Θεσσαλονίκης και του υδρολογικού παρατηρητηρίου Πηνειού στην Αγιά Λάρισας, που απευθύνονται στον παραγωγό και στόχο έχουν την υποβοήθηση ορθολογικής χρήσης αρδευτικού νερού έχουν αναπτύξει το Ινστιτούτο Εδαφοϋδατικών Πόρων του ΕΛΓΟ «ΔΗΜΗΤΡΑ», σε συνεργασία με το Εθνικό Αστεροσκοπείο και το Ερευνητικό Κέντρο Julich της Γερμανίας.
Οι υπηρεσίες στηρίζονται στην ανάλυση δεδομένων πεδίου, δορυφορικών δεδομένων και προβλέψεων μετεωρολογικών συνθηκών και εντάσσονται στο εμβληματικό έργο ATLAS, που χρηματοδοτείται από το Πρόγραμμα Horizon 2020 της Ε.Ε., το οποίο υλοποιούν 30 εταίροι από 7 χώρες, αναπτύσσοντας την ψηφιακή πλατφόρμα διασυνδεδεμένων υπηρεσιών για τον αγροτικό τομέα.
Στην εφαρμογή και στα οφέλη του προγράμματος αναφέρθηκαν με δηλώσεις τους οι κ. δρ Ανδρέας Παναγόπουλος (Διευθυντής Ερευνών στο Ινστιτούτο Εδαφοϋδατικών Πόρων – ΕΛΓΟ «ΔΗΜΗΤΡΑ») και δρ Βασίλειος Πισινάρας (εντεταλμένος ερευνητής): Η λεκάνη Αγιάς στη Θεσσαλία, φιλοξενεί το υδρολογικό παρατηρητήριο Πηνειού που ιδρύθηκε το 2015 ως αντιπροσωπευτικό αγροτικό οικοσυστημικό προφίλ της χώρας μας. Το παρατηρητήριο στο Μεταξοχώρι Αγιάς αναπτύσσεται σε έκταση 53 χλμ. με 2.100 αγροτεμάχια και αποτελεί ιδρυτικό μέλος του Ελληνικού Δικτύου Μακρόχρονων Περιβαλλοντικών Παρατηρήσεων που εντάσσεται στο παγκόσμιο δίκτυο ILTER (International Long Term Ecological Research) με περισσότερα από 700 παρατηρητήρια. Μέσω των υπηρεσιών αυτών, ο παραγωγός μπορεί να λάβει συμβουλή άρδευσης για τον αγρό του όταν μπορεί ή έχει τη δυνατότητα να αρδεύσει, να μελετήσει την ανάπτυξη της καλλιέργειάς του μέσω του υπολογισμού των βαθμοημερών ανάπτυξης και να εντοπίσει τις ώρες παγετού ή θερμικής καταπόνησης. Εάν, μάλιστα, ο αγρός είναι εξοπλισμένος με αισθητήρες υγρασίας εδάφους και κατανάλωσης νερού, μπορεί να μελετήσει την εξέλιξη της εδαφικής υγρασίας και να αξιολογήσει τις επιδόσεις του στην άρδευση. Με τον τρόπο αυτόν εξασφαλίζεται η μείωση της κατανάλωσης νερού και του ενεργειακού κόστους που συνεπάγεται η άντλησή του. Παράλληλα, επιτυγχάνεται ο περιορισμός της εισροής αγροχημικών στο περιβάλλον, αφού αποφεύγεται η έκπλυσή τους λόγω υπερβολικής άρδευσης και μη συνυπολογισμού της βροχόπτωσης σε αυτήν, ενώ για τις ευαίσθητες σε υγρασία καλλιέργειες το κέρδος αυτό πολλαπλασιάζεται. Ως τελικό αποτέλεσμα μειώνεται το κόστος παραγωγής και περιορίζεται σημαντικά η περιβαλλοντική επιβάρυνση. Για το σύνολο της λεκάνης, επίσης, αναπτύσσεται σύστημα παρακολούθησης της διαθεσιμότητας του υπόγειου νερού σε πραγματικές συνθήκες και σε πρόβλεψη μηνός και αρδευτικής περιόδου, μέσω ενός δικτύου αισθητών μέτρησης της υπόγειας στάθμης. Οι υπηρεσίες αυτές θα είναι πλήρως λειτουργικές και στη διάθεση των παραγωγών και των ενδιαφερόμενων υπηρεσιών από την επόμενη αρδευτική περίοδο, μέσω διαδικτύου. Με βάση την αξιολόγηση των πειραματικών αποτελεσμάτων δοκιμαστικής λειτουργίας των υπηρεσιών, μπορεί να εξασφαλιστεί μείωση του καταναλισκόμενου όγκου νερού μέχρι 30%.
