Οι ομάδες που κινδυνεύουν με βαριά νόσο θα πρέπει να εμβολιαστούν άμεσα. Υπάρχουν διαθέσιμα εμβόλια και ο απαιτούμενος χρόνος για την προστασία του πληθυσμού. Δυστυχώς, φέτος υπήρξε μια χαλάρωση των πολιτών στα μέτρα προφύλαξης από τον ιό».
Αυτά υποστηρίζει, με συνέντευξή του στην «ΕτΔ», ο διακεκριμένος Λαρισαίος επιστήμονας, καθηγητής Ιατρικής Φαρμακολογίας Αχιλλέας Γραβάνης, ενώ προσθέτει πως «το επόμενο στάδιο φαρμακολογικής αντιμετώπισης της λοίμωξης του κορονοϊού θα μας προστατεύει όχι μόνο από τη βαριά νόσο, αλλά και από την ίδια τη λοίμωξη και τη μετάδοσή της».
Για την έλλειψη φαρμάκων στην ελληνική αγορά, ο κ. Γραβάνης εκφράζει την εμπιστοσύνη του στη νέα διοίκηση του Ελληνικού Οργανισμού Φαρμάκων και ιδιαίτερα στον πρόεδρο καθηγητή Φαρμακολογίας, Βαγγέλη Μανωλόπουλο, ο οποίος έχει πλήρη γνώση όλων αυτών των προβλημάτων και θα καταφέρει να περιορίσει το πρόβλημα.
Ο καθηγητής Φαρμακολογίας στην Ιατρική Σχολή του Παν/μίου Κρήτης και ερευνητής στο Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας & Βιοτεχνολογίας ΙΤΕ τάσσεται υπέρ της ίδρυσης μη κρατικών Πανεπιστημίων, όπως και της αναδιάρθρωσης λειτουργίας των Ελληνικών Πανεπιστημίων και του δημόσιου σχολείου.
Η συνέντευξη μαζί του έχει ως εξής:
* Κύριε Καθηγητά, να ξεκινήσουμε με τις ιώσεις που αυτές τις μέρες σαρώνουν τον γενικό πληθυσμό. Σας ανησυχεί το ολοένα αυξανόμενο κύμα των ασθενών;
- Κάθε χρόνο είχαμε τις εποχικές ιώσεις, τη γρίπη, τον συγκυτιακό ιό του αναπνευστικού (RSV) και τα τελευταία τρία χρόνια προστέθηκε και ο κορονοϊός. Από τον τελευταίο μολύνθηκε τα τελευταία χρόνια ένα πολύ μεγάλο ποσοστό του γενικού πληθυσμού, αν και περίπου το 90% εμβολιάστηκε, έστω όχι πλήρως (όλες τις δόσεις). Τα εμβόλια και τα διαθέσιμα αποτελεσματικά πλέον αντιικά φάρμακα προσφέρουν προστασία στον γενικό πληθυσμό, οδήγησαν, όμως, σε μια χαλαρότητα των μέτρων προστασίας. Ωστόσο, αν και ο κίνδυνος έχει μειωθεί για τον γενικό πληθυσμό, οι λεγόμενες «ευάλωτες ομάδες», όπως είναι οι άνω των 65 ετών που έχουν επιβαρυμένη υγεία, οι διαβητικοί, τα άτομα με καρδιαγγειακά και αναπνευστικά νοσήματα, οι ανοσοκατεσταλμένοι, αυτοί που λαμβάνουν ανοσοκατασταλτική θεραπεία για αυτοάνοσα νοσήματα, οι νεοπλασματικοί ασθενείς που κάνουν χημειοθεραπεία ή οι μεταμοσχευμένοι, κινδυνεύουν ακόμη και θα πρέπει, κατ’ ουδέναν τρόπο να χαλαρώνουν. Κάθε χρόνο οφείλουν να εμβολιάζονται για τον κορονοϊό, όπως ακριβώς κάνουν για όλους τους άλλους ιούς και ιδιαίτερα για τον ιό της γρίπης. Φέτος, δυστυχώς, ενώ ο εμβολιασμός για τη γρίπη ήταν σχετικά επιτυχής (μέχρι στιγμής πάνω από 2 εκατομμύρια πολίτες εμβολιάστηκαν), για τον κορονοϊό ο εμβολιασμός δεν προχώρησε ικανοποιητικά (περίπου 170.000 πολίτες εμβολιάστηκαν με το επικαιροποιημένο εμβόλιο ΧΒΒ 1.5). Στο ενδιάμεσο διάστημα παρουσιάστηκε μια καινούργια παραλλαγή της Όμικρον που είναι η JN1, αλλά είμαστε τυχεροί διότι το επικαιροποιημένο εμβόλιο, όπως γνωρίζουμε από εργαστηριακής πλευράς, περιορίζει τη βαριά λοίμωξη και από αυτή την παραλλαγή σε πολύ μεγάλο ποσοστό. Δηλαδή, αυτοί που έχουν εμβολιαστεί για την παραλλαγή ΧΒΒ 1.5, προστατεύονται σε μεγάλο βαθμό και από τη νέα JN1. Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό άμεσα, αφού υπάρχουν και διαθέσιμα εμβόλια, με προτεραιότητα οι παραπάνω κοινωνικές ομάδες να εμβολιαστούν και κατά του κορονοϊού. Ήδη υπάρχει αύξηση των κρουσμάτων που χρειάζονται νοσηλεία, με αποτέλεσμα να αυξάνεται κατακόρυφα ο αριθμός των ασθενών που νοσηλεύονται στο Νοσοκομείο. Ο αριθμός των κρουσμάτων θα αυξηθεί σημαντικά στις επόμενες τρεις εβδομάδες, διότι έχουμε εκτεθεί όλοι μας το προηγούμενο διάστημα (στις γιορτές) στον ιό, χωρίς την εμβολιαστική προστασία των προηγούμενων χρόνων. Οι ομάδες που κινδυνεύουν με βαριά νόσο θα πρέπει να εμβολιαστούν άμεσα. Η μεγάλη πλειοψηφία των νεότερων ανθρώπων και αυτών που είναι υγιείς εμφανίζει πλέον τη λοίμωξη σαν μία γριπώδη νόσο. Κάποιοι συνάδελφοι, πριν από 2-3 χρόνια εκτιμούσαν ότι αυτό θα συμβεί πρόωρα. Εγώ υποστήριζα ότι θα συμβεί μετά το 2023, κι αυτό έγινε. Πριν λίγο καιρό στη Βοστώνη εκτέθηκα στον ιό JN1. Λόγω του πλήρους εμβολιασμού μου (5 δόσεις) η λοίμωξη κράτησε για μόνο δύο μέρες, ήμουν σχεδόν ασυμπτωματικός. Το επόμενο 15πενθήμερο έχω προγραμματίσει το επικαιροποιημένο εμβόλιο, διότι τα άτομα που έχουν μολυνθεί, όταν συμπληρωθούν τρεις με τέσσερις μήνες μετά τη λοίμωξη, είναι σημαντικό να εμβολιαστούν, γιατί έτσι πετυχαίνουν την ισχυρότερη ανοσία. Φυσικά εάν έχουν κάνει την αναμνηστική δόση πριν νοσήσουν, δεν χρειάζεται να ξαναεμβολιαστούν. Ο κορονοϊός ήρθε για να μείνει. Ελπίζω να μην αλλάξει η γενετική δομή του και γίνει πιο επικίνδυνος. Ο εμβολιασμός για τη γρίπη και τον κορονοϊό θα πρέπει να γίνεται στην αρχή του χειμώνα (Οκτώβριο με Νοέμβριο) και μάλιστα, αυτοί που επείγονται μπορούν να τα κάνουν ταυτόχρονα, ακόμη και την ίδια μέρα σε άλλο μπράτσο. Μετά από τη χορήγηση των εμβολίων του κορονοϊού σε περίπου 16 δισεκατομμύρια δόσεις διεθνώς γνωρίζουμε ότι το εμβόλιο είναι εξαιρετικά ασφαλές. Είναι παρήγορο ότι από πλευράς έρευνας περνάμε στην επόμενη φάση ανάπτυξης νέων εμβολίων κατά του κορονοϊού. Τα σημερινά εμβόλια έχουν τη δυνατότητα να μας προστατεύσουν από τη βαριά λοιμωξη, όχι όμως από τη μόλυνση και τη μετάδοσή της. Τα ενδορινικά και εισπνευόμενα νέα εμβόλια που αναπτύσσοντα σήμερα θα έχουν τη δυνατότητα να αναγνωρίζουν το κορονοϊό στις θέσεις εισόδου του στον οργανισμό (ρινικό, οφθαλμικό, πνευμονικό επιθήλιο) και να αποτρέπουν την είσοδό του στον οργανισμό, περιορίζοντας την πιθανότητα μόλυνσης, όχι μόνο τη βαριά νόσο, αλλά και τη μετάδοσή της από άνθρωπο σε άνθρωπο. Επίσης, γίνονται σημαντικές προσπάθειες για την ανάπτυξη εμβολίου κατά όλων των κορονοϊών, που θα μας δώσει τη δυνατότητα να προστατευόμαστε πιο αποτελεσματικά όχι μόνο από το στέλεχος το οποίο θα ενδημεί τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, αλλά και για
τα μελλοντικά.
ΟΠΛΟ ΤΑ ΑΝΤΙΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ
Ένα ακόμα σημαντικό φαρμακολογικό επίτευγμα είναι ότι δεν είμαστε πλέον χωρίς φαρμακολογικά όπλα εναντίον του κορονοϊού όταν εκδηλωθεί η λοίμωξη, διότι εκτός από τα εμβόλια, έχουμε αντιικά φάρμακα που είναι πολύ αποτελεσματικά. Για τον κορονοϊό είναι η πρώτη φορά στη φαρμακολογία που έχουμε εξαιρετικά αποτελεσματικά αντιικά φάρμακα που μας προστατεύουν κατά 90% από τη βαριά νόσο, όταν χορηγηθούν τις πρώτες μέρες της λοίμωξης. Τα αντιικά φάρμακα κατά του ιού της γρίπης είναι λιγότερο αποτελεσματικά. Οι συνάδελφοι γιατροί, λοιπόν, πρέπει να συνεννοούνται με τους πολίτες των ευάλωτων ομάδων για το ποιος πρέπει να πάρει μέσα στις τρεις πρώτες μέρες της λοίμωξης την αντιική αγωγή, που είναι και δωρεάν. Είναι λάθος όσοι από τις ευάλωτες ομάδες όταν έχουν νοσήσει κι έχουν έστω λίγα συμπτώματα να μην ενημερώνουν τον γιατρό τους, ώστε αυτός να αποφασίσει για τη συνταγογράφηση των αντιικών φαρμάκων, διότι μπορεί στις πρώτες μέρες να μην υπάρχει θορυβώδεις συμπτωματολογία, αλλά προϊόντος του χρόνου αυτή ενδέχεται να εκφραστεί έντονα και να έχουμε χάσει το παράθυρο της αποτελεσματικής αντιικής αγωγής.
Θεωρώ ότι υπήρξε ολιγωρία της Πολιτείας σχετικά με την περαιτέρω ευαισθητοποίηση των πολιτών για τη σημαντικότητα της χρήσης της μάσκας KN95. Γνωρίζουμε,πλέον, με δημοσιευμένα αποτελέσματα σε κορυφαία διεθνή επιστημονικά περιοδικά, ότι αν φορούν όλοι μάσκα, ακόμη κι αν ο υγιής βρίσκονται σε απόσταση κάτω του ενός μέτρου από τον μολυσμένο έχει πολύ μικρή πιθανότητα (0.5%) να μολυνθεί. Έχουμε ένα φθηνό, απλό όπλο που πρέπει να το χρησιμοποιούμε σε συναθροίσεις, όταν υπάρχει πολύς κόσμος, στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, στα ψώνια μας στις αγορές στα καταστήματα. Υπάρχουν, επίσης, κι άλλες απλές ενέργειες για την προστασία των αγαπημένων μας ανθρώπων, όπως π.χ. το self test, το οποίο στοιχίζει κάτω από ένα ευρώ. Εάν είμαστε θετικοί, θα λάβουμε τα απαραίτητα μέτρα προστασίας (απομόνωση). Είναι λάθος η άποψη ότι ο ιός της γρίπης είναι πιο επικίνδυνος από τον κορονοϊό. Τους τελευταίους μήνες χάσαμε στη χώρα μας πέντε συνανθρώπους μας από τον ιό της γρίπης, ενώ από τον κορονοϊό χάνουμε πλέον 55 με 60 ασθενείς κάθε εβδομάδα. Θα πρέπει τα σχολεία, τα Πανεπιστήμια, να εκπαιδεύσουν τους νέους ανθρώπους για τη μεγάλη αλλαγή που ήρθε στη ζωή μας με την είσοδο του κορονοϊού και να αλλάξουμε κάποιες συμπεριφορές από την καθημερινότητά μας, ώστε να προστατεύουμε τον εαυτό μας και αυτούς που αγαπάμε.
* Σχετικά με την έλλειψη φαρμάκων, που εντοπίζεται στην αγορά, πού πιστεύετε ότι οφείλεται το πρόβλημα;
- Η έλλειψη των φαρμάκων υπήρχε πάντα όταν είχαμε αυξημένες ιώσεις κι αυξανόταν η ζήτηση. Το πρόβλημα έγινε πιο έντονο στην πανδημία του κορονοϊού, διότι πάρα πολλές επιχειρήσεις που διαχειρίζονται το φάρμακο στην Ελλάδα, κυρίως αντιπρόσωποι φαρμάκων, όχι τόσο η φαρμακοβιομηχανία, έκαναν μεγάλες εξαγωγές των σχετικών φαρμάκων, γιατί η τιμή τους στην Ελλάδα είναι πολύ χαμηλή σε σχέση με αυτή στην Ευρώπη. Ο Ε.Ο.Φ. έχει αντιληφθεί το πρόβλημα κι έχουν ξεκινήσει έλεγχοι στις φαρμακαποθήκες και στις φαρμακοβιομηχανίες, ώστε αυτή η «διαφυγή» φαρμάκων που παράγονται στην Ελλάδα να περιοριστεί στο ελάχιστο. Πιστεύω ότι η νέα διοίκηση του Ελληνικού Οργανισμού Φαρμάκων (Ε.Ο.Φ.), έχοντας στην ηγεσία της τον έμπειρο και σε θέματα κορονοϊού, καθηγητή Φαρμακολογίας, Βαγγέλη Μανωλόπουλο, θα μειώσει σημαντικά το πρόβλημα.
* Επιτρέψτε μου να αλλάξω θέμα και να αξιοποιήσω την ιδιότητά σας ως καθηγητή Ιατρικής Σχολής. Πώς βλέπετε τη δημόσια συζήτηση που γίνεται για την ίδρυση μη κρατικών Πανεπιστημίων;
- Η Ελλάδα, μία χώρα με πάρα πολλούς μορφωμένους ανθρώπους και διακεκριμένους επιστήμονες, εδώ και στο εξωτερικό, είναι από τις ελάχιστες χώρες στον κόσμο που δεν έχουν ιδιωτική Ανώτατη Εκπαίδευση. Θεωρώ πάρα πολύ σημαντικό το γεγονός ότι οι νομικοί μας και η Πολιτεία βρήκαν τρόπο να ξεπεραστούν τα κωλύματα του αναχρονιστικού άρθρου 16 του Συντάγματος και μέσα από το άρθρο 28 -που επικαλείται λόγους εθνικού ή εκπαιδευτικού συμφέροντος των Ελλήνων πολιτών- να αποκτήσουμε παραρτήματα μεγάλων Πανεπιστημίων, άλλων χωρών με διακρατικές συμφωνίες, οι οποίες θα επικαιροποιηθούν από τη Βουλή των Ελλήνων, με αυξημένη πλειοψηφία (με 180 από τις 300 ψήφους). Η εξέλιξη αυτή θα ευεργετήσει όχι μόνο τις ελληνικές οικογένειες που θα κρατήσουν τα παιδιά τους στην Ελλάδα και δεν θα ξενιτεύονται, αλλά θα φέρουν ένα σημαντικό αριθμό συναδέλφων επιστημόνων από το εξωτερικό, που τώρα δυστυχώς δεν έχουμε τις απαραίτητες θέσεις στα δημόσια ΑΕΙ για να τους επαναπατρίσουμε.
* Δεν υπάρχει κίνδυνος, αξιόλογοι καθηγητές ενός δημόσιου Πανεπιστημίου να μεταπηδήσουν στα ιδιωτικά, λόγω καλύτερων μισθών;
- Γι’ αυτό πρέπει η Πολιτεία να προχωρήσει σε αυξήσεις μισθών, όχι μόνο των πανεπιστημιακών, αλλά και των εκπαιδευτικών γενικότερα, διότι οι καθηλωμένοι μισθοί έχουν αντίκτυπο στην ποιότητα της Εκπαίδευσης. Κάποιοι νέοι εκπαιδευτικοί που δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν βιοποριστικά, αναζητούν μια δεύτερη εργασία εκτός σχολείου ή απογοητευμένοι δεν ασκούν σωστά το λειτούργημά τους. Το πώς πληρώνεις έναν άνθρωπο δείχνει τον τρόπο που τον τιμάς, που αξιώνεις την προσφορά του. Ακόμη, τα ιδιωτικά Πανεπιστήμια θα δεχτούν φοιτητές και φοιτήτριες απ’ όλο τον κόσμο και επειδή η Ελλάδα είναι πολύ ελκυστική σαν χώρα σε σύγκριση με άλλες (ποιότητα ζωής, φύση, κλίμα, πολιτισμός), θεωρώ σίγουρο ότι θα υπάρξει έντονο διεθνές ενδιαφέρον. Τα οφέλη για τη χώρα μας θα είναι πολλά και όχι μόνο οικονομικά. Οι φοιτητές/-τριες που θα έρθουν, θα μάθουν τον πολιτισμό της Ελλάδας, την οικονομία της, θα κάνουν φίλους και θα αποτελέσουν τους καλύτερους πρεσβευτές της χώρας μας σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης. Συνδυαστικά, θα πρέπει τα δημόσια Πανεπιστήμιά μας να ενισχυθούν. Σήμερα έχουν ένα τεράστιο πρόβλημα με την προσαρμοστικότητά τους, καθώς η επιστήμη και η γνώση αλλάζει τάχιστα. Ένας χώρος Εκπαίδευσης πρέπει να έχει τις διοικητικές και επιστημονικές δυνατότητες να προσαρμόζετε στις ραγδαίες αλλαγές. Δυστυχώς, η γραφειοκρατικά δομημένη διοίκηση κάθε Πανεπιστημίου αδυνατεί να το πράξει. Πρέπει τα Πανεπιστήμιά μας να έχουν μεγαλύτερη αυτονομία, να παρακολουθούν την αλλαγή της επιστήμης να ανοίγουν ή να κλείνουν Σχολές ή Προγράμματα Σπουδών, χωρίς να αναμένουν την έγκριση του Υπουργείου Παιδείας. Πρέπει να ξεπεράσουμε τις εμμονές και τα μικροσυμφέροντα που κρατάνε τα Ιδρύματά μας όμηρους, σε παλιότερες εποχές. Δυστυχώς, όλα αυτά τα συζητάμε πολλά χρόνια τώρα, αλλά δεν τολμούμε να προχωρήσουμε στις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις. Είναι καιρός το πολιτικό σύστημα να δει τη μεγάλη εικόνα και να συνειδητοποιήσει ότι η χώρα μας χρειάζεται μία εκπαίδευση διαφορετική για να μπορέσει να ευημερήσει και να επιβιώσει στον διεθνή ανταγωνισμό. Με την ευκαιρία ίδρυσης των μη κρατικών Πανεπιστημίων, ας βρούμε ταυτόχρονα ένα νέο αξιοκρατικό, σύγχρονο τρόπο εισόδου των μαθητών/-τριών στα ΑΕΙ. Αν θυμηθώ τα χρόνια που έδωσα εξετάσεις, το άγχος, τα χρήματα που δαπάνησα, όλο αυτό δεν πληρώνεται με τίποτα. Να βγάλουμε από τη Μέση Εκπαίδευση τον βασικό στόχο των μαθητών/-τριών να εισαχθούν στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Τα παιδιά μας στο σχολείο πρέπει να είναι χαρούμενα, να έχουν χρόνο για τον εαυτό τους, να μαθαίνουν τη σύγχρονη γνώση, όχι την πολύ γνώση, να σκέφτονται όχι να παπαγαλίζουν, να έχουν κριτική σκέψη, να πλοηγούνται με έναν ασφαλή και παραγωγικό τρόπο στο διαδίκτυο που είναι ο καινούργιος τρόπος ενημέρωσης. Όλα αυτά απαιτούν έναν διαφορετικό τρόπο εισόδου των μαθητών/-τριών στα Πανεπιστήμια. Το πολιτικό σύστημα να κατανοήσει και να υλοποιήσει αυτήν την εθνική απαίτηση, ανάγκη και υποχρέωση.
* Προφανώς όλα τα παραπάνω εξηγούν πολύ απλά γιατί οι Έλληνες/-ίδες μαθητές/-τριες «πάτωσαν» στον διεθνή εκπαιδευτικό της PISA …
- Δυστυχώς, οι Έλληνες/-ίδες μαθητές/-τριες δυσκολεύονται σε θέματα που απαιτούν κριτική σκέψη και παρότι έχουν γνώσεις αρκετές, όταν βγαίνουν στο εξωτερικό δυσκολεύονται, διότι έρχονται αντιμέτωποι με ένα άλλο σύστημα που στηρίζεται όχι τόσο στην ευρεία γνώση, αλλά και στην κριτική σκέψη. Δεν είναι τυχαίο που τα κορυφαία ξένα Πανεπιστήμια αναζητούν φοιτητές/-τριες με προσωπικότητα, με πολλά ενδιαφέροντα και όχι αυτούς που ξέρουν να διαβάζουν μόνο. Θέλουν «αλέγρους» νέους ανθρώπους που να μπορούν να διαχειρίζονται τη γνώση και τις εμπειρίες της ζωής και να προσαρμόζονται, μέσα από την κριτική σκέψη.
Ποιος είναι ο Αχιλλέας Γραβάνης
Ο Αχιλλέας Γραβάνης είναι καθηγητής Φαρμακολογίας, Ιατρική Σχολή Παν/μιου Κρήτης και ερευνητής στο Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας & Βιοτεχνολογίας ΙΤΕ. Διετέλεσε μέλος της Επιτροπής Προγράμματος Βιοϊατρικής Έρευνας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, μέλος του Συμβούλιου της Αρχής Διασφάλισης Ποιότητας Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΑΔΙΠ) και πρόεδρος του Τομεακού Επιστημονικού Συμβουλίου Βιοεπιστημών του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας & Τεχνολογίας (ΕΣΕΤ). Επίσης, διετέλεσε μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου του Ελληνικού Ιδρύματος Έρευνας & Καινοτομίας (ΕΛΙΔΕΚ), υπεύθυνος για τις επιστήμες ζωής. Συνεργαζόμενος καθηγητής Έρευνας στο Κέντρο Ανάπτυξης Φαρμάκων στο Πανεπιστήμιο Νortheastern της Βοστώνης. Συνεργαζόμενος κύριος ερευνητής στην Emulate, spinoff Βιοτεχνολογίας του Ινστιτούτου Wyss του Harvard. Συνιδρυτής των spinoff εταιρειών Βιοτεχνολογίας Bionature και Re Neuro Cell Therapeutics.
