Του Γιώργου Νούλη
Τελικά η τροπολογία για την «προστασία» των υπερχρεωμένων νοικοκυριών έχει την πολιτική στήριξη ή αποτελεί ένα επικοινωνιακό προεκλογικό τέχνασμα; Την ερχόμενη εβδομάδα θα αποδειχτεί οριστικά αν η διάταξη με τις ευνοϊκές για τους δανειολήπτες αλλαγές στον νόμο των υπερχρεωμένων νοικοκυριών που αποσύρθηκε…νύχτα ήταν μια «φούσκα» ή ένα σχέδιο περαιτέρω προστασίας τους.
Χθες ο υπουργός Εργασίας κ. Κουτρουμάνης μιλώντας στη ΝΕΤ τόνισε ότι «η διαβούλευση με την ΕΚΤ και την τρόικα συνεχίζεται ώστε αν προλάβουμε τη Μεγάλη Τρίτη, να την επαναφέρουμε στο πολυνομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας. Σε κάθε περίπτωση, πρόσθεσε, αν δεν επιτευχθεί αυτό, η ρύθμιση θα έρθει σε επόμενο νομοσχέδιο...».
Τη σημαίνει αυτό; Ότι η κυβέρνηση δείχνει να επιδιώκει την επαναφορά, ίσως και μέσα στη Μεγάλη Εβδομάδα, της ευνοϊκής ρύθμισης. Όπως μάλιστα διατείνεται, οι ρυθμίσεις για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά πιθανόν να αποτελέσουν και άρθρο άλλου νομοσχεδίου. Αυτό όμως σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να διασφαλιστεί, με δεδομένο τον χρόνο των εκλογών, που τοποθετείται στις αρχές Μαΐου. Από την άλλη ο όλος χειρισμός του θέματος αφήνει υπόνοιες ότι τελικά για την απόσυρση υπήρξε «τραπεζικός δάκτυλος» μιας και το υπ. Εργασίας πολύ όψιμα διαπίστωσε πως οι σχετικές ρυθμίσεις δεν έχουν προηγουμένως εξασφαλίσει την έγκριση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Να σημειώσουμε πως η θετική γνωμοδότηση της ΕΚΤ θεωρείται αναγκαία προϋπόθεση στο πλαίσιο της διασφάλισης της σταθερότητας του τραπεζικού συστήματος και είναι η δεύτερη φορά που η Γενική Γραμματεία Καταναλωτή εμφανίζεται να αμελεί τη σχετική υποχρέωση. Με αντίστοιχη προχειρότητα είχε αντιμετωπιστεί το θέμα και κατά την αρχική σύνταξη του νομοσχεδίου για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά, με συνέπεια το αρμόδιο τότε υπουργείο Ανάπτυξης να το αποσύρει για να το επαναφέρει στη συνέχεια και αφού είχε συμπεριλάβει τις παρατηρήσεις της ΕΚΤ.
Συνεπώς, «κοντός ψαλμός αλληλούια»... Λίγες ημέρες ακόμη υπομονή. Πάντως να θυμίσουμε ακόμη ότι η κυβέρνηση αρνήθηκε προσφάτως να προχωρήσει στη θέσπιση κανόνων που θα διέπουν τις διαπραγματεύσεις τραπεζών με τους δανειολήπτες για την αναχρηματοδότηση των οφειλών τους. Παρά το γεγονός ότι υπήρχαν έτοιμες νομοθετικές διατάξεις, αυτές ουδέποτε κατατέθηκαν σε νομοσχέδιο... Τώρα, θα τολμήσει να θίξει τις τράπεζες;
Ενημερωτικά να σημειώσουμε πως το άρθρο 49 (στο νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας) που τροποποιούσε τον νόμο 3869/2010 για τα υπερχρεωμένα φυσικά πρόσωπα αποσύρθηκε λίγα 24ωρα μετά την κατάθεση του νομοσχεδίου στη Βουλή, με την αιτιολογία ότι έπρεπε να γνωμοδοτήσει επ΄ αυτού η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
Οι τροποποιήσεις που εισάγει το άρθρο βελτιώνουν σημαντικά τον νόμο για τη ρύθμιση οφειλών καθώς μεταξύ άλλων προβλέπουν:
* Τη δυνατότητα υπαγωγής και αυτοαπασχολούμενων εμπόρων στις διατάξεις για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά.
* Τη χρονική επέκταση της ρύθμισης για τη διάσωση της κύριας κατοικίας από τα 20 χρόνια (που ισχύει σήμερα) στα 35 έτη. Το ακατάσχετο ενός καταθετικού λογαριασμού μέχρι το ποσό των 2.000 ευρώ.
* Την απαλλαγή του χρέους -για δανειολήπτες με μηδενικά εισοδήματα- στα 3 έτη.
* Η διαδικασία ρύθμισης της οφειλής ξεκινά από την κατάθεση της αίτησης και όχι από την εκδίκασή της. * Παύει να είναι υποχρεωτικός ο εξωδικαστικός συμβιβασμός πριν από την προσφυγή στο δικαστήριο. Επίσης το ίδιο άρθρο εισάγει σημαντικές αλλαγές προς όφελος των καταναλωτών σε θέματα ιδιωτικής ασφάλισης, ενισχύοντας τη διαφάνεια και ρυθμίζοντας προβλήματα όπως το δικαίωμα εξαγοράς και οι αναπροσαρμογές ασφαλίστρων.
ΕΥΘΥΝΗ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ
Στο μεταξύ έχει ενδιαφέρον να σταθούμε σε έρευνα που δημοσιοποίησε προχθές η Ένωσης Καταναλωτών Ποιότητα Ζωής (ΕΚΠΟΙΖΩ) γύρω από τις συνθήκες από τις αιτίες υπερχρέωσης των νοικοκυριών. Σύμφωνα λοιπόν μ΄ αυτή, η σημαντικότερη αιτία για την υπερχρέωση των νοικοκυριών αποδίδεται στις μεθόδους δανεισμού των τραπεζών. Η απουσία ελέγχου της πιστοληπτικής τους ικανότητας αλλά και οι μέθοδοι δανεισμού των τραπεζών οι οποίες χαρακτηρίζονται από υψηλά επιτόκια είναι η βασική αιτία υπερχρέωσης για έναν στους δυο δανειολήπτες (ποσοστό 52,3%).
Ως τρίτη αιτία (20,7%) παρουσιάζονται οι μέθοδοι προσέγγισης των τραπεζών, ποσοστό 15,4% αναφέρθηκε στην οικονομική πολιτική της κυβέρνησης και 8,9% δήλωσε ότι για την κατάστασή τους ευθύνεται η καταναλωτική συμπεριφορά τους.
Στα στοιχεία της έρευνας αξίζει να επισημανθούν μεταξύ άλλων και τα εξής:
- Οι υπερχρεωμένοι είναι στην πλειοψηφία τους άντρες (55%), ηλικίας 35- 54 (53,03%), έγγαμοι (61,2%) με παιδιά (36,8%), 37,8% μισθωτοί, 23,1% συνταξιούχοι, 22,3% άνεργοι.
- Ένας στους 5 υπερχρεωμένους (19,7%) δηλώνει ετήσιο εισόδημα 0- 4.000 ευρώ, εισόδημα χαμηλότερο από τα όρια της φτώχειας.
- Ως προς το ύψος του δανεισμού, το 21,7% χρωστάει 110.001- 200.000 ευρώ, το 19,3% από 20.001-50.000 ευρώ, το 14,5% από 200.001- 300.000 ευρώ, το 14% από 80.001-110.000 ευρώ, το 13,5% από 50.001-80.000 ευρώ, το 9,2% έως 20.000 ευρώ, το 5,3% από 300.001- 500.000 ευρώ και τέλος πάνω από 500.001 ευρώ το 1,9%.
- Επτά στους 10, εκτός από την αδυναμία πληρωμής των οφειλών προς της Τράπεζες, αδυνατούν να ανταπεξέλθουν και σε άλλες υποχρεώσεις τους. Συγκεκριμένα 1 στους 3 οφείλει στη ΔΕΗ, 1 στους 4 σε ΟΤΕ, ΕΥΔΑΠ, Ασφαλιστικά Ταμεία και εφορία.
- Οι συμμετέχοντες της έρευνας προσπάθησαν να αντιμετωπίσουν την κατάσταση της υπερχρέωσης, μέσω της ανακύκλωσης των οφειλών 1 στους 2 (47,7%), αναζήτηση δεύτερης εργασίας (46,9%) και 4 στους 10 με δανεισμό από οικογένεια ή φίλο. Το 21,3% πούλησε ακίνητο, το 13% πούλησε αντικείμενα αξίας, το 11,3% πούλησε την κύρια κατοικία και γενικά οδηγήθηκε σε αλλαγή καταναλωτικής συμπεριφοράς (82,7% μείωσε την αγορά επώνυμων προϊόντων, 82,4% τις εξόδους, 60% τις δαπάνες διατροφής, 50% τις εκπαιδευτικές δαπάνες, 45,2% τις δαπάνες υγείας και 59,2% αγόρασε φθηνότερα προϊόντα).
