Του Μενέλαου Κατσαμπέλα
Συζητείται μεθαύριο Τρίτη ενώπιον του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Λάρισας, μετά από αναβολή, η αγωγή 128 κατοίκων του Δομένικου Ελασσόνας κατά του ιταλικού δημοσίου, με την οποία ζητείται η καταβολή αποζημιώσεων για τη σφαγή 140 κατοίκων του χωριού τον Φεβρουάριο του 1943 από την ιταλική κατοχική μεραρχία που βρισκόταν στην περιοχή. Πρόκειται για το επόμενο επεισόδιο στην προσπάθεια που ξεκίνησε από το 1998 μια ομάδα νέων ανθρώπων από την περιοχή, με πρωτοστάτη τον εκπαιδευτικό Στάθη Ψωμιάδη.
Την υπόθεση χειρίζεται νομικά η δικηγόρος Ευαγγελία Λιακούλη, η οποία πραγματοποίησε έρευνες σε Ελλάδα και Ιταλία επί μήνες, μελετώντας έναν τεράστιο όγκο, αρχείων, δημοσιευμάτων, επιστολών και εν γένει επικοινωνιών, προκειμένου να συντάξει, με την ομάδα των συνεργατών δικηγόρων του γραφείου της την αγωγή, η οποία θυμίζει περισσότερο ιστορικό ντοκουμέντο το οποίο μάλιστα προέκυψε κατόπιν ενδελεχούς και επισταμένης έρευνας, παρά ένα κοινότυπο δικόγραφο.
Το δυσάρεστο είναι ότι η συζήτηση θα αναβληθεί και πάλι, καθώς οι ενάγοντες – συγγενείς των εκτελεσθέντων – παρουσιάζουν σημαντική αδυναμία να ανταποκριθούν στα έξοδα που απαιτούνται για τις μεταφράσεις του δικογράφου, τις κοινοποιήσεις των εκατοντάδων σχετικών εγγράφων, των εξόδων παραστάσεως, των δικαστικών ενσήμων κλπ., τα οποία είναι υπέρογκα, παρά το γεγονός ότι όλη η δουλειά μέχρι σήμερα έγινε αφιλοκερδώς.
Εξηγώντας τι μπορεί και πρέπει να γίνει, η κ. Λιακούλη επισημαίνει στην «Ε» τα εξής :
«Θεωρώ πως πραγματικά είναι ζήτημα το οποίο πρέπει να απασχολήσει τα υπουργεία Εξωτερικών και Δικαιοσύνης και σε περιπτώσεις όπως αυτή – παρόμοια με αυτή του Διστόμου – θα πρέπει να υπάρξει άμεσα νομοθετική ρύθμιση η οποία να απαλλάσσει τους αιτούντες από τα έξοδα το ύψος των οποίων είναι απαγορευτικό για τον μέσο, σύγχρονο Έλληνα, πολύ δε περισσότερο για ηλικιωμένους ή και υπερήλικες στην πλειονότητά τους ανθρώπους, εναπομείναντες συγγενείς των εκτελεσθέντων.
Κι αν κανείς υποστήριζε ότι οι άνθρωποι αυτοί αιτούνται αποζημιώσεων, άρα θα πρέπει να υποβληθούν στα έξοδα αυτά, ας υπενθυμίσουμε ότι πρώτιστα και κυρίαρχα αναζητούν την ηθική δικαίωση, την αναγνώριση του εγκλήματος πολέμου και την ιστορική δικαίωση για τον τόπο τους.
Συνεπώς, το ελληνικό δημόσιο θα μπορούσε να επέμβει μετά το πέρας της δίκης».
Η κ. Λιακούλη επισήμανε παράλληλα τη βοήθεια που παρείχε στην όλη προσπάθεια τόσο η νυν όσο και οι πρώην δημοτικές αρχές Ελασσόνας, ενώ ανακοίνωσε ότι με την ιδιότητά της της περιφερειακής συμβούλου προτίθεται να φέρει το θέμα στο Περιφερειακό Συμβούλιο Θεσσαλίας, στο ανώτατο πολιτικό αιρετό όργανο της περιοχής, καθώς έχουμε την τύχη ο περιφερειάρχης Κώστας Αγοραστός να είναι παράλληλα και πρόεδρος της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας.
ΣΥΝΤΟΜΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΟΥ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΟΣ
Στις 16 Φλεβάρη του 1943, αντάρτες χτυπήθηκαν με τους Ιταλούς στη θέση Μαυρίτσα, δύο χιλιόμετρα περίπου από το Δομένικο, χωρίς όμως σε αυτή τη μάχη να πάρει μέρος κανείς κάτοικος του χωριού.
Στη συνέχεια, οι ιταλικές δυνάμεις κύκλωσαν από όλες τις πλευρές το Δομένικο προκειμένου να εκδικηθούν τον θάνατο 9 στρατιωτών τους.
Μέχρι να φτάσουν οι Ιταλοί στο χωριό, εκτελούσαν επί τόπου, αδιακρίτως, όποιον Έλληνα συναντούσαν. Καθοδόν για το Δομένικο, εκτέλεσαν 30 περίπου κατοίκους των χωριών Δομένικου και Μεσοχωρίου, οι οποίοι έτυχε να βρίσκονται στον δρόμο τους.
Αρχικά, οι Ιταλοί έβαλαν φωτιά στα σπίτια του χωριού κι όταν οι κάτοικοι βγήκαν στους δρόμους διαδραματίστηκαν απάνθρωπες σκηνές. Γυναίκες να υποβάλλονται στους πιο απίθανους διασυρμούς και να υφίστανται τις πιο απίθανες διαπομπεύσεις. Απερίγραπτα ήταν τα μαρτύρια των αντρών που πιάστηκαν στα σπίτια τους. Μέσα σε λίγη ώρα τίποτε δεν είχε μείνει όρθιο. Τα σπίτια, το νεόκτιστο σχολείο, το κοινοτικό κατάστημα, το κτίριο του αστυνομικού σταθμού. Μόνο οι εκκλησίες εξαιρέθηκαν.
Οι Δομενικιώτες πιστεύοντας τα λόγια του τότε, διορισμένου από τη Λεγεώνα, προέδρου του χωριού Νίκου Χώτου ότι δεν κινδυνεύουν, συγκεντρώθηκαν στην πλατειά και με την απειλή των πολυβόλων των Ιταλών κατακτητών οδηγήθηκαν στον τόπο της συμπλοκής στη Μαυρίτσα.
Εκεί οι Ιταλοί κατακτητές άρχισαν να διαχωρίζουν τους άνδρες, από 14 χρόνων και πάνω, εξαιρώντας τους πολύ γέρους με κριτήριο πόσα δόντια είχαν στο στόμα, από τα γυναικόπαιδα. Αφού κατ’ αυτόν τον τρόπο έγινε ο χωρισμός και άρπαξαν τα παιδιά από τις αγκαλιές των μανάδων τους και τους άντρες από τις αγκαλιές των γυναικών, διέταξαν τα γυναικόπαιδα να βαδίσουν προς το διπλανό χωριό Αμούρι, για διανυκτέρευση, λέγοντας ότι τους συλληφθέντες άνδρες θα τους πήγαιναν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στη Λάρισα.
Παράλληλα, άλλη ιταλική δύναμη επιδιδόταν σε λεηλασία των κατοικιών. Συνέλεξαν ό,τι βρήκαν μέσα σε αυτές που θα μπορούσαν να τους φανούν χρήσιμα, ρούχα, τρόφιμα, σκεύη, τα φόρτωσαν στα στρατιωτικά οχήματα κι αμέσως πυρπόλησαν τα σπίτια. Εκατόν πέντε συνολικά στο Δομένικο έγιναν παρανάλωμα της φωτιάς.
Σχετικά με τους συλληφθέντες, οι Ιταλοί εκτέλεσαν 20 περίπου Δομενικιώτες και οδήγησαν τους υπόλοιπους στην τοποθεσία Καυκάκι. Οσους έμειναν, με το πρόσχημα ότι θα τους μεταφέρουν, για ανάκριση, στα κεντρικά γραφεία στη Λάρισα, τους φόρτωσαν, όπως-όπως στα στρατιωτικά καμιόνια. Καθ’ οδόν, οι στρατιώτες έσπρωξαν πολλούς από τους Ελληνες έξω από τα αυτοκίνητα κι έπειτα τους πυροβολούσαν από πίσω.
Περνώντας από τη Μυλόγουστα - σημερινό Μεσοχώρι - καίνε άλλα 80 σπίτια και σκοτώνουν όσους συνάντησαν, στο Μεσοχώρι, το Αμούρι και το Δαμάσι.
Τέλος η φάλαγγα των κατακτητών με τους Δομενικιώτες αιχμαλώτους, σταμάτησε στη θέση Καυκάκι.
Καθώς έπεφτε το βράδυ, μετά από διαταγή του αντιστράτηγου Μπενέλι, διοικητή της περιβόητης μεραρχίας Πινορέλο, ο οποίος μετά τη λήξη του πολέμου χαρακτηρίστηκε εγκληματίας πολέμου, οι Δομενικιώτες εκτελέστηκαν.
Συνολικά εκτελέσθηκαν 117 κάτοικοι του Δομένικου και μαζί με τους εκτελεσθέντες στο Δαμάσι ο αριθμός των Ελλήνων εκτελεσθέντων από τους Ιταλούς κατακτητές έφτασε τους 140, όπως και ο Ιταλός διοικητής της μεραρχίας πεζικού «ΠΙΝΟΡΕΛΟ», αντιστράτηγος ΜΠΕΝΕΛΙ, κατέγραψε στην αναφορά του.
Μέσα σ' αυτή τη συμφορά 6 μόνο κάτοικοι κατάφεραν να σωθούν, κάτω από τον σωρό των πτωμάτων των συμπατριωτών τους.
Την επομένη του εγκλήματος αυτού, όσα άρπαξαν οι Iταλοί από τα σπίτια των Δομενικιωτών, πουλήθηκαν στο παζάρι της Λάρισας...
