του δικηγόρου, μεταπτυχ. διπλ. Εκκλησιαστικού δικαίου κ. Ιωαν. Καστανά, με θέμα «Τοποθέτηση φάτνης από Δήμους» στη Γαλλία, χώρα με «κοσμικό» χαρακτήρα στο πολίτευμά της (η αρχή της «laicite») όπου, με αφορμή τις Conseil d’ Etat no 395122 και no 395223 της 9ης Νοεμβρίου 2016, εξετάζεται το νομικό καθεστώς σε σχέση με τη πρόσφατη νομολογία των γαλλικών δικαστηρίων για την έγερση ή επίθεση θρησκευτικών συμβόλων και ειδικότερα της φάτνης των Χριστουγέννων σε δημόσιους χώρους (Δήμους, Νομαρχίες, κλπ).
ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ
Επιπροσθέτως παρουσιάζονται και αναλύονται σημαντικές δικαστικές αποφάσεις που άπτονται ζητημάτων εκκλησιαστικής φύσεως, όπως αυτή του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) με αριθ. 939/2017, Τμ. Γ΄ , βάσει της οποίας κρίθηκε ότι η επιβολή του επιτιμίου της ακοινωνησίας και η επιβολή ποινής καθαιρέσεως από την ιεροσύνη σε ιεροκήρυκα – εκκλησιαστικό υπάλληλο δεν στερούν το ηθικό έννομο συμφέρον ασκήσεως αιτήσεως ακυρώσεως με την οποία επιδιώκεται η απόσειση της ηθικής μομφής που συνεπάγεται η επιβολή πειθαρχικής καταδίκης, όταν μάλιστα οι αποφάσεις των αρμοδίων οργάνων (εν προκειμένω του Ανωτάτου Υπηρεσιακού Συμβουλίου της Εκκλησίας της Ελλάδος) κρίνονται μη επαρκώς αιτιολογημένες (ανάλυση – σχολιασμός υπό Γ. Κ. Ιατρού). Επίσης, η ΣτΕ 1393/2017, Τμ. Γ΄ με την οποία κρίθηκε αφενός ότι η επιβολή επιτιμίου ακοινωνησίας σε μοναχούς δεν τους στερεί το δικαίωμα του εκλέγειν για τα όργανα διοικήσεως Ι. Μονής και αφετέρου ότι ο ηγούμενος και τα μέλη του Ηγουμενοσυμβουλίου ασκούν δημόσια λειτουργία και, ως εκ τούτου, πρέπει να έχουν την ελληνική ιθαγένεια (ανάλυση – σχολιασμός υπό Γ. Ι. Ανδρουτσοπούλου). Τέλος, δημοσιεύεται η ΣτΕ 1753/2017, Τμ. Γ΄ η οποία ασχολήθηκε με το ζήτημα σχετικώς με το εάν μοναχοί της Εκκλησίας της Ελλάδος, κάτοχοι σχετικών τίτλων νομικών σπουδών και αποκτήσαντες την δικηγορική ιδιότητα σε άλλο κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ενώσεως, δύνανται / νομιμοποιούνται παραλλήλως, με τα καθήκοντά τους στις Ι. Μονές όπου εγκαταβιώνουν, να ασκούν και στην Ελλάδα το επάγγελμα του δικηγόρου. Η έκδοση της οριστικής αποφάσεως εκκρεμεί εν αναμονή της απαντήσεως σχετικού προδικαστικού ερωτήματος που έθεσε το ΣτΕ στο δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενώσεως.
Του Χάρη Ανδρεόπουλου*
* Ο Χάρης Ανδρεόπουλος είναι καθηγητής Θρησκευτικών στη Β/θμια Εκπ/ση, Δρ. Εκκλησιαστικής Ιστορίας του ΑΠΘ (xaan@theo.auth.gr) και μέλος της Εταιρείας Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου.
