Αγροτικά οχήματα φορτωμένα στις καρότσες τους, άλλα με εργάτες, άλλα με κλούβες, στριμώχνονται στο κέντρο της κωμόπολης. Μία μικρή στάση για τους απαραίτητους καφέδες και ξεχύνονται όλα, όλοι και όλες προς τα κτήματα, σαν ένα ποτάμι αυτοκινήτων, τρακτέρ και ανθρώπων που συναντά κι άλλα πολλά, κι άλλους πολλούς στον διάβα του από τα γύρω χωριά, με έναν κοινό σκοπό, τη συγκομιδή των μήλων.
Του φρούτου που έχει κάνει γνωστή την Αγιά εδώ και πολλά χρόνια σε όλη την Ελλάδα, αλλά και σε χώρες του εξωτερικού. Του καρπού αυτού που από την παραγωγή του και την εμπορία του εξαρτάται κάθε χρονιά η οικονομική ευρωστία γενικότερα της περιοχής. Του προϊόντος την καλλιέργεια του οποίου οι Αγιώτες πια έχουν κάνει πραγματική επιστήμη, δίνοντας στις αγορές εξαιρετική ποιότητα και παραμένοντας εδώ και δεκαετίες στην κορυφή της εγχώριας παραγωγής.
Επισκεφθήκαμε τις εγκαταστάσεις του Συνεταιρισμού Παραγωγών «Κίσσαβος». Οι μηχανές διαλογής στο φουλ. Στο φουλ της εργασίας και το προσωπικό. Άντρες και γυναίκες. Ο καθένας και η καθεμία στο πόστο τους. Άλλοι στα γραφεία, άλλοι στα κλαρκ, άλλοι στη συσκευασία.
Ζητήσαμε από τον πρόεδρο του συνεταιρισμού, παραγωγός και ο ίδιος, Γιώργο Ζέικο, να μας πει λίγα πράγματα για τη φετινή παραγωγή, συγκομιδή και διάθεση των μήλων στις αγορές. Με χαρά αποδέχθηκε το αίτημά μας και ξέκλεψε λίγα λεπτά από τις φούριες του για ν’ απαντήσει στα ερωτήματα που του θέσαμε.
«Τι συσκευάζουμε τώρα;» τον ρωτάμε. «Είναι πολλές οι ποικιλίες που διαθέτει ο τόπος» μας λέει. «Ξεκινήσαμε αρχές Αυγούστου με τα γκαλά, και ακολούθησαν, πάλι μέσα στον Αύγουστο και συνεχίζονται ως και τώρα, τα κόκκινα. Είμαστε στο μέσο της συγκομιδής των κόκκινων ποικιλιών. Τζέρομιν, σκάρλετ, σούπερ τσιφ, ρεντ βέλοξ κι άλλες. Θα συνεχίσουμε με τις κίτρινες, όπως γκόλντεν ρέιντερς, γκράνι σμιθ, και μετά από τις 15-20 Οκτωβρίου θα μπούμε στα πράσινα και στα φούτζι».
Του αναφέρουμε ότι ακούμε για μειωμένη παραγωγή και μας γνέφει καταφατικά λέγοντας: «Δυστυχώς ναι, είναι μειωμένη η παραγωγή στα γκαλά, στα οποία έχουμε ολοκληρώσει τη συγκομιδή και ξέρουμε επακριβώς τα νούμερα. Η μείωση σε σχέση με πέρυσι βρίσκεται στο 30%. Μειωμένη φαίνεται η παραγωγή και στα κόκκινα, αλλά δεν μπορούμε ακόμη να πούμε σε τι ποσοστό. Η μεγάλη και παρατεταμένη ζέστη τους θερινούς μήνες προκάλεσε ηλιακά νεκρωτικά εγκαύματα. Σε συνεχείς υψηλές θερμοκρασίες και υπερεκθέσεις στον ήλιο, τα δέντρα αντιμετωπίζουν μεγάλο πρόβλημα. Μπαίνουν σε λήθαργο, σταματάει η μεταβολική διεργασία, ο καρπός δεν αναπτύσσεται σωστά, δημιουργούνται ηλιακά εγκαύματα πάνω του, με αποτέλεσμα εμπορικά να μην είναι αποδεκτός. Στις κόκκινες ποικιλίες, αν και βοήθησαν λίγο οι τελευταίες βροχοπτώσεις, έχουμε μεγάλο πρόβλημα. Αναγκαζόμαστε και πετάμε πολλά μήλα. Η παρατεταμένη ζέστη μπάφιασε τα μήλα. Τα μαλάκωσε. Δεν μπορούν να διατηρηθούν στα ψυγεία έτσι για πολύ καιρό. Οι παραγωγοί επιλέγουν από μόνοι τους να τα πετάνε, γιατί αποθηκεύοντας αυτό το μήλο, θα δημιουργηθεί πρόβλημα και στα υπόλοιπα καλά. Υπάρχουν περιβόλια με μείωση παραγωγής που έχει ξεπεράσει και το 30%. Το πρόβλημα της μειωμένης παραγωγής, βέβαια, δεν έγκειται μόνο στην καλοκαιρινή συνεχή ζέστη, αλλά και στον ήπιο χειμώνα που είχαμε, χειμώνας που δε βοήθησε την καλή ανθοφορία. Γενικά, βλέπουμε τα τελευταία χρόνια, πολύ έντονα πλέον, τα κακά αποτελέσματα της κλιματικής αλλαγής στην παραγωγή μήλου».
Η ΔΙΑΘΕΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ
Η κουβέντα μας περνάει στην εμπορία, στη διάθεση του μήλου και ο κ. Ζέικος μας αναφέρει τα εξής: «Η περσινή χρονιά ήταν κακή. Ξεκινήσαμε με τεράστια προβλήματα λόγω των πλημμυρών, προβλήματα που μας ακολούθησαν σε όλη τη σεζόν και που, δυστυχώς, η Πολιτεία ποτέ της, χωρίς να έχουμε καταλάβει το γιατί, δεν αναγνώρισε. Η περιοχή για πολλές μέρες πάνω στη συγκομιδή και πάνω στην εποχή που το μήλο πρέπει να φύγει για τις αγορές, βρέθηκε αποκλεισμένη λόγω των πλημμυρισμένων δρόμων και προς Λάρισα και προς Θεσσαλονίκη και προς Βόλο.
Μεγάλες ποσότητες μήλων δε διατέθηκαν στις αγορές, όπως θα έπρεπε να γίνει, παρέμειναν στα ψυγεία, μπήκαν σφήνα στη διάρκεια του χειμώνα πολλές εισαγωγές από τρίτες χώρες και το αποτέλεσμα το δυσάρεστο ήταν να μας μείνουν μήλα, κόκκινες και πράσινες ποικιλίες, τα οποία δίναμε στις αγορές ακόμη και τώρα μέσα στον Αύγουστο λίγο πριν βγει η νέα παραγωγή σε χαμηλές τιμές. Φέτος, η διάθεση των μήλων ξεκίνησε ενθαρρυντικά. Υπήρχε εξαρχής ζήτηση και απορρόφηση. Το 80% των γκαλά έχει φύγει για τις αγορές του εξωτερικού, αλλά και προς την εσωτερική κατανάλωση, κάτι που δείχνει καλή τη χρονιά ως προς την απορρόφηση. Και λέω προς την απορρόφηση, γιατί οι τιμές σίγουρα δεν είναι αυτές που θα έπρεπε».
Η ΑΓΟΡΑ ΤΗΣ ΑΙΓΥΠΤΟΥ
«Για πού ταξιδεύουν τα μήλα του συνεταιρισμού», τον ρωτάμε. «Κυρίως για την Αίγυπτο των 100 εκατομμυρίων ανθρώπων» μας απαντά και μας δίνει περαιτέρω στοιχεία. «Οι μεγάλες ποσότητες πηγαίνουν στην Αίγυπτο, που, δυστυχώς, όμως, τα τελευταία χρόνια αντιμετωπίζει σαν κράτος οικονομικά προβλήματα. Αποτέλεσμα είναι να τους προτείνουμε τιμές που γι’ αυτούς φαίνονται μεγάλες, για εμάς, όμως, μικρές. Το νόμισμά τους δέχεται μεγάλες πιέσεις. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι ζητάνε μικρά σε μέγεθος μήλα.
Στην απορία μας γιατί το κάνουν αυτό, μας απάντησαν γιατί η κάθε οικογένεια δίνει σε κάθε παιδί της από ένα μήλο. Είναι, λοιπόν, ασύμφορο το καθένα αυτό μήλο να είναι μεγάλου βάρους! Πέραν της Αιγύπτου, δίνουμε μήλα και στο Ισραήλ που δείχνει προτίμηση σε γκαλά και πράσινες ποικιλίες, ενώ περιμένουμε απαντήσεις από έναν ακόμα, πολύ καλό, όμως, πελάτη μας, την Ιορδανία, η οποία κάθε χρόνο αγοράζει μεγάλες ποσότητες και σε καλές τιμές. Όσον αφορά την εγχώρια κατανάλωση, αυτή τα τελευταία χρόνια δεν είναι σε καλά επίπεδα. Ο κόσμος αγοράζει πολύ συγκρατημένα και περιορισμένα, γιατί, ιεραρχώντας ο καθένας τις ανάγκες του, κοιτάζει να γεμίζει πρώτα το ψυγείο του με τα πλέον απαραίτητα, όπως το κρέας, τα τυροκομικά κι άλλα, αυτά, δηλαδή, που αποτελούν το κυρίως φαγητό της οικογένειας, βάζοντας σε δεύτερη μοίρα τα φρούτα».
ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ
Του ζητάμε να μας πει ποια είναι τα μεγάλα προβλήματα στην παραγωγή μήλου αυτήν τη στιγμή και ο κ. Ζέικος γίνεται ξαφνικά χειμαρρώδης στον λόγο του.
«Από πού να ξεκινήσω και πού να σταματήσω» λέει. «Πρώτα – πρώτα το υπέρογκο, δυσβάσταχτο κόστος παραγωγής. Η παραγωγή ενός κιλού μήλων μας κοστίζει 40 λεπτά, ίσως και λίγο παραπάνω. Ένα φυτοφάρμακο εδώ που κοστίζει 100 ευρώ, στην Τουρκία κοστίζει 10 ευρώ. Τι να συναγωνιστούμε; Έρχονται μήλα από τρίτες χώρες τα οποία δεν πληρούν κανένα σχεδιάγραμμα ολοκληρωμένης διαχείρισης που η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει επιβάλει σε μας και μπαίνουν κανονικότατα στα ράφια των σούπερ μάρκετ χωρίς να ανοίξει μύτη.
Σε αντίθεση με μας, που αν παραγάγουμε και εμπορευθούμε τέτοιο μήλο, κινδυνεύουμε άμεσα με ποινικές και οικονομικές κυρώσεις. Δεύτερο μεγάλο θέμα οι εργάτες γης. Ούτε βρίσκουμε πια εύκολα, αλλά κι όταν τους βρίσκουμε, και τους χρυσοπληρώνουμε και τον εκβιασμό τους δεχόμαστε για να τους πληρώσουμε με μαύρα. Κι έρχεται η Πολιτεία και μας επιβάλλει πρόστιμα. Γιατί σε μας που είμαστε με την πλάτη στον τοίχο; Τιμώρησε τους εργάτες. Γιατί εμάς που ούτως ή άλλως μας συμφέρει να τους πληρώνουμε νόμιμα, γιατί θέλουμε να εμφανίζουμε έξοδα. Εμείς καταλήγουμε να είμαστε εκβιαζόμενοι και από την Πολιτεία και από τους εργάτες!
Άλλο ζήτημα μεγάλο που μπορώ να πω. Δέκα χρόνια τώρα πουλάμε 25-30 λεπτά το κιλό τα μήλα και μας στοιχίζουν 40! Καταστρεφόμαστε. Ζητάμε από την Πολιτεία να στραφούμε και σε άλλες καλλιέργειες. Το μήλο, μετά το εμπάργκο στη Ρωσία που απορροφούσε τεράστιες ποσότητες, δεν είναι πια βιώσιμο. Χρειάζεται να μπούμε σε πρόγραμμα αναδιάρθρωσης καλλιεργειών που πρέπει να στηριχθεί οικονομικά από την Πολιτεία. Μας έκοψαν τη συνδεδεμένη ενίσχυση. Ήταν μία βοήθεια κι αυτή. Τόσα χρόνια, τόσες δεκαετίες, δε ζητήσαμε τίποτα σαν Αγιά. Τώρα ζητάμε, γιατί το μήλο πάει από το κακό στο χειρότερο. Η Πολιτεία να σταθεί αρωγός. Ερημώνει ο τόπος, ερημώνουν τα χωράφια, οι νέοι αφήνουν τη μηλοκαλλιέργεια και φεύγουν, άλλοι στα νησιά, άλλοι στην Αθήνα, άλλοι στο εξωτερικό, για να επιβιώσουν. Βλέπουν ότι εδώ, έτσι όπως είναι τα πράγματα, δεν υπάρχει ούτε παρόν, ούτε μέλλον».
Αποχαιρετούμε τον κ. Ζέικο βγάζοντάς τον μια αναμνηστική φωτογραφία με μέρος του προσωπικού που εργάζεται στη διαλογή και συσκευασία του μήλου. Παρά την κούραση, τα πρόσωπα είναι αισιόδοξα. Κανένας δεν το βάζει κάτω. Η Αγιά έμαθε στα δύσκολα. Το είχε τονίσει, μάλιστα, και στην εναρκτήρια ομιλία του στη Γιορτή Μήλου ο δήμαρχος Αντώνης Γκουντάρας. Οι Αγιώτες έμαθαν να αγωνίζονται και να βγαίνουν πάντα νικητές. Έτσι, κι αυτές τις δύσκολες εποχές που βιώνουν με την παραγωγή μήλου θα τις ξεπεράσουν, και θα τις ξεπεράσουν με τη δουλειά, την υπομονή, την επιμονή και με τους διεκδικητικούς αγώνες προς κάθε κυβέρνηση για λύση των προβλημάτων τους. Άλλωστε, για αύριο Δευτέρα, οι Αγροτικοί Σύλλογοι και Συνεταιρισμοί της περιοχής έχουν απευθύνει κάλεσμα στους παραγωγούς σε σύσκεψη, να οργανωθούν για νέες κινητοποιήσεις, μη λησμονώντας ότι η κυβέρνηση «ξέχασε» να τους αποζημιώσει για την καταστροφή που υπέστησαν λόγω «Daniel».
