Στο Ιδρυτικό Ψήφισμα σημειώνεται ότι το Κόμμα βασίζεται πάνω σε δύο θεμελιώδεις αρχές: Στην «πολιτική και οικονομική οργάνωση του προλεταριάτου σε ξεχωριστό κόμμα τάξεως διά την κατάκτησιν της πολιτικής εξουσίας και την δημοσιοποίησιν των μέσων της παραγωγής και ανταλλαγής, δηλ. την μεταβολήν της κεφαλαιοκρατικής κοινωνίας εις κοινωνίαν κολλεχτιβικήν ή κομμουνιστικήν». Επίσης, στη «διεθνή συνεννόηση και δράση των εργατών». Στις Αρχές και στο Πρόγραμμα του Κόμματος τονίζεται η αναγκαιότητα της κοινωνικής επανάστασης για «την απελευθέρωσιν όχι μόνο των προλεταρίων, αλλά και ολοκλήρου της ανθρωπότητος που υποφέρει σήμερον». Προστίθεται δε ότι ο αγώνας της εργατικής τάξης «είναι αναγκαστικώς και πολιτικός αγών (επειδή) δεν δύναται να πραγματοποιήση την ιστορικήν της αποστολήν χωρίς να γίνη κάτοχος της πολιτικής εξουσίας, όπερ δύναται να κατορθώση μόνον δι’ ενιαίας επαναστατικής δράσεως της παγκοσμίου εργατιάς, οργανωμένης σε ξεχωριστό εργατικό κόμμα».
Σήμερα, 103 χρόνια μετά, η ίδια η πραγματικότητα επιβεβαιώνει καθημερινά ότι δεν υπάρχει και ούτε μπορεί να υπάρξει κοινό συμφέρον ανάμεσα στο κεφάλαιο απ’ τη μια μεριά και στην εργατική τάξη, στον λαό απ’ την άλλη. Αναδεικνύει τον μεγάλο ένοχο, ο οποίος αποτελεί το πραγματικό εμπόδιο για την κοινωνική πρόοδο και ευημερία, την εξουσία που βρίσκεται στα χέρια των εκπροσώπων των μονοπωλιακών ομίλων. Όπως σημειώνεται και στο Κάλεσμα για αγωνιστική συμπόρευση, «το ΚΚΕ είναι το μοναδικό κόμμα που, με το Πρόγραμμά του, φωτίζει ότι μπορεί και πρέπει να ανατραπεί ο πραγματικός εχθρός μας, η δικτατορία του κεφαλαίου, ότι υπάρχει η διέξοδος μιας νέας κοινωνίας, του σοσιαλισμού, της κοινωνικής ιδιοκτησίας και της κεντρικά σχεδιασμένης οικονομίας και των υπηρεσιών με επιστημονικότητα και κριτήριο το κοινωνικό όφελος. (...) Ο σοσιαλισμός είναι η πραγματική πρόοδος, η κοινωνία στην οποία οι εργαζόμενοι βγαίνουν απ’ το περιθώριο της πολιτικής ζωής και συμμετέχουν, ισότιμα άνδρες και γυναίκες, ενεργά στη λήψη, στην εφαρμογή και στον έλεγχο των αποφάσεων, γιατί έχουν πλέον την εξουσία στα δικά τους χέρια. Το πραγματικά νέο είναι η κοινωνική ιδιοκτησία όλου του πλούτου που υπάρχει, ώστε να πάψει να λειτουργεί η οικονομία με κριτήριο το καπιταλιστικό κέρδος (...).
Το ΚΚΕ μπορεί να εγγυηθεί ότι η οργάνωση της λαϊκής αντεπίθεσης θα έχει συνέχεια, διάρκεια και νικηφόρα προοπτική: Το ΚΚΕ έχει σχέδιο για το σήμερα και το αύριο, σύγχρονο επαναστατικό Πρόγραμμα, που φωτίζει τη διέξοδο στους σημερινούς αγώνες για όλα τα εργατικά - λαϊκά προβλήματα, τις προϋποθέσεις για να δοθούν λύσεις σ’ αυτά (...).
Όποτε η εργατική τάξη, ο λαός απαίτησε να ικανοποιηθούν οι ανάγκες του, πίστεψε στη δύναμή του και πήρε την τύχη του στα χέρια του, ο τροχός της Ιστορίας γύρισε μπροστά. Αυτό το συμπέρασμα έχει την αξία του και τη σημασία του σήμερα. Η Ιστορία έχει αποδείξει ότι μόνο ο λαός μπορεί να σώσει τον λαό, όταν βαδίσει αποφασιστικά στον δρόμο της ανατροπής για να πάρει ο ίδιος στα χέρια του το τιμόνι της εξουσίας».