Στην Κύπρο, στην Ελλάδα και στον ΟΗΕ, η πίεση για «αυτοδιάθεση» είναι όλο και πιο έντονη. Ενώ σύμφωνα με την αναφορά του πρέσβη στην Κύπρο: «Ο Μακάριος δεν χάνει την ευκαιρία να δυσφημίσει έναν υποκριτή (τον Κληρίδη) στα μάτια των Αμερικανών».
Τηλεγράφημα από την Πρεσβεία στην Ελλάδα προς την Αμερικανική Κυβέρνηση
Αθήνα, 27 Φεβρουαρίου 1964, 5 μ.μ.
1302. 1. Νομίζω ότι έχουμε φτάσει σε ένα στάδιο που δικαιολογεί επανεκτίμηση ορισμένων πτυχών της πολιτικής και της τακτικής μας σχετικά με το Κυπριακό. Το κύριο μέλημά μας ήταν να αποτρέψουμε την ανάπτυξη μιας κατάστασης που θα εμπλέκει δύο από τους συμμάχους μας, επισπεύδοντας έτσι την καταστροφή του ΝΑΤΟ. {...} Κατά συνέπεια, εργαστήκαμε για μέτρα που θα καταστείλουν αποτελεσματικά τη βία στο νησί και έτσι θα στερούσαν τους Τούρκους από την πρόκληση που θα μπορούσε να προκαλέσει μια νομικά δικαιολογημένη παρέμβαση εκ μέρους τους. {...} 2.{...} Στις συνομιλίες μας, ο πρωθυπουργός Παπανδρέου διερεύνησε μια θέση των ΗΠΑ και προφανώς δεν πιστεύει ότι δεν έχουμε. {...} 3. Έχει ήδη αποδειχθεί έντονα και οδυνηρά ότι οι τρέχουσες ρυθμίσεις για την Κύπρο δεν λειτουργούν και θα πρέπει εν ευθέτω χρόνω να αλλάξουν. Στην Κύπρο, στην Ελλάδα και στον ΟΗΕ, η πίεση για «αυτοδιάθεση» είναι όλο και πιο έντονη. {...} 4. Θα ακουστούν πολλά περισσότερα στις αίθουσες των Ηνωμένων Εθνών και έξω, από το σοβιετικό και το αφροασιατικό μπλοκ, και μάλιστα από τους Έλληνες, σχετικά με την αναγκαιότητα εφαρμογής της αρχής της αυτοδιάθεσης στην Κύπρο. {...} Εδώ στην Ελλάδα, η τήρηση αυτής της στρατηγικής για μεγάλο χρονικό διάστημα, με τις προκύπτουσες φωνητικές αντιδράσεις στον Τύπο, στο κοινό και στους κυβερνητικούς κύκλους, μπορεί να προκαλέσει σοβαρή και μόνιμη ζημιά στις ελληνοαμερικανικές σχέσεις που θα έχουν μεγαλύτερες επιπτώσεις. φτάνοντας από την Κύπρο. 5. {...} Πιστεύω ότι αυτό θα καθαρίσει σημαντικά τον αέρα, θα μας έφερνε σε λιγότερο άβολη θέση να διαπραγματευτούμε με τον Μακάριο, τους Έλληνες και το ουδέτερο και σοβιετικό μπλοκ — βελτιώνοντας έτσι τις πιθανότητες για τη δημιουργία μιας ειρηνευτικής δύναμης — και θα έδινε κάποια διαπραγματευτική ουσία στις μελλοντικές συζητήσεις μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων. Ενώ, στο πρόσφατο παρελθόν, η σκληρότητα των ελληνοκυπριακών παραστρατιωτικών προς την τουρκική μειονότητα και η δολιότητα του Μακαρίου έχουν ζημιώσει την υπόθεση της πλειοψηφίας για έλεγχο των υποθέσεων του νησιού, το γεγονός παραμένει ότι η ελληνοκυπριακή πλειοψηφία 82% έχει το δικαίωμα σε μια κυρίαρχη φωνή στον καθορισμό του ποια θα πρέπει να είναι η κυβέρνηση και οι πολιτικές του νησιού. 6. {...} Μπορούμε, πιστεύω, να απαλλάξουμε ορισμένους, αν όχι όλους, από την ανησυχία τους, τονίζοντας ότι η θέση μας υπέρ της τροποποίησης των συμφωνιών εξαρτάται αυστηρά από την πλήρη προστασία των δικαιωμάτων της τουρκοκυπριακής μειονότητας —δικαιώματα τα οποία, ωστόσο, δεν μπορούν να περιλαμβάνουν δικαίωμα αρνησικυρίας, το δικαίωμα της πλειοψηφίας του 82% να ελέγχει τις εξωτερικές υποθέσεις, την άμυνα και τους φόρους της. {...} 7. {...} πιστεύω ότι θα αποκαταστήσει κάπως τη θέση της Δύσης στην Κύπρο και θα έκανε το νησί λιγότερο ανοιχτό στόχο για κομμουνιστική ίντριγκα και διείσδυση. {...} 8. {...} (α) {...} (β) Ότι εάν η τουρκική μειονότητα εξακολουθούσε να μπορεί να διατηρεί έναν βαθμό ελέγχου στις υποθέσεις του νησιού σε αναλογία με την εκλογική της δύναμη, θα μπορούσε να βοηθήσει να ματαιωθούν οι τάσεις ουδετερότητας και οι αριστερές τάσεις στο νησί. (Οι Έλληνες, φυσικά, υποστηρίζουν σθεναρά ότι η συνέχιση της παρούσας κατάστασης οδηγεί την Κύπρο στην κομμουνιστική αγκαλιά). {...}
LabouisseΤηλεγράφημα από την Πρεσβεία στην Κύπρο προς την Αμερικανική Κυβέρνηση
Λευκωσία, 3 Μαρτίου 1964, 4 μ.μ.
898. Ο Μακάριος μου είπε σήμερα το πρωί η Κυβέρνηση της Κύπρου αποφάσισε να αποδεχτεί το σχέδιο ψηφίσματος του Συμβουλίου Ασφαλείας για την Κύπρο που υποβλήθηκε από πέντε μη μόνιμα μέλη. {...} Ο Κληρίδης του είχε πει ότι η ΕΣΣΔ ήταν πολύ ενοχλημένη σχετικά με την πρόβλεψη ότι ο διοικητής της ειρηνευτικής δύναμης θα διοριζόταν από τον γενικό γραμματέα και θα αναφερόταν στον Γενικό Γραμματέα, επειδή η ΕΣΣΔ ένιωθε δεσμευμένη από το προηγούμενο του Κονγκό ότι ο διοικητής θα έπρεπε να διοριστεί και να αναφερθεί στο Συμβούλιο Ασφαλείας. Ο Μακάριος σχολίασε ότι θα ζητούσε από τον Σοβιετικό Πρεσβευτή Ermoshin να ζητήσει από την ΕΣΣΔ να μην ασκήσει βέτο σε ψήφισμα σε αυτή τη βάση. Εφόσον ο Μακάριος προφανώς περίμενε κάποια απάντηση, σχολίασα ότι ήταν απολύτως κατανοητό ότι η ΕΣΣΔ θα έπαιρνε μια τέτοια θέση επειδή θα μπορούσε έτσι να ελπίζει, μέσω της απειλής ή της χρήσης του βέτο του Συμβουλίου Ασφαλείας, να ασκήσει συνεχή, αρνητική, επιρροή στην ανάπτυξη του Κυπριακού για τους δικούς της σκοπούς. {...} Ο Μακάριος, που συνήθως εμφανίζεται ησυχασμένος, φαινόταν ασυνήθιστα χαλαρός σήμερα, αλλά δεν έχασε, να σημειωθεί, την ευκαιρία να δυσφημήσει έναν υποκριτή (Κληρίδη) στα μάτια των Αμερικανών.
McKiernanΣε πιστή μετάφραση από τα επιλεγμένα σημεία των αγγλικών κειμένων αναδημοσιευμένων στο site https://lygeros.org/ΠΗΓΗ: https://lygeros.org/92166-gr/, https://lygeros.org/92228-gr/
