Ένα εξαιρετικό βιβλίο γραμμένο από τον λάτρη της παράδοσης Αριστομένη Καλυβιώτη με τίτλο «Θεσσαλονίκη-Η μουσική πριν το 1912» παρουσιάστηκε χθες το απόγευμα στο θέατρο ΟΥΗΛ της Λάρισας. Για το βιβλίο και τον συγγραφέα μίλησαν ο φιλόλογος-συγγραφέας Θεόφιλος Αναστασίου και ο αρχιτέκτονας-συγγραφέας Βασίλης Τσολάκης, ενώ την ευθύνη του συντονισμού της εκδήλωσης είχε η δημοσιογράφος και πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Μικρασιατών ν. Λάρισας κ. Δέσποινα Θεοδώρου. Αναφορικά, με το νέο βιβλίο του Αριστομένη Καλυβιώτη, τονίστηκε ότι πρόκειται για ένα πολύτιμο πνευματικό οδηγό που αποκαλύπτει τον πολυεθνικό χαρακτήρα της Θεσσαλονίκης πριν από τους Βαλκανικούς Πολέμους. Ο συγγραφέας δίνει πληροφορίες στον αναγνώστη για τη μουσική κίνηση της πόλης, τα μουσικά καταστήματα τα οποία πουλούσαν μουσικά όργανα αλλά και τα πρώτα γραμμόφωνα στη Θεσσαλονίκη, τους χώρους διασκέδασης αλλά και τραγούδια που ηχογραφήθηκαν τότε από τους τραγουδιστές της εποχής, ενώ στις τελευταίες σελίδες της έκδοσης παρουσιάζει πίνακες με τους δίσκους που ηχογραφήθηκαν από το 1909-1912.
Στις 240 σελίδες της ιδιαίτερα επιμελημένης αυτής έκδοσης ο αναγνώστης γνωρίζει μια διαφορετική Θεσσαλονίκη. Ρεσιτάλ, συναυλίες, παραστάσεις οπερέτας, μελοδράματος, καφέ σαντάν, ταβέρνες, καφενεία, χάνια, αγορές, πανηγύρια, όπου ενώνονταν διαφορετικοί πολιτισμοί σχημάτιζαν το μουσικό της μωσαϊκό. Οι ηχοληψίες γίνονταν από περιοδεύοντα συνεργεία, συνήθως σε αίθουσες ξενοδοχείων με τη μέθοδο του χωνιού. Επειτα στέλνονταν στα εργοστάσια της Ευρώπης όπου αναλάμβαναν την παραγωγή των δίσκων με πρώτη εταιρία την αγγλική The Gramophone Co Ltd και έπειτα τις γερμανικές Favorite Rec και Odeon Rec. Από το 1945 και μετά, η εικόνα αλλάζει. Η πόλη έχει χάσει την πολυπολιτισμική προσωπικότητά της και το ανατολίτικο χρώμα της, και είναι πλέον ευρωπαϊκή. Επαψαν να ακούγονται τουρκικά, σεφαραδίτικα ή άλλα τραγούδια γειτονικών χωρών. Ηχοληψίες από κινητά συνεργεία δεν ξανάγιναν μετά το 1912. Η γεωπολιτική θέση ήταν διαφορετική, ενώ από το 1930 το εργοστάσιο της Columbia στην Αθήνα κάλυπτε σχεδόν όλη τη Μέση Ανατολή. Οι Μικρασιάτες πρόσφυγες -όπως σημειώνει ο συγγραφέας- μετά το 1922 «μπολιάζουν» με τη μουσική τους την ντόπια παράδοση, οι Τούρκοι φεύγουν οριστικά το 1923, ενώ με την εξόντωση του εβραϊκού στοιχείου στην Κατοχή η αλλαγή του χαρακτήρα της πόλης ολοκληρώνεται. Ο συγγραφέας Αριστομένης Καλυβιώτης εξιστόρησε τις δυσκολίες που συνάντησε στην πολύχρονη έρευνά του, για την ανακάλυψη συλλογή και ταξινόμηση του πρωτότυπου υλικού, το οποίο αποτέλεσε το υλικό συγγραφής του βιβλίου. Στη διάρκεια της εκδήλωσης διαβάστηκαν αποσπάσματα του βιβλίου ενώ το κοινό απόλαυσε και μουσικό πρόγραμμα με τραγούδια της εποχής. Έπαιξαν και τραγούδησαν οι μουσικοί: Παναγιώτης Τσιούμαρης-κιθάρα, Λίνα Νούτσου-τραγούδι και Γιάννης Λίταινας -μπουζούκι.
