Του Δημήτρη Βάλλα
Σήμα κινδύνου, όχι μόνο για τους περαστικούς, αλλά και για την εναπομείνασα πολιτιστική κληρονομιά και ταυτότητα της πόλης εκπέμπει το τελευταίο ίσως ακόμα όρθιο μεγαλόπρεπο αρχιτεκτονικό κτίσμα της Λάρισας που βρίσκεται στην οδό Παλαιστίνης και Φαρμακίδου το οποίο εγκαταλειμμένο στην τύχη του αρχίζει να χάνει λίγο-λίγο τα κομμάτια του!
Πρόκειται για το γνωστό κτίριο «Μουσσόν» που έχει χαρακτηριστεί ως έργο τέχνης διατηρητέο μνημείο , του οποίου οι σοβάδες ξεκόλλησαν και άρχισαν να πέφτουν στο πεζοδρόμιο, αλλά και στο δρόμο από την πλευρά της οδού Φαρμακίδου, με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν με τραυματισμούς οι περαστικοί, αλλά και με ζημιές τα παρκαρισμένα αυτοκίνητα και όχι μόνο.
Το γεγονός προκάλεσε τις διαμαρτυρίες , αλλά και τις καταγγελίες περαστικών και γειτόνων στη Διεύθυνση Πολεοδομίας του Δήμου Λαρισαίων που διενηργησε επιτόπιους ελέγχους , περιέφραξε το χώρο με κόκκινη ταινία χαρακτηρίζοντας την όψη του κτιρίου επικίνδυνη και διαπιστώνοντας στην αυτοψία μεταξύ άλλων ότι:
«Από τη μεριά της οδού Φαρμακίδου και συγκεκριμένα από την οροφή της μαρκίζας πάνω από την είσοδο, λόγο της αποσάθρωσης των επιχρισμάτων αποκολλήθηκαν και έπεσαν κομμάτια επιχρισμάτων στο πεζοδρόμιο και στο δρόμο.
Λόγω των ανωτέρω, η όψη του κτιρίου οικία "ΜΟΥΣΣΟΝ" επί της οδού Φαρμακίδου χαρακτηρίζεται επικίνδυνη από δομικής άποψης και για την οριστική αποτροπή του κινδύνου πρέπει τα αποσαθρωμένα επιχρίσματα να καθαιρεθούν.
Η υπηρεσία μας έλαβε προσωρινά μέτρα ασφαλείας και συγκεκριμένα τοποθέτησε προστατευτικές ταινίες και για την παρακολούθηση των προσωρινών μέτρων απέστειλε με fax στην Αστυνομική Δ/νση το με αρ. πρωτ. 4231/22-05-2015 έγγραφό της .
Μέχρι την εκτέλεση όμως των εργασιών άρσης επικινδυνότητας πρέπει να ληφθούν άμεσα μόνιμα μέτρα ασφαλείας του κοινού και συγκεκριμένα :
Να περιφραχθεί η περιοχή περιμετρικά της μαρκίζας επί του πεζοδρομίου της οδού Φαρμακίδου 7, ώστε να αποτρέπεται η διέλευση των πεζών και ο εξοστρακισμός τυχόν προς πτώση επιχρισμάτων.
Οι εργασίες που αφορούν στα μόνιμα μέτρα ασφάλειας, πρέπει να εκτελεστούν μέσα σε αποκλειστική προθεσμία τριών (-3-) ημερών από την κοινοποίηση της παρούσας.
Οι εργασίες καθαίρεσης των σαθρών επιχρισμάτων πρέπει να εκτελεστούν μετά από ενέργειες της Ε' Εφορείας των Νεωτέρων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού και σε προθεσμία που θα οριστεί από την ανωτέρω αρμόδια για το κτήριο υπηρεσία.
Οι ιδιοκτήτες υποχρεούνται να εκτελέσουν τις οριζόμενες εργασίες (μόνιμα μέτρα ασφαλείας) μέσα στην οριζόμενη ανωτέρω προθεσμία»…
Μέχρι στιγμής επί της διαδικασίας τα πράγματα βαίνουν καλώς, επί της ουσίας όμως τίποτα δεν έγινε καθώς η κόκκινη πλαστική ταινία που τοποθετήθηκε δεν υπάρχει πια οι σοβάδες εξακολουθούν να πέφτουν και ο κίνδυνος για τους περαστικούς παραμένει υπαρκτός .
Τώρα ήρθε η ώρα της γραφειοκρατίας και παρακολουθήστε την γιατί είναι όντως ενδιαφέρουσα…
Το κτίριο λοιπόν που έχει κριθεί ως διατηρητέο μνημείο είναι ιδιόκτητο και για την αποκατάσταση των ζημιών θα πρέπει να παρέμβει ο ιδιοκτήτης που επίσης θα πρέπει να πάρει έγκριση για την παρέμβαση του από την αρμόδια Εφορεία νεώτερων Μνημείων.
Όμως ο ιδιοκτήτης έχει ήδη δηλώσει οικονομική αδυναμία στο Δήμο Λαρισαίων να παρέμβει στον οποίο ουσιαστικά έχει φθασει το μπαλάκι…
Τώρα ο Δήμος πάλι δεν μπορεί να επέμβει χωρίς άδεια από την αρμόδια Εφορεία και το μόνο που μπορεί να κάνει είναι με δικά του έξοδα να καλύψει το χώρο ώστε να προστατεύονται από τις πτώσεις επιχρισμάτων οι περαστικοί και να περιμένει πάλι την άδεια και τα …χρήματα για μια κάποια επισκευή!
Είναι η γνωστή ιστορία της λινάτσας που μάλλον θα καλύψει για μεγάλο χρονικό διάστημα και το τελευταίο αρχοντικό της πόλης με ήδη τη μοίρα του να προδιαγράφεται…
Και επειδή γενικά θα πρέπει να υπάρξει ευαισθητοποίηση καθώς η πόλη πάλι αιμορραγεί χάνοντας κομμάτια του ίδιου της ας δούμε λίγο την Ιστορία αυτού του κτιρίου που ξεκίνησε από το 1929 και μας την ξαναθυμίζουν τόσο το ΤΕΕ με την ομάδα καταγραφής των διατηρητέων κτισμάτων της Λάρισας, όσο και ο γιατρός-ερευνητής Νίκος Παπαθεοδώρου...
Ο ΕΚΛΕΚΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ
Κατασκευαστής του κτιρίου φέρεται ο εβραίος Αβραάμ Μπενσουσάν καπνέμπορος από την Καβάλα και η οικοδόμησή του άρχισε το 1929, σε οικόπεδο του Μουσών Αβραάμ. Αρχιτέκτονας του κτιρίου είναι ο Μακ Ρουμπέν από την Κωνσταντινούπολη, ο οποίος την περίοδο εκείνη είχε εγκατασταθεί στη Θεσσαλονίκη. Πρόθεση του κατασκευαστή ήταν να προσφέρει το αρχοντικό ως κατοικία στην κόρη του Καρόλα, η οποία είχε παντρευτεί τον Λαρισαίο έμπορο Σαλβατώρ Αβραάμ, γιο της σπουδαίας ισραηλιτικής οικογένειας της πόλεως Μουσών Αβραάμ.
Αρχιτεκτονικά το οίκημα ανήκει στο κίνημα του εκλεκτισμού του μεσοπολέμου, το οποίο άρχισε να βρίσκει εφαρμογή κυρίως στα τέλη της δεκαετίας του 1920. Ήταν η εποχή που παρήκμαζε και έδυε ο νεοκλασικισμός, ο οποίος είχε κυριαρχήσει στον ελληνικό χώρο από το 1850 και νέα αρχιτεκτονικά κινήματα προσπαθούσαν να ανανεώσουν τα αρχιτεκτονικά πρότυπα. Οι οπαδοί του εκλεκτισμού εμπνέονταν απ’ όλους τους αρχιτεκτονικούς ρυθμούς (βυζαντινό, γοτθικό, νεοκλασικό και άλλους), από τους οποίους χρησιμοποίησαν ότι θεωρούσαν ότι τους ταίριαζε περισσότερο στη σύνθεση του έργου τους, χωρίς να πειθαρχούν σε απόλυτες αρχές. Γι’ αυτό κάθε κτίριο αυτού του τύπου εμφανίζεται με δική του φυσιογνωμία, η οποία δεν έχει τίποτε το συγγενικό με άλλα σύγχρονά του. Στην περίπτωση της οικίας του Αβραάμ Μουσών αιφνιδιάζει η πλούσια σε προσθήκες εμφάνιση των εξωτερικών επιφανειών στις τρεις από τις τέσσερις πλευρές του. Στο εσωτερικό δημιουργούν αίσθηση το ύψος της οροφής, τα ανισόπεδα δάπεδα των δωματίων και η λιτότητα των επιφανειών. Οι εργολάβοι του κτίσματος ήταν Λαρισαίοι και για τη θεμελίωση χρησιμοποιήθηκε παχύ οπλισμένο σκυρόδεμα, γι’ αυτό και άντεξε στους σεισμούς που μεσολάβησαν μέχρι σήμερα. Για το υπόγειο και το ισόγειο χρησιμοποιήθηκε ως δομικό υλικό η πέτρα, ενώ ο όροφος οικοδομήθηκε με τούβλα.
Παρ’ όλο που το οίκημα αυτό κατασκευάσθηκε με προορισμό να στεγάσει το ζεύγος Σαλβαντόρ Αβραάμ, εν τούτοις οι ίδιοι προτίμησαν να κατοικήσουν στο πατρικό του Σαλβαντόρ, το οποίο βρισκόταν στον ίδιο δρόμο, λίγο πιο κάτω. Η Καρόλα Αβραάμ ήταν μία από τις ομορφότερες γυναίκες της προπολεμικής Λάρισας, η οποία εντυπωσίαζε για την κομψότητα και την αριστοκρατική της εμφάνιση. Τελικά στο νεόδμητο κτίριο κατοίκησε ο Ελευθέριος Παπαγεωργίου, της γνωστής οικογένειας γαιοκτημόνων και επιχειρηματιών, με συγγενικούς δεσμούς και στον Βόλο. Κατά τη διάρκεια της κατοχής επιτάχθηκε από τους Γερμανούς, για να στεγάσει διάφορες στρατιωτικές υπηρεσίες. Μεταπολεμικά το νοίκιασε ο Δήμος για να στεγάσει τις υπηρεσίες του. Στη συνέχεια στέγασε τη Νευρολογική Κλινική του Αλεξάνδρου Ντίνα και κατόπιν ακολούθησαν και άλλοι ενοικιαστές. Από τις πολλές χρήσεις η οικοδομή άρχισε να παραμελείται και με τον χρόνο να καταστρέφεται. Λίγα χρόνια μετά τον θάνατο του Σαλβαδόρ Αβραάμ το 1965, καθώς το σπίτι ήταν υποθηκευμένο σε τράπεζα, αγοράσθηκε από τον μηχανικό Ευριπίδη Σταθόπουλο. Το 1987 ύστερα από διάφορες εισηγήσεις κρίθηκε από το υπουργείο Πολιτισμού διατηρητέο. Το γεγονός αυτό χαροποίησε τους Λαρισαίους, ιδιαίτερα εκείνους οι οποίοι εμφανίζουν ευαισθησία σε θέματα αρχιτεκτονικής κληρονομιάς. Ο νέος ιδιοκτήτης προχώρησε στην προσεκτική αποκατάστασή του, υπακούοντας στις υποδείξεις των υπευθύνων του υπουργείου Πολιτισμού και επανέφερε το κτίριο στην προηγούμενη κατάστασή του. Για ένα μεγάλο διάστημα φιλοξένησε καταστήματα αναψυχής (Μούσες, ArtDeco) και εδώ και λίγα χρόνια παραμένει επικίνδυνα αχρησιμοποίητο…
Η αρχή του τέλους λοιπόν ή ίσως κάποιο θαύμα ; Μάλλον η ιστορία θα το δείξει, που συνήθως επαναλαμβάνεται με τον ίδιο αδυσώπητο τρόπο που σχεδόν άφησε την πόλη χωρίς ταυτότητα!
