Διακεκριμένοι ομιλητές μίλησαν για τον Γεώργιο Κατσίγρα, τον συλλέκτη Γεώργιο Κωστάκη και τη συλλογή ρωσικής πρωτοπορίας στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και τη δωρεά του Δάμτσα στον Δήμο Βόλου.
Η αντιπρόεδρος της Πινακοθήκης κ. Άννυ Ψάρρα Περίφανου, άνοιξε την εκδήλωση με μια σημαντική και συνάμα ευχάριστη είδηση. Το πολιτιστικό απόθεμα της Πινακοθήκης μεγαλώνει, δήλωσε, αφού πρόσφατα 17 έργα του χαράκτη Λάμπρου Ορφανού δωρίστηκαν στη Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας. Πρόκειται για έργα που αναδεικνύουν την εξελικτική πορεία του καλλιτέχνη, λάδια, χαρακτικά και μικτής τεχνικής ενώ στη δωρεά συμπεριλαμβάνεται και το πρώτο του συλλεκτικό έργο.
Στη συνέχεια ο δήμαρχος Λαρισαίων κ. Απόστολος Καλογιάννης, ξεκίνησε την ομιλία του αναλαμβάνοντας την ευθύνη για την αναβολή της εκδήλωσης (αρχικώς είχε προγραμματιστεί να γίνει στις 13 Οκτωβρίου) καθώς όπως είπε δεν θα μπορούσε ο δήμαρχος να απουσιάζει από μια εκδήλωση, για τον άνθρωπο που καθόρισε τα πολιτιστικά δρώμενα της Λάρισας. Η ομιλία του ξεκίνησε με την ανάγνωση της επιστολής του Γεωργίου Κατσίγρα στις 14 Δεκεμβρίου του 1981 προς τον τότε δήμαρχο της Λάρισας Αριστείδη Λαμπρούλη, στην οποία ανακοίνωνε την πρόθεσή του να δωρίσει τη συλλογή έργων τέχνης που είχε στην κατοχή του με την προϋπόθεση ίδρυσης Πινακοθήκης όπου θα στεγαζόταν. Ακολούθησε, η ανάγνωση της ομόφωνης απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου για την αποδοχή της δωρεάς. Τα ντοκουμέντα, αυτά παρουσίασε στο κοινό, ο κ. Καλογιάννης, τονίζοντας επανειλημμένα ότι ο Γεώργιος Κατσίγρας είχε την ικανότητα να βλέπει το μέλλον της πόλης και η συλλογή του είναι οδηγός και για τη σημερινή αρχή. "Η Δημοτική Πινακοθήκη με τις σπουδαίες εκθέσεις και δράσεις και τη διασύνδεσή της με σπουδαία μουσεία διεθνούς επιπέδου κατοχυρώνει τη θέση της στο πολιτιστικό γίγνεσθαι της χώρας και όχι μόνο" σημείωσε χαρακτηριστικά. Στη συνέχεια ο δήμαρχος αναφέρθηκε στη ζωή και το έργο του Γεώργιου Κατσίγρα και στη σπουδαιότητα της συλλογής του που εμπλουτίστηκε από την αρχική δωρεά με τα έπιπλα του Ερρίκου Σλήμαν που είχε στο γραφείο του 1.250 βιβλία τέχνης και 4.500 βιβλία λογοτεχνίας και ποίησης.
Ν. Παπαθεοδώρου
Ο ιατρός-ερευνητής κ. Νίκος Παπαθεοδώρου αναφέρθηκε στην προσωπικότητα του Γεώργιου Κατσίγρα, χαρακτηρίζοντάς τον άνθρωπο προικισμένο με έντονη προσωπικότητα, λατρεμένο γιατρό με χιλιάδες χειρουργικές επεμβάσεις, με φιλάνθρωπες αρετές και ειλικρινή αγάπη προς τον πάσχοντα άνθρωπο, ευρυμαθή, συνειδητό συλλέκτη και με καλλιτεχνικές ευαισθησίες.
«Στις 20 Φεβρουαρίου 1914 γεννήθηκε εδώ δίπλα μας, στη Νέα Φιλιππούπολη, ο Γεώργιος Κατσίγρας. Οι Μοίρες από την πρώτη στιγμή τον σπαργάνωσαν με τις αρετές τους. Μεγάλωσε σε οικογενειακό περιβάλλον όπου τα μέλη του διακρίθηκαν στις επιστήμες, συναναστράφηκαν με τη διανόηση της εποχής τους και εμφορούνταν με ηθικές αξίες και προοδευτικές αντιλήψεις. Δεν ήταν δύσκολο επομένως να επιλέξει τον δρόμο του» είπε ο κ. Παπαθεοδώρου, ο οποίος στη συνέχεια περιέγραψε την πορεία της ζωής του Γ. Κατσίγρα από τα μαθητικά του στα φοιτητικά του χρόνια, στη σταδιοδρομία του ως γιατρός έως τη δύση της ζωής του. «Ο Γεώργιος Κατσίγρας είναι μια από τις πλέον εξέχουσες προσωπικότητες της Λάρισας του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα. Αξιολογήθηκε σαν «ο μεγάλος πολίτης των νεωτέρων χρόνων της» όπως αναφέρει ο Λάζαρος Αρσενίου, γιατί πέρα από την ιατρική του ιδιότητα που ήδη ψήγματα των έργων του αναφέραμε πιο πριν, υπήρξε διορατικός συλλέκτης και μέγας ευεργέτης της Λάρισας» κατέληξε ο κ. Παπαθεοδώρου.
Στη διάρκεια της ομιλίας του κ. Παπαθεοδώρου παρουσίασε ένα ηχητικό απόσπασμα με τη φωνή του Γεωργίου Κατσίγρα να αφηγείται τις προσκοπικές αναμνήσεις του στον έφορο Προσκόπων Λαρίσης Αναστάσιο Μπαξεβάνο, δάσκαλο και τον δημοσιογράφο της εφημερίδας «Ελευθερία» κ. Ευάγγελο Ρηγόπουλο.
Κωνσταντίνος Δάμτσας
Ο κ. Κωνσταντίνος Δάμτσας μέλος του Δ.Σ. του Μουσείου Αλ. Κ. Δάμτσα Δήμου Βόλου και ανηψιός του δωρητή, αναφέρθηκε στο μουσείο το οποίο στεγάζεται στο «Κέντρο Τέχνης Τζιόρτζιο Ντε Κίρικο». Το Μουσείο περιλαμβάνει τη δωρεά, μέρος της προσωπικής συλλογής, του Βολιώτη καπνεμπόρου Αλέκου Δάμτσα.
Η δωρεά περιλαμβάνει 360 έργα, δημιουργίες γνωστών Ελλήνων ζωγράφων του τέλους του 19ου αιώνα και αρχών του 20ού, αλλά και νεότερων, όπως επίσης και έργα Ελλήνων χαρακτών, συμπληρώνεται δε με έργα Μαγνησιωτών, Θεσσαλών και Αιγυπτίων καλλιτεχνών, όπως και με ντοκουμέντα σχετικά με τον Βόλο και την περιοχή, καθώς και γκραβούρες, χάρτες, μεταξοτυπίες, βιβλία και καταλόγους εκθέσεων.
Χρύσα Δραντάκη
Η προϊστάμενη της Διεύθυνσης Πολιτισμού του ΔΟΕΠΑΠ-ΔΗΠΕΘΕ Δήμου Βόλου, επιμελήτρια του Μουσείου "Αλ. Κ. Δάμτσα" κ. Χρύσα Δραντάκη μίλησε για τις εκλεκτικές συγγένειες στις συλλογές Γ.Ι Κατσίγρα και Α.Κ. Δάμτσα.
Η κ. Δραντάκη αναφερόμενη στην έρευνα που έκανε για τους δύο δωρητές της Λάρισας και του Βόλου, δεν έκρυψε την έκπληξή της για τα κοινά χαρακτηριστικά που εντόπισε τόσο στον Γ. Κατσίγρα όσο και στον Α. Δάμτσα.
«Πρόκειται πραγματικά για ‘Βίους παράλληλους’ δύο ανθρώπων της ίδιας γενιάς που μεγάλωνε στο μεσοπόλεμο, ‘γείτονες’ στην καταγωγή, που και οι δυο είχαν σχέση με τον ελληνισμό της διασποράς. Γεννημένοι το 1914 με λίγες μέρες διαφορά Φεβρουάριο ο Κατσίγρας, Μάρτιο ο Δάμτσας.
Γεννημένος στη Νέα Φιλιππούπολη με την καταγωγή του πατέρα από Έλληνες της Αν. Ρωμυλίας ο Κατσίγρας, γεννημένος στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου από Πηλιορείτες γονείς ο Δάμτσας
Ιατρική θα σπουδάσει ο Κατσίγρας και θα διακριθεί ως κορυφαίος επιστήμονας. Σπουδές Ιατρικής θα ξεκινήσει και ο Δάμτσας στο Μόναχο που θα διακόψει με τον πόλεμο και θα αναπτύξει στην Κύπρο την επιχειρησιακή του δραστηριότητα στην οικογενειακή επιχείρηση εξαγωγής καπνών καθώς και στην Αλεξάνδρεια, τη Γερμανία, το Λονδίνο στη συνέχεια.
Με κοινό το πάθος για την τέχνη συλλέγουν και σχηματίζουν τη συλλογή την ίδια περίοδο, από τη δεκαετία του 1950 έως και τη δεκαετία του 1970.
Και οι δύο έχουν φίλους καλλιτέχνες που τους θαυμάζουν, τους εμπιστεύονται και τους συμβουλεύονται. Δείχνουν την ίδια προτίμηση στην τοπιογραφία που κυριαρχεί στο σύνολο των επιλογών στη συλλογή του καθενός.
Φαίνεται σαν να παρακολουθούν τις ίδιες εκθέσεις αφού στις συλλογές τους υπάρχουν έργα λες και είναι αγορασμένα από την ίδια έκθεση με τη διαφορά μεγέθους, τα μεγάλα της συλλογής Κατσίγρα, τα μικρότερα του Δάμτσα.
Αγοράζουν από τον ίδιο έμπορο τον Στάθη Κυρλόγλου αλλά και άλλους εμπόρους γνωστούς της εποχής. Τέλος έχουν κοινό το ίδιο όραμα: να προσφέρουν γενναιόδωρα στην πόλη τους. Για την παιδεία των νεότερων και την ευεργετική αξία της τέχνης. Για τον Πολιτισμό της πόλης και της σύγχρονης Ελλάδας». Φυσικά, η κ. Δραντάκη αναφέρθηκε και στις διαφορές κυρίως ποιοτικές των συλλογών.
«Υπάρχει μια γενική διάκριση για τις συλλογές, που αναφέρονται ως «κάθετες» ή «οριζόντιες».
Η Συλλογή Κατσίγρα ανήκει στις κάθετες και αυτό σημαίνει πως ο συλλέκτης αγοράζει εις βάθος δηλ. πολλά έργα του ίδιου ζωγράφου-μονογραφίες- με αποτέλεσμα να έχουν πιο ουσιαστικό χαρακτήρα, βοηθώντας ουσιαστικά την έρευνα και τη γνώση. Επιπλέον πρόκειται για έργα μουσειακά από την άποψη του μεγέθους. Όπως είναι γνωστό η συλλογή είναι η μεγαλύτερη επαρχιακή συλλογή και δεύτερη μετά από τη συλλογή Σούτζου της Εθνικής Πινακοθήκης.
Η Συλλογή Δάμτσα είναι οριζόντια, αποτελείται από πολλά έργα σε μικρά μεγέθη και χαρακτηρίζεται από μεγάλη ποικιλία καλλιτεχνικών τάσεων. Ιδιαίτερο στοιχείο συνιστά ο μεγάλος αριθμός έργων Ελλήνων καλλιτεχνών της διασποράς την εποχή του μεσοπολέμου, όπως επίσης τα έργα γυναικών, καθώς και έργα Θεσσαλών και Μαγνησιωτων ζωγράφων.
Ο Κατσίγρας δηλώνει πως θα ήθελε να είναι ζωγράφος.
Ο Δάμτσας ερευνητής της ιστορίας του κάθε έργου που αγόραζε δήλωνε πως ήθελε να είναι ιστορικός της τέχνης».
Συραγώ Τσιάρα
Η ιστορικός Τέχνης, διευθύντρια Κέντρου Σύγχρονης Τέχνης) κ. Συραγώ Τσιάρα αναφέρθηκε στον συλλέκτη Γιώργο Κωστάκη και τη συλλογή 1275 έργων ρωσικής πρωτοπορίας στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης.
«Ο Γιώργος Κωστάκης γεννήθηκε στη Μόσχα το 1913. Χωρίς να έχει ιδιαίτερη καλλιτεχνική παιδεία και επαφή με τη μοντέρνα τέχνη, προικισμένος όμως με ένα σπάνιο ένστικτο, εντυπωσιάστηκε όταν αντίκρισε το 1946 ένα πίνακα της Όλγας Ροζάνοβα. Από τότε άρχισε να ενδιαφέρεται για τη ρωσική πειραματική τέχνη των αρχών του 20ού αιώνα. Ήρθε σε επαφή με τις οικογένειες των καλλιτεχνών καθώς και με όσους καλλιτέχνες ζούσαν ακόμη και για τρεις τουλάχιστον δεκαετίες συγκέντρωνε μεθοδικά έργα «ρωσικής πρωτοπορίας» δημιουργώντας μια περίφημη συλλογή η οποία διέσωσε από την καταστροφή και τη λήθη αυτό το εξαιρετικά σημαντικό τμήμα της ευρωπαϊκής τέχνης του 20ού αιώνα. Σε πολλές περιπτώσεις αντιμετώπισε ιδιαίτερες δυσκολίες διότι το σταλινικό καθεστώς είχε θέσει σε απαγόρευση τα έργα της ρωσικής πρωτοπορίας, επιβάλλοντας στην τέχνη το δόγμα του σοσιαλιστικού ρεαλισμού. Ο ίδιος πίστευε ότι η παραγνώριση της τέχνης της «ρωσικής πρωτοπορίας» ήταν ένα τραγικό λάθος και ότι «οι άνθρωποι θα τη χρειάζονταν και θα την εκτιμούσαν κάποια μέρα». Το 1977 ο Κωστάκης έφυγε από τη Μόσχα και εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα δωρίζοντας στην Πινακοθήκη Τρετιακόφ ένα σημαντικό μέρος της συλλογής του. Πέθανε στην Αθήνα το 1990. Το τμήμα της Συλλογής Κωστάκη που ανήκει, ύστερα από αγορά του ελληνικού δημοσίου, στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης αποτελείται από 1.275 έργα (ζωγραφική, σχέδια, γλυπτική, κεραμικά, κ.ά.) και αντιπροσωπεύει όλα τα ρεύματα και τις εξελικτικές φάσεις της ρωσικής πρωτοπορίας». Η ομιλήτρια στη συνέχεια παρουσίασε την ιστορία των καλλιτεχνικών κινημάτων της ρωσικής πρωτοπορίας είναι άμεσα συνυφασμένη με τα γεγονότα που σημάδεψαν την αλλαγή του πολιτικού συστήματος στη Ρωσία μετά την επανάσταση του 1917.
Το αφιέρωμα παρακολούθησαν ο αντιδήμαρχος κ. Γεώργιος Σούλτης, ο γενικός γραμματέας του Δήμου Λαρισαίων κ. Μάνθος Σαρρής, η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων κ. Σταυρούλα Σδρόλια, η υπεύθυνη του Λαογραφικού Μουσείου Λάρισας κ. Φανή Καλοκαιρινού, ο διευθύνων σύμβουλος της "Ε" κ. Γεώργιος Μιχαλόπουλος, εκπρόσωποι φορέων, συλλόγων, φιλότεχνοι και άνθρωποι που είχαν την τύχη να τον γνωρίσουν.
