Αποτελούν, άλλωστε, θέμα συζήτησης σχεδόν κάθε χρόνο τέτοια εποχή.
Ο λόγος για τα αντιχαλαζικά κανόνια που από τη δεκαετία του 1980, όταν και εγκαταστάθηκαν μέσα στα όρια του εύφορου Δωτίου Πεδίου προς προστασία των κτηματικών περιφερειών Αγιάς, Μεταξοχωρίου, Νερομύλων, Βαθυρέματος, Γερακαρίου, Ανάβρας, Πρινιάς, Αετολόφου και Ποταμιάς, ως σήμερα, είναι για τους παραγωγούς, όταν «καταφέρνουν» να αποσοβήσουν μια καταστροφή, ο φύλακας άγγελός τους. Όταν όμως αυτό δεν καθίσταται δυνατό η αιτία διαμάχης με την εκάστοτε δημοτική αρχή με αιχμές για… ελλιπή συντήρησή τους, προβληματική λειτουργία, καθυστερήσεις στην ενεργοποίησή τους κατά την εκδήλωση της χαλαζοκαταιγίδας και ούτω καθεξής.
Ζητήσαμε από τον καθ’ ύλη αρμόδιο, προϊστάμενο Περιβάλλοντος και Πολιτικής Προστασίας του Δήμου Αγιάς, γεωπόνο με εξειδίκευση στις Τεχνολογίες Έργων Διαχείρισης Περιβάλλοντος, Δημήτρη Παπακώστα, να μας μιλήσει για τη λειτουργία του συστήματος αντιχαλαζικής προστασίας της περιοχής και να μας πει αν αυτό μπορεί να αποτελεί την ασπίδα της παραγωγής από το χαλάζι.
Η απάντηση ήταν ξεκάθαρα όχι, ένα όχι όμως που προηγουμένως στοιχειοθετήθηκε λεπτομερώς από τον ίδιο.
Συγκεκριμένα, μας είπε ο κ. Παπακώστας, ώστε να αντιληφθεί ο αγρότης τι ακριβώς συμβαίνει.
«Ο ΕΛΓΑ, πριν πολλά χρόνια, αποκλειστικά για την αντιμετώπιση του χαλαζιού, και για τον λόγο ότι αναγκαζόταν να πληρώνει τεράστια ποσά για αποζημιώσεις, δημιούργησε μια υπηρεσία, το Κέντρο Μετεωρολογικών Εφαρμογών (ΚΕΜΕ), με έδρα το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας στη Θεσσαλονίκη και επιχειρησιακό κέντρο το αεροδρόμιο “Μακεδονία”.
To KEME προχωρά κάθε χρόνο σε διεθνείς διαγωνισμούς, εκμισθώνει σκάφη της Πολιτικής και Πολεμικής Αεροπορίας, έχει στη δικαιοδοσία του δύο ραντάρ, εκμισθώνει άλλα των αεροδρομίων της χώρας, διαθέτει υπερσύγχρονους μετεωρολογικούς σταθμούς που χρησιμοποιούν τα αεροδρόμια, ειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό, μετεωρολόγους, γεωπόνους, εξωτερικούς συνεργάτες. Η δουλειά του είναι να συγκεντρώνει μετεωρολογικά στοιχεία και βάσει αυτών να ακολουθούν ρίψεις ιωδιούχου αργύρου στα χαλαζοφόρα νέφη με αεροπλάνα, όπως λόγου χάρη στον Τύρναβο, ή να δίδεται εντολή ενεργοποίησης των κανονιών της Αγιάς, κανόνια ηχοβολής που εκτοξεύουν ηχοβολίδες, πεπιεσμένο αέρα, εναντίον του χαλαζιού, ύστερα από πυροδότηση ενός πολύ εύφλεκτου αερίου, του ακετυλενίου, στο εσωτερικό του κανονιού, και την ταυτόχρονη πρόκληση πίεσης, που εκτονώνεται στον αέρα, σε μεγάλο ύψος, σε βάρος του επικίνδυνου κλιματικού φαινομένου.
ΤΟ ΚΟΥΜΠΙ ΚΑΙ Η ΑΠΟΧΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΕΛΓΑ
«Το ΚΕΜΕ, λοιπόν, είναι αυτό που θα δώσει την εντολή και χωρίς αυτό τα κανόνια είναι… άχρηστα. Αυτή είναι η υπηρεσία που μπορεί να υποστηρίξει το όλο σύστημα. Οι επιστήμονές του είναι αυτοί που θα σου πουν αν είναι ή όχι χαλαζοφόρα τα νέφη. Ειδάλλως, θα πρέπει να μπεις σε μια διαδικασία να τα ενεργοποιείς όποτε βλέπεις σύννεφα, κάτι φυσικά που είναι αδύνατο για πολλούς λόγους να γίνεται, από περιβαλλοντικούς ως οικονομικούς. Και ούτε υπάρχει η επιλογή να στηριχτείς στις ανακοινώσεις της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας που βασίζονται σε μετεωρολογικούς κλωβούς και αφορούν μεγάλα τμήματα και όχι συγκεκριμένες τοποθεσίες λίγων στρεμμάτων.
Μας ειδοποιεί, οπότε, το ΚΕΜΕ ότι στην περιοχή μας αναμένεται χαλαζόπτωση και δίδει την εντολή να τεθούν σε λειτουργία. Αυτό για μας σημαίνει ότι άμεσα ο υπάλληλος, που διαθέτουμε γι’ αυτή τη δουλειά, θα πρέπει απλά να πατήσει ένα και μόνο κουμπί. Έτσι, ξεκινούν τα τριάντα κανόνια, που διαθέτουμε, και χτυπούν, όχι όλα μαζί ταυτόχρονα, αλλά σε ακολουθία το ένα μετά το άλλο κάνοντας έναν κύκλο περίπου δέκα λεπτών.
Ο ΕΛΓΑ, κάποια στιγμή, μετά από δικές του έρευνες κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα κανόνια δεν αποδεικνύεται πως φέρνουν αποτέλεσμα, απεφάνθη πως είναι… σπατάλη χρημάτων και σταμάτησε τη χρηματοδότησή τους. Σε αίτημά μας, μάλιστα, για επέκταση και στο υπόλοιπο του Δήμου, απάντησε αρνητικά, χρησιμοποιώντας ως επιχείρημα τα αποτελέσματα αυτών των ερευνών. Τα κανόνια, έτσι, πέρασαν από τον ΕΛΓΑ, όπου ανήκαν, στη δικαιοδοσία του Δήμου μας και το 2007 υπεγράφη σύμβαση, βάσει της οποίας ο ΕΛΓΑ θα πλήρωνε τη συντήρησή τους για περιορισμένο χρονικό διάστημα και το ΚΕΜΕ θα συνέχιζε την υποστήριξή του. Το 2015, όταν ήταν να διακοπεί οριστικά η χρηματοδότηση, πήραμε διετή παράταση και οριστικά ο ΕΛΓΑ αποσύρθηκε στις 31 Ιανουαρίου του 2017, παρ’ όλες τις μεγάλες μας προσπάθειες για το αντίθετο. Από τότε, είμαστε αναγκασμένοι να συνεχίσουμε μόνοι μας, συντήρηση, αναβάθμιση και λειτουργία, μα το κυριότερο χωρίς την καταλυτική βοήθεια του ΚΕΜΕ που ως υπηρεσία του ΕΛΓΑ δεν έχει πια την αρμοδιότητα και την υποχρέωση να μας ειδοποιεί για χαλαζοφόρα νέφη».
ΑΝΑΓΚΑΙΑ Η ΧΡΗΜΑΤΟΔΗΤΗΣΗ
Ρωτήσαμε, επίσης, τον κ. Παπακώστα, να μας πει αν δικαίως υποστηρίζουν οι παραγωγοί της Ανάβρας, που επλήγη τη 10η Μαΐου από χαλάζι, ότι τα κανόνια τους δεν ακούστηκαν να χτυπάνε.
Η απάντησή του ήταν η εξής: «Το σύστημα δουλεύει ασύρματα. Πατάμε από την κεντρική κονσόλα το κουμπί και αμέσως ενεργοποιούνται το ένα μετά το άλλο, με το σήμα να στέλνεται από κεραία σε κεραία που έχουν πάνω τους τα κανόνια. Στη συγκεκριμένη περίπτωση ενεργοποιήθηκαν τα 27 και όχι τα τρία της Ανάβρας. Αυτό συμβαίνει αρκετές φορές και συμβαίνει, ή αν θέλετε συνέβη, γιατί κάποιο εμπόδιο ή ο πολύ άσχημος καιρός εμπόδισε τη μετάδοση του σήματος. Δυστυχώς, το όλο σύστημα είναι παλιάς τεχνολογίας και έχει σοβαρά μειονεκτήματα όπως αυτό. Να σημειώσω δε ότι μετά από τρεις ώρες που χρειάστηκε πάλι να τα ενεργοποιήσουμε, τα συγκεκριμένα τρία λειτούργησαν κανονικά χωρίς κάποια ενδιάμεση τεχνική παρέμβαση. Επίσης, θα πρέπει να διασαφηνίσω ότι τα κανόνια εκείνη τη μέρα ενεργοποιήθηκαν με δικιά μας πρωτοβουλία και όχι με υπόδειξη του ΚΕΜΕ, που όπως προείπα δεν έχει υποχρέωση, πια, να μας υποστηρίζει».
«Κύριε Γουργιώτη» κατέληξε ο κ. Παπακώστας, «με την αποχώρηση του ΕΛΓΑ, που θεωρεί ως μόνη λύση, πια, τα αντιχαλαζικά δίχτυα, έχουμε μείνει μόνοι μας να λειτουργήσουμε και να συντηρήσουμε ένα σύστημα πολύ παλιάς τεχνολογίας με ακριβά αναλώσιμα και με επιτακτική την ανάγκη αναβάθμισής του. Ακόμη, όμως, και να ήμασταν σε θέση να το συντηρήσουμε, πρέπει να γίνει κατανοητό και πιστευτό από όλους πως δεν μπορούμε να το λειτουργήσουμε χωρίς τη βοήθεια του ΚΕΜΕ. Δεν μπορείς κάθε φορά, που ο ουρανός έχει σύννεφα, να πατάς το κουμπί συνεχώς. Το κανόνι πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο όταν δίδεται εντολή από κάποιον ειδικό, και για να έχει κάποιο αποτέλεσμα και για να μην έρχεσαι ενάντια στη φύση και για να μην εκτινάξεις το κόστος χρήσης στα ύψη. Τα χρήματα δε που απαιτούνται για την αναβάθμιση του συστήματος, ώστε να εξαλειφθούν φαινόμενα όπως αυτό της Ανάβρας, είναι πάρα πολλά για έναν Δήμο σαν τον δικό μας και, παράλληλα, δεν μπορούμε να ενταχθούμε σε κάποιο πρόγραμμα χρηματοδότησης, ακριβώς επειδή ο ΕΛΓΑ τα έχει απορρίψει. Αλλά ακόμη κι αν υπήρχε αυτή η περίπτωση, πώς θα λειτουργούσαμε δίχως το ΚΕΜΕ; Θα πρέπει να ξέρουν οι παραγωγοί μας ότι δεν είναι ευθύνη του Δήμου η προστασία των καλλιεργειών τους από χαλάζι, όπως και κανενός Δήμου σε όλη την Ελλάδα. Προσπαθούμε με μεγάλο ζήλο, με τα μέσα που διαθέτουμε, να βοηθήσουμε τους αγρότες μας, προσπαθούμε να λειτουργήσουμε μια υπηρεσία που την κληρονομήσαμε από άλλον φορέα και έχει χίλια δύο προβλήματα. Είμαστε ο μοναδικός Δήμος στη χώρα που συνεχίζει να λειτουργεί κανόνια ηχοβολής και το κάνουμε μόνο και μόνο για να υποστηρίξουμε τους παραγωγούς. Δεν μπορούμε, όμως, για τους λόγους που σας ανέφερα, να εγγυηθούμε την προστασία των καλλιεργειών από το χαλάζι».
ΑΓΙΑ (Γραφείο «Ε»)
Του Νίκου Γουργιώτη
