Κάθε άλλο παρά αδιάφορη είναι η συζήτηση που προκάλεσε η δημοσιοποίηση του σχεδίου του Δήμου Λαρισαίων για τη διαχείριση των απορριμμάτων. Η ιδέα της αντικατάστασης των σημερινών δημοτικών τελών με βάση τα τετραγωνικά μέτρα της οικίας από ένα σύστημα «πληρώνω όσο πετάω» κάνει ακόμη πιο ενδιαφέρουσα τη συζήτηση με αφορμή και το «Τοπικό Σχέδιο Αποκεντρωμένης Διαχείρισης Αποβλήτων 2015-2020» όπως είναι ο πλήρης τίτλος του σχεδίου της δημοτικής αρχής.
Αφού πέρα από τα όσα πρέπει να προηγηθούν (εξασφάλιση χρηματοδότησης, δημιουργία δομών, αλλαγή νομοθετικού πλαισίου κλπ) πιο δύσκολο από όλα φαντάζει η αλλαγή της κυρίαρχης νοοτροπίας που θέλει «να παράγουμε σκουπίδια αλλά να μην έχουμε τον κάδο έξω από το σπίτι μας.
Μπορεί να γίνει μια τέτοια συζήτηση όταν αρκετοί σήμερα συμπολίτες, σε πολλές των περιπτώσεων δεν συμμετέχουν ή αδιαφορούν για το πρόγραμμα ανακύκλωσης και ακόμη πιο συχνά αντιδικούν με τον γείτονα, για τη θέση του κάδου απορριμμάτων;
«Μην επικεντρώνεστε στο θέμα του πληρώνω όσο πετάω» επισημαίνουν στην «Ε» στελέχη της Διεύθυνσης Καθαριότητας του Δήμου Λαρισαίων προσθέτοντας ότι «έχουμε “μέλλον” γι’ αυτό. Προηγούνται άλλα πιο μείζονα, όπως τα “ρεύματα” των κάδων με την διαλογή στην πηγή, του δικτύου συμπιεστών, των πράσινων σημείων κ.α. Το μείζον είναι η “κοινωνία μηδενικών αποβλήτων”».
Εφόσον διευθετηθούν θέματα όπως οι... πηγές χρηματοδότησης (σ.σ. διαβάστε νέο ΕΣΠΑ), τότε με βάση τον σημερινό σχεδιασμό σε δυο χρόνια περίπου, οι Λαρισαίοι θα κληθούν να επιλέξουν το μοντέλο «πληρώνω όσο πετάω» (ΠΟΠ) μεταξύ τεσσάρων επιλογών με βάση και πιλοτικά προγράμματα: Τη ζύγιση των σκουπιδιών, τη χρέωση του κάδου ανά νοικοκυριό, την αγορά βιοδιασπώμενης σακούλας ή την αγορά... κάρτας!
Θέμα «πρωτόγνωρο» για τα αυτοδιοικητικά χρονικά της χώρας, σε αντίθεση με την ευρωπαϊκή εμπειρία που αποδεικνύει πως, τα σκουπίδια δεν είναι για... πέταμα! Το επιστημονικό προσωπικό επισημαίνει την ανάγκη συζήτησης με βάση τον αναθεωρημένο σχεδιασμό για τη διαχείριση και τα Μέσα Ενημέρωσης, μεταφέροντας προβληματισμούς των πολιτών, εστιάζουν στο θέμα των τελών.
Σε κάθε περίπτωση η συζήτηση άνοιξε και οι συμπολίτες, μέσω της ιστοσελίδας του δήμου (http://www.larissa-dimos.gr/new/index.asp?cat=125&itm=10380), μπορούν να μελετήσουν το πολυσέλιδο Τοπικό Σχέδιο που συνέταξε η Διεύθυνση Καθαριότητας του Δήμου Λαρισαίων όχι μόνο για ενημερωθούν αλλά και για να καταθέσουν προτάσεις, στο πλαίσιο της σχετικής διαβούλευσης.
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ
Η συζήτηση για τον εθνικό σχεδιασμό (Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων- ΕΣΔΑ), παρά τις καθυστερήσεις, έχει ξεκινήσει εδώ και καιρό με στελέχη της Διεύθυνσης Καθαριότητας να χαρακτηρίζουν ως σημαντική την εξέλιξη «αφού για πρώτη φορά δίνεται η δυνατότητα στους ΟΤΑ να καταθέσουν προτάσεις και κυρίως σχέδιο» συμμετέχοντας επί της ουσίας στη διαμόρφωση του νέου καθεστώτος, αφού μέχρι χθες, η διαβούλευση γινόταν σε επίπεδο υπουργείων.
Μια εθνική πολιτική για τα απόβλητα (σ.σ. προκύπτει από ενσωμάτωση Κοινοτικής Οδηγίας), που σύμφωνα με τον αναθεωρημένο ΕΣΔΑ και με χρονικό ορίζοντα το 2020, είναι προσανατολισμένη στους εξής τέσσερις στόχους: Τα κατά κεφαλή παραγόμενα απόβλητα να έχουν μειωθεί δραστικά, η προετοιμασία προς επαναχρησιμοποίηση και η ανακύκλωση με χωριστή συλλογή ανακυκλώσιμων - βιοαποβλήτων να εφαρμόζεται στο 50% του συνόλου των αστικών στερεών αποβλήτων, η ανάκτηση ενέργειας να αποτελεί συμπληρωματική μορφή διαχείρισης όταν έχουν εξαντληθεί τα περιθώρια κάθε άλλου είδους ανάκτησης και η υγειονομική ταφή να αποτελεί την τελευταία επιλογή και να έχει περιοριστεί σε λιγότερο από το 30% του συνόλου των Αστικών Στερεών Αποβλήτων.
Εν ολίγοις, το νέο καθεστώς προβλέπει, περιφερειακά και τοπικά σχέδια σαν αυτό του Δήμου Λαρισαίων, που θα πρέπει να ψηφισθεί από το Δημοτικό Συμβούλιο Λάρισας έως την 15 Σεπτεμβρίου, το Περιφερειακό Σχέδιο έως τις 30 Σεπτεμβρίου από το Περιφερειακό Συμβούλιο, κοκ.
ΜΠΛΕ ΚΑΙ
ΠΡΑΣΙΝΟΙ ΚΑΔΟΙ
Το νέο σύστημα διαχείρισης αποβλήτων, όπως είναι γνωστό σήμερα στη Λάρισα, θα αλλάξει σταδιακά με πλήρη εφαρμογή σε βάθος 5ετίας. Εφαρμογή που εξαρτάται επίσης και από τις πηγές χρηματοδότησης (νέο ΕΣΠΑ) αφού ο σχεδιασμός ξεκινά από τους κάδους και περνά από Μονάδες, με τους Χώρους Υγειονομικής Ταφής, μελλοντικά να «περιορίζονται».
Ο Δήμος Λαρισαίων διαθέτει σήμερα ένα δίκτυο 8.000 πράσινων κάδων που το Σχέδιο θέλει τη σταδιακή μείωσή τους σε 5.300 το 2020 ενώ αντίθετα, διαθέτει 2.500 μπλε κάδους που θα πρέπει να αυξηθούν σε 4.100. Σήμερα, η συμμετοχή στο πρόγραμμα ανακύκλωσης είναι αποκαρδιωτική, με την αύξηση της ποσότητας συλλογής ανακυκλώσιμων υλικών (με έμφαση στα υλικά συσκευασίας) να χαρακτηρίζεται αναγκαιότητα.
Σε ποιες συνοικίες του Δήμου Λαρισαίων θα «αφαιρεθούν» ή θα «προστεθούν» νέοι κάδοι είναι ένα ερώτημα που θα απαντηθεί αργότερα. Καθώς τα στελέχη της Διεύθυνσης Καθαριότητας αισιοδοξούν ότι δεν «απαραίτητη» η μεγάλη ανάπτυξη κάδων καθώς οι ποσοτικοί στόχοι που ορίζει η εθνική νομοθεσία επιτυγχάνονται. Στο νομό Λάρισας για παράδειγμα, παράγονται σε ετήσια βάση 3.000 τόνοι βιοαποβλήτων όταν ο εθνικός σχεδιασμός θέτει ως «όριο» τις 11.500 τόνους.
Οι γνωστοί λοιπόν πράσινοι κάδοι (σύμμεικτα απορρίμματα) θα «διατηρηθούν», οι μπλε κάδοι της ανακύκλωσης θα αλλάξουν «ρόλο» καθώς θα προστεθούν οι καφέ κάδοι για τα βιοαπόβλητα (απορρίμματα τροφίμων και μαγειρείων και απορρίμματα κήπων και πάρκων). Θα προστεθούν επίσης οι κίτρινοι κάδοι (χαρτί και χαρτόνι) ενώ ήδη τοποθετήθηκαν και οι πρώτοι «κώδωνες» ή πορτοκαλί κάδοι, για γυαλί.
Στο Σχέδιο του Δήμου Λαρισαίων, προβλέπεται η ανάπτυξη δικτύου «Πράσινων σημείων» (εξετάζονται χώροι στη Γιάννουλη, στο Αμαξοστάσιο και στο Μεζούρλο), η εναλλακτική δυνατότητα κατασκευής μονάδας αερόβιας κομποστοποίησης βιοαποβλήτων, δίκτυο κάδων με συμπιεστές απορριμμάτων κάλυψης του κέντρου (πεζόδρομοι), οικιακή κομποστοποίηση σε αστικές και ημιαστικές- αγροτικές περιοχές του Δήμου (Ν. Πολιτεία, Γιάννουλη, Φαλάνη) κ.ά.
Οι προτάσεις συνδέονται επίσης με τις αρμοδιότητες του ΦΟΔΣΑ, όπως η λειτουργία Μονάδας Μηχανικής Διαλογής και Βιολογικής Επεξεργασίας απορριμμάτων, οι χώροι υγειονομικής ταφής υπολειμμάτων, αδρανών αποβλήτων κλπ.
«ΠΛΗΡΩΝΩ»
Το Τοπικό Σχέδιο του Δήμου Λαρισαίων, ανοίγει και τη συζήτηση για την καταβολή τελών, όχι όπως συμβαίνει σήμερα μέσω των λογαριασμών κοινωφελών επιχειρήσεων, με βάση δηλαδή τα τετραγωνικά μέτρα κάθε σπιτιού αλλά με το σύστημα «πληρώνω όσο πετάω».
Προϋπόθεση για την εφαρμογή του συστήματος ΠΟΠ είναι η αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου, με τη συνεργασία της ΚΕΔΕ, της Περιφέρειας και κυρίως, των εμπλεκομένων υπουργείων (περιβάλλοντος και Εσωτερικών) αφού, όπως προαναφέρθηκε, πρέπει να αλλάξει ο σχεδιασμός είσπραξης των ανταποδοτικών τελών.
Στο μεταξύ θα διερευνηθεί το καταλληλότερο μοντέλο ΠΟΠ για τη Λάρισα. Οι προτεινόμενες σήμερα επιλογές είναι τέσσερις:
Με ζύγιση, όπου καταρχήν συνδέει ο δήμος ποια νοικοκυριά εξυπηρετεί ο κάθε κάδος, εν συνεχεία αναγνωρίζεται ο κάδος κάθε φορά κατά την αποκομιδή και τέλος η χρέωση του κάδου γίνεται ανάλογα το βάρος των απορριμμάτων, που παρέλαβε και η χρέωση αυτή μοιράζεται εξ ίσου στα νοικοκυριά που εξυπηρετεί ο κάδος.
Με κάδο, όπου κάθε νοικοκυριό παίρνει έναν δικό του κάδο και χρεώνεται ανάλογα με τον όγκο του κάδου και τη συχνότητα αποκομιδής. Με σακούλα, όπου το κάθε νοικοκυριό πληρώνει τα δημοτικά τέλη με την αγορά βιοδιασπώμενων σακουλών, που τα ενσωματώνουν, και που στη συνέχεια χρησιμοποιεί αποκλειστικά για την απόρριψη των απορριμμάτων.
Τέλος, η τέταρτη επιλογή αφορά στην Κάρτα, όπου τα νοικοκυριά χρεώνονται με προαγορασμένες μονάδες σε κάρτα, μονάδες που αφαιρούνται με βάση την ποσότητα των απορριμμάτων.
ΣΤΟΧΟΣ
Οπως τονίσθηκε και προχθές βράδυ, κατά την παρουσίαση του Σχεδίου στην αίθουσα συνεδριάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου, το μοντέλο του Δήμου Λαρισαίων «συνάδει με το εθνικό και ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο και αποσκοπεί στην επίτευξη κοινωνιών που κάνουν αποδοτική χρήση των φυσικών πόρων, κοινωνιών “μηδενικών αποβλήτων”».
Με το Σχέδιο να περιγράφει σε κάθε σκέλος τα οικονομικά στοιχεία, όχι μόνο για την προμήθεια εξοπλισμού, λειτουργικές δαπάνες κλπ όσο και από την εξοκονόμηση πόρων (αποφυγής τέλους ταφής κλπ).
Β. ΚΑΚΑΡΑΣ
