ήταν αυτή η τραγική ομοιότητα του σήμερα με το τότε. Για παράδειγμα η αναλγησία των μεγάλων δυνάμεων, τα συμφέροντα, οι πολιτικές αποφάσεις προκειμένου να εξασφαλιστεί η εξουσία και τα συμφέροντά τους» τονίζει σήμερα σε συνέντευξή του στην «Ε» ο Μανούσος Μανουσάκης με αφορμή τα γυρίσματα του νέου κύκλου της σειράς «Κόκκινο Ποτάμι» που πραγματοποιούνται αυτές τις μέρες στο Μεταξοχώρι της Αγιάς. Συναντήσαμε τον Κρητικό σκηνοθέτη στη φιλόξενη αυλή του Αρχοντικού Σουλιώτη στο πανέμορφο και βαθύσκιο Μεταξοχώρι, με τον Μανούσο Μανουσάκη να μας μιλάει για το σήμερα, το χθες, την ιστορία που κινείται σε ομόκεντρους κύκλους και που καλούμαστε να διδαχθούμε απ’ αυτήν, τους λόγους που επέλεξε να συνεχίσει τη σειρά, τους πρόσφυγες, τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν και το παράδειγμα της επιτυχίας τους που είναι «φως στο τούνελ». Ο Μανούσος Μανουσάκης αναφέρεται και στην επιλογή του να πραγματοποιηθεί μέρος των γυρισμάτων στο Μεταξοχώρι Αγιάς, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «το Μεταξοχώρι οικιστικά και αρχιτεκτονικά έχει διατηρήσει -πράγμα σπάνιο για την Ελλάδα- το χρώμα του. Η αγκαλιά που μας άνοιξαν οι κάτοικοι και οι αρχές με το που ήρθαμε... Είναι πραγματικά συγκινητικός ο τρόπος που μας υποδέχτηκαν, έχουν έρθει δεκάδες για να συμμετάσχουν ως βοηθητικοί πρωταγωνιστές».
Συνέντευξη στον Θανάση Αραμπατζή
• Κύριε Μανουσάκη, πώς σας βρίσκουν οι καιροί;
- Πολύ προβληματισμένο... Η δουλειά μας μας ταξιδεύει, βέβαια κι αυτό είναι αναλγητικό. Έχουμε το θείο δώρο να δημιουργούμε μια εικονική πραγματικότητα γύρω μας και να ζούμε μέσα σ’ αυτή. Δημιουργούμε βλέπετε μια εποχή, μια κατάσταση, μια κοινωνία... Βέβαια αυτό δεν σε κάνει να ξεχνάς την καθημερινότητα... Πρέπει να ομολογήσω όμως ότι είμαστε σε καλή κατάσταση σε σχέση με τον κόσμο, αν παραπονεθούμε κι εμείς, να πέσει φωτιά να μας κάψει. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι δεν βλέπουμε την πραγματικότητα ή ό,τι συμβαίνει γύρω μας.
ΤΡΑΓΙΚΑ ΕΠΙΚΑΙΡΟ
• Επίκαιρο το «Κόκκινο Ποτάμι»;
- Τραγικά επίκαιρο... Αυτήν τη στιγμή η σειρά πιάνει το νήμα από εκεί που τέλειωσε η προηγούμενη σεζόν, δηλαδή από τις 19 Μαΐου του 1919, με την εκφώνηση από τον Κεμάλ του διχαστικού και εμπρηστικού λόγου και την κορύφωση του διωγμού και των σφαγών των Ποντίων και των Αρμενίων. Ο νέος κύκλος θα συνεχίσει μέχρι το 1923, το μετά δηλαδή από την καταστροφή της Σμύρνης και εξετάζει αυτήν την τραγική τετραετία για τη χώρα μας και τον ελληνισμό γενικότερα.
• Γιατί επιλέξατε να συνεχίσετε το «Κόκκινο Ποτάμι»;
- Ο λόγος που αποφασίσαμε να γυρίσουμε τη συνέχεια του «Κόκκινου Ποταμιού» ήταν αυτή η τραγική ομοιότητα του σήμερα με το τότε. Για παράδειγμα η αναλγησία των μεγάλων δυνάμεων, τα συμφέροντα, οι πολιτικές αποφάσεις προκειμένου να εξασφαλιστεί η εξουσία και τα συμφέροντά τους. Βλέπουμε και τότε -όπως και τώρα- το κυνήγι για την ενέργεια, το πώς οι «σύμμαχοι» προσεταρίζονταν τον Κεμάλ για να αποκτήσουν δίοδο στα πετρέλαια της Μέσης Ανατολής, εγκαταλείποντας την Ελλάδα στη μοίρα της, αλλά και την ελληνική κακοδαιμονία με τον διχασμό της εποχής... Η κάθε απόφαση αντανακλά στους ήρωές μας, κι αυτό σημαίνει ζωή ή θάνατος. Την εποχή τη βιώνουν στο πετσί τους οι ήρωές μας, όπως τη βιώνουμε κι εμείς. Μέσα από τα δικά τους μάτια βλέπουμε όλη αυτήν την περίοδο. Μέσα από τους έρωτές τους, τα θέλω τους, τον αγώνα τους να ορθοποδήσουν στην Ελλάδα... Όλα αυτά είναι μέσα στο θέμα μας. Και φυσικά η καταστροφή της Σμύρνης, προεξάρχουσα στιγμή της τραγωδίας του ελληνισμού. Η ιστορία επαναλαμβάνεται με έναν τραγικό τρόπο, κι αυτό μας ώθησε να κάνουμε τη συνέχεια...
ΦΩΣ ΣΤΟ ΤΟΥΝΕΛ
• Μια προσπάθεια με πολλές προκλήσεις...
- Πολύ προκλητικό, ναι... Είναι από μόνο του προκλητικό να αποτυπώσεις μια εποχή, πόσο μάλλον μια κορυφαία και συνάμα τραγική στιγμή του ελληνισμού. Κορυφαία στιγμή σε δράση, σε πόνο, σε αίμα, όλα αυτά δηλαδή που συνθέτουν την τραγωδία της Σμύρνης και του ελληνισμού. Από την άλλη βλέπουμε την προσπάθεια αυτών των ανθρώπων να ορθοποδήσουν και πώς τα κατάφεραν, πώς μεγαλούργησαν σε όλους τους τομείς, αλλά και τον τρόπο που τους αντιμετώπισε μέρος των γηγενών. Η επιτυχία αυτή των προσφύγων είναι και το φως στο τούνελ.
• Ευελπιστείτε ότι η σειρά θα αποτελέσει μια ψηφίδα στην ενδυνάμωση της ιστορικής μνήμης;
- Ασφαλώς... Και με τον πρώτο κύκλο του «Κόκκινου Ποταμιού» που έχει ήδη προβληθεί μοιραστήκαμε με τον κόσμο τη γνώση που αποκτήσαμε μελετώντας για τη γενοκτονία του ποντιακού ελληνισμού. Ένα γεγονός που πλημμελώς γνωρίζουμε ή και
καθόλου αν θέλετε. Με το «Ουζερί Τσιτσάνης» μιλήσαμε για την εξόντωση της εβραϊκής κοινότητας της Θεσσαλονίκης, μοιραστήκαμε τη γνώση μας για μια άγνωστη στιγμή της Ελλάδας, και εν πολλοίς «κρυμμένη» στο ντουλάπι. Θέλουμε να μιλήσουμε για την ιστορία μας, γιατί λαός που δεν γνωρίζει την ιστορία του δεν έχει μέλλον. Η ιστορία είναι μάθημα για να ξέρουμε πώς θα αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις του μέλλοντος, δεν είναι ένα μουσειακό κομμάτι... Είναι ζώσα, εξελισσόμενη και πανταχού παρούσα.
ΔΙΟΡΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
• Τι σας κάνει να αισιοδοξείτε;
- Με κάνει να αισιοδοξώ το πνεύμα του κόσμου. Η διορατικότητα που έχει ο απλός πολίτης, καθόλου οι πολιτικοί. Θεωρώ τον λαό πιο έξυπνο από τους πολιτικούς του.
• Και τι να απαισιοδοξείτε;
- Τίποτα.
• Ούτε αυτός ο ζόφος που έχει πλακώσει τον κόσμο;
- Έχει περάσει η υφήλιος περιόδους πολύ χειρότερες απ’ αυτήν που ζούμε. Η ανθρωπότητα έχει περάσει διά πυρός και σιδήρου και συνεχίζει να υπάρχει. Βέβαια είναι στο χέρι μας να την καταστρέψουμε εντελώς (γέλια).
• Σας κάνει σοφότερο αυτή η σειρά;
- Βέβαια. Αποκτήσαμε τεράστιες εμπειρίες και στο τεχνικό κομμάτι της δουλειάς και στην ουσία του θέματός μας. Μελετάμε, έχουμε ιστορικούς συμβούλους. Κάθε μέρα που περνάει είναι συσσώρευση εμπειριών και γνώσεων για να τις χρησιμοποιήσουμε την επόμενη μέρα.
ΜΕ ΑΝΟΙΧΤΗ ΑΓΚΑΛΙΑ
• Επιστρέφετε στα μέρη της Αγιάς μετά από 20 χρόνια... Τότε ήταν «Η αγάπη ήρθε από μακριά»...
- Πέρασαν κιόλας 20 χρόνια ε; Το Μεταξοχώρι οικιστικά και αρχιτεκτονικά έχει διατηρήσει -πράγμα σπάνιο για την Ελλάδα- το χρώμα του. Η αγκαλιά που μας άνοιξαν οι κάτοικοι και οι αρχές με το που ήρθαμε... Είναι πραγματικά συγκινητικός ο τρόπος που μας υποδέχτηκαν, έχουν έρθει δεκάδες για να συμμετάσχουν ως βοηθητικοί πρωταγωνιστές, συμμετέχουν στο δράμα δεν είναι απλά παρουσίες ή κομπάρσοι -χωρίς αυτό να είναι υποτιμητικό- είναι το βασικό σκηνικό μιας εποχής. Σκοπός μας είναι να πείσουμε τον θεατή ότι αυτό συμβαίνει. Αυτό είναι το στοίχημα που πρέπει να κερδίσουμε κι αυτό μας το εξασφαλίζει η συμμετοχή των ανθρώπων. Όχι η αριθμητική, αλλά η ψυχική συμμετοχή των ανθρώπων. Μάλιστα προχθές σε μια σκηνή ο Οσμάν πνίγει μια γυναίκα στο ρέμα, το πώς αντιδρούσαν όλοι οι βοηθητικοί πρωταγωνιστές ήταν συγκλονιστικό, καλύτερα από τους πρωταγωνιστές μου.
