* Ποια είναι η βασική φιλοσοφία του νομοσχεδίου;
- Στόχος του ν/σ είναι η δημιουργία ενός ακόμα καλύτερου σχολείου για τα παιδιά μας, που εξασφαλίζει όλα τα απαραίτητα εφόδια για το παρόν και το μέλλον τους, και η απελευθέρωση του δυναμικού των εκπαιδευτικών μας, σε ένα πλαίσιο μεγαλύτερης ελευθερίας, διαρκούς υποστήριξης και αυξημένης λογοδοσίας. Η πρότασή μας αποτελείται από 3 αλληλένδετους πυλώνες: Την ενίσχυση της αυτονομίας των σχολικών μονάδων, τη θέσπιση μηχανισμού αξιολόγησης του έργου των εκπαιδευτικών ως μηχανισμού βελτίωσης και ενδυνάμωσης των εκπαιδευτικών και την ενίσχυση των δομών εκπαίδευσης. Επιπλέον, εισάγουμε για πρώτη φορά ένα οργανωμένο σύστημα εκκλησιαστικής εκπαίδευσης με στόχο την αναβάθμιση του εκπαιδευτικού επιπέδου του κλήρου.
* Γιατί ενισχύεται η αυτονομία των σχολικών μονάδων και πώς;
- Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ (2016), η ενίσχυση της αυτονομίας είναι άμεσα συνυφασμένη με τη βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης, καθώς και με υψηλότερες επιδόσεις μαθητών. Η Ελλάδα έχει τον μικρότερο δείκτη αυτονομίας ανάμεσα σε όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ, με πάνω από 80% των αποφάσεων να λαμβάνεται σε κεντρικό επίπεδο (μέσος όρος ΟΟΣΑ: 35%). Στην πράξη, η αυτονομία των σχολικών μονάδων ενισχύεται σε τρεις άξονες:
- Δείχνουμε εμπιστοσύνη στους εκπαιδευτικούς μας, δίνοντας μεγαλύτερη ελευθερία στην οργάνωση της διδασκαλίας, μέσω π.χ. της εισαγωγής της ελεύθερης επιλογής βιβλίου από τους εκπαιδευτικούς, της μεγαλύτερης ευελιξίας στον τρόπο διεξαγωγής των τετραμηνιαίων δοκιμασιών αξιολόγησης (ομαδική/ατομική εργασία, μέθοδοι ανεστραμμένης τάξης, αντί για ωριαίο διαγώνισμα), της δυνατότητας δημιουργίας ομίλων.
- Ενισχύεται ο ρόλος του Διευθυντή της σχολικής μονάδας, ώστε να μπορεί να λάβει τις αποφάσεις εκείνες που θα καταστήσουν το σχολείο πιο αυτόνομο, αλλά και ο ρόλος των εκπαιδευτικών σε θέσεις ευθύνης.
- Διαμορφώνεται ένα πλαίσιο αυξημένης διαφάνειας και λογοδοσίας, γιατί η ενισχυμένη αυτονομία απαιτεί και ένα πλαίσιο ελέγχων και ισορροπιών. Σε αυτό το πνεύμα, εισάγονται, μεταξύ άλλων, η «ελληνική PISA» και η υποχρέωση δημιουργίας και συντήρησης προσβάσιμης ιστοσελίδας σε κάθε σχολική μονάδα.
* Τι είναι το πολλαπλό βιβλίο; Θα μπορεί ο κάθε εκπαιδευτικός να διαλέγει οποιοδήποτε βιβλίο θέλει;
- Το πολλαπλό βιβλίο δίνει τη δυνατότητα στους εκπαιδευτικούς να επιλέγουν το βιβλίο που θέλουν, ανάμεσα στα εγκεκριμένα βιβλία του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.). Ταυτόχρονα, μαθητές και εκπαιδευτικοί θα έχουν πρόσβαση και στα υπόλοιπα εγκεκριμένα διδακτικά βιβλία σε ψηφιακή μορφή, καθώς και σε πλούσιο συμπληρωματικό ψηφιακό εκπαιδευτικό υλικό. Η ελεύθερη επιλογή βιβλίου και οι πολλαπλές πηγές σηματοδοτούν μια πραγματική αλλαγή παραδείγματος στον τρόπο που μαθαίνουν τα παιδιά στο σχολείο, ξεφεύγοντας από το μοντέλο της αποστήθισης, ενισχύοντας την κριτική σκέψη των μαθητών και τη διαμόρφωση ανεξάρτητης γνώμης. Η Ελλάδα και η Κύπρος αποτελούν τη μειοψηφία των χωρών ΕΕ που διατηρούν το μονοπώλιο του ενός και μοναδικού σχολικού εγχειριδίου.
* Ποιες αλλαγές συντελούνται στις τετραμηνιαίες δοκιμασίες αξιολόγησης και πού αποσκοπούν;
- Προβλέπονται δύο σημαντικές τομές ως προς την αξιολόγηση της επίδοσης των μαθητών:
* Ο εκπαιδευτικός θα μπορεί πλέον να επιλέξει τη μορφή της τετραμηνιαίας δοκιμασίας αξιολόγησης των μαθητών, π.χ. να αναθέσει κάποια συνθετική ή διαθεματική εργασία, μια ομαδική παρουσίαση ή να αξιοποιήσει τις μεθόδους της ανεστραμμένης τάξης (flipped classroom), όπου π.χ. ο ίδιος ο μαθητής καλείται να παρουσιάσει το μάθημα της ημέρας ή να εισηγείται τρόπους επίλυσης προβλημάτων. Δίνεται βήμα στη δημιουργική πρωτοβουλία του εκπαιδευτικού, το μάθημα γίνεται πιο ενδιαφέρον, προσαρμοσμένο στις ανάγκες της κάθε τάξης.
* Αλλάζει και η φιλοσοφία της «εξεταστέας» ύλης. Το βιβλιοκεντρικό μοντέλο της απομνημόνευσης αντικαθίσταται από το γνωσιοκεντρικό μοντέλο του πολλαπλού βιβλίου. Το πολλαπλό βιβλίο στοχεύει στην καλλιέργεια της κριτικής σκέψης και στην ουσιαστική κατάκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων.
* Τι σημαίνει στην πράξη η ενίσχυση του ρόλου του Διευθυντή και των εκπαιδευτικών σε θέσεις ευθύνης;
- Ο Διευθυντής αποκτά τις αρμοδιότητες εκείνες που του επιτρέπουν να υπηρετήσει το αυτόνομο σχολείο, ενώ πλέον καλείται να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της σχολικής ζωής. Συγκεκριμένα προβλέπεται: Θέσπιση υποστηρικτικών οργάνων, Υποδιευθυντές (επιλογή μετά από εισήγηση Διευθυντή), Ενδοσχολικοί Συντονιστές, Μέντορες, Υπεύθυνοι διασύνδεσης με τη μαθητεία στα ΕΝΕΕΓΥΛ, Διοργάνωση ετήσιων επιμορφώσεων, Διευθυντής ως αξιολογητής των εκπαιδευτικών του - παρατηρήσεις μαθημάτων, Αρμοδιότητα για τη διοργάνωση παιδαγωγικών συναντήσεων, Αρμοδιότητα για την άσκηση πειθαρχικού ελέγχου, Δυνατότητα αξιοποίησης σχολικών εγκαταστάσεων εκτός σχολικού ωραρίου, Δυνατότητα εξασφάλισης επιπλέον πόρων μέσα από τη διοργάνωση εκδηλώσεων και την ευκολότερη αποδοχή δωρεών και χορηγιών, Αύξηση θητείας από 3ετή σε 4ετή και δυνατότητα επαναδιορισμού χωρίς όριο 2 θητειών.
* Σε τι στοχεύει η δυνατότητα αξιοποίησης σχολικών εγκαταστάσεων;
- Μία από τις ελευθερίες που δίνονται στα σχολεία είναι η μεγαλύτερη δυνατότητα αξιοποίησης των σχολικών εγκαταστάσεων μετά το πέρας του ωρολογίου προγράμματος, για τη διοργάνωση σχολικών εκδηλώσεων ή άλλων προγραμμάτων που απευθύνονται στην εκπαιδευτική κοινότητα. Πλέον, προτείνεται την απόφαση διοργάνωσης να τη λαμβάνει το Σχολικό Συμβούλιο, στο οποίο συμμετέχουν και εκπρόσωποι του Σχολείου και του Δήμου. Σε περίπτωση που κάποια σχολική εκδήλωση, όπως για παράδειγμα μια θεατρική παράσταση, αποφέρει έσοδα, προβλέπεται ότι τα έσοδα αυτά θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τη σχολική μονάδα που διοργάνωσε την εκδήλωση. Αυτό σαφώς και δεν επηρεάζει με κανέναν τρόπο το ύψος της τακτικής επιχορήγησης των σχολικών μονάδων. Το μόνο που αλλάζει είναι ότι τα σχολεία αποκτούν μεγαλύτερη ελευθερία στη δυνατότητά τους να διοργανώνουν εκδηλώσεις στον χώρο τους, και εφόσον το επιθυμούν, να ορίζουν και κάποιο εισιτήριο.
* Ποιος είναι ο σκοπός των εξετάσεων διαγνωστικού χαρακτήρα σε εθνικό επίπεδο στη ΣΤ' Δημοτικού και Γ' Γυμνασίου (ελληνική PISA);
- Πρόκειται για ένα τεστ διάγνωσης της αποτελεσματικότητας του εκπαιδευτικού συστήματος. Σκοπός της ελληνικής PISA είναι η εξαγωγή πορισμάτων σχετικά με την πορεία υλοποίησης των προγραμμάτων σπουδών - όχι η αξιολόγηση της επίδοσης του μαθητή. Τα αποτελέσματα, άλλωστε, θα είναι ανώνυμα, επομένως δεν συνεκτιμώνται από τους εκπαιδευτικούς κατά την αξιολόγηση της επίδοσης των μαθητών.
* Με ποιους τρόπους ενισχύεται η ενταξιακή εκπαίδευση;
- Το ν/σ προάγει την ενταξιακή εκπαίδευση με 5 βασικούς τρόπους:
* Δημιουργία 1.100 οργανικών θέσεων ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών για πρώτη φορά στη γενική εκπαίδευση.
* Μεγαλύτερη ευελιξία στη μορφή των τετραμηνιαίων δοκιμασιών αξιολόγησης: Συμβατή με τη διαφοροποιημένη διδακτική και διευκόλυνση προσαρμογής στις ανάγκες του κάθε μαθητή.
* Παροχή προγραμμάτων πρώιμης εκπαιδευτικής παρέμβασης στις σχολικές μονάδες της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης: Δίνεται δηλαδή η δυνατότητα στους γονείς να απευθυνθούν νωρίτερα -πριν από την εγγραφή τους στο νηπιαγωγείο- στα Κέντρα Διεπιστημονικής Αξιολόγησης, Συμβουλευτικής και Υποστήριξης (ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ.) για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και ψυχοκοινωνικών αναγκών των παιδιών τους. Στόχος να εξασφαλιστεί ότι όλοι οι μαθητές θα έχουν την κατάλληλη υποστήριξη, ώστε να υιοθετηθούν εγκαίρως εξατομικευμένα μέτρα ενίσχυσης.
* Δημιουργία ρόλου Υπεύθυνου Διασύνδεσης με τη Μαθητεία στα Ενιαία Ειδικά Επαγγελματικά Γυμνάσια-Λύκεια (ΕΝ.Ε.Ε.ΓΥ.Λ.).
* Προσβασιμότητα των ιστοσελίδων όλων των δημόσιων σχολικών μονάδων.
* Τι μορφή θα έχει η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών;
- Εισάγουμε την αξιολόγηση του έργου των εκπαιδευτικών, αξιολόγηση με καθαρά βελτιωτικό, μη τιμωρητικό χαρακτήρα, και έμφαση στην επιμόρφωση ως απαραίτητο μέτρο για τη θέσπιση ενός μηχανισμού ανατροφοδότησης και διασφάλισης της διαρκούς βελτίωσης του εκπαιδευτικού και της ποιότητας της εκπαίδευσης. Η αξιολόγηση του έργου είναι περιγραφική (4βαθμη κλίμακα: «εξαιρετικό», «πολύ καλό», «ικανοποιητικό», «μη ικανοποιητικό»), όχι ποσοτική, και αφορά τρία πεδία αξιολόγησης: (α) τη γενική και ειδική διδακτική, ανά 4ετία, από τον Σύμβουλο Εκπαίδευσης Επιστημονικής Ευθύνης/Ειδικότητας, (β) το παιδαγωγικό κλίμα και τη διαχείριση της τάξης, ανά 4ετία, από τον Διευθυντή, και (γ) την υπηρεσιακή συνέπεια και επάρκεια εκπαιδευτικού, ανά 2ετία, από κοινού από τον Σύμβουλο Εκπαίδευσης Παιδαγωγικής Ευθύνης και τον Διευθυντή.
* Γιατί χρειάζεται η αξιολόγηση εκπαιδευτικών;
- Κανένα εκπαιδευτικό σύστημα δεν μπορεί να βελτιωθεί εάν δεν αξιολογηθεί. Αξιολόγηση σημαίνει καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης, εντοπισμός των δυνατών και αδύναμων σημείων του έργου των εκπαιδευτικών, και παροχή παιδαγωγικής υποστήριξης όπου αυτή απαιτείται. Μέσα από την αξιολόγηση θα αναδειχτούν οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί και θα επιβραβευτεί το έργο τους. Η αξιολόγηση διασφαλίζει τη διαρκή βελτίωση του εκπαιδευτικού έργου. Η αξιολόγηση (σε κεντρικό ή τοπικό επίπεδο) αποτελεί κοινή πρακτική στο 90% των ευρωπαϊκών χωρών, με βασικές εξαιρέσεις την Ελλάδα, την Τουρκία, την Ιρλανδία, τη Μάλτα και την Ισλανδία.
* Προβλέπονται πριμοδοτήσεις (bonus) ή/και κυρώσεις ανάλογα με τα αποτελέσματα της αξιολόγησης για την υπηρεσιακή πορεία του εκπαιδευτικού;
- Όχι. Όπως και στην πλειοψηφία των ευρωπαϊκών χωρών (90%), κύριος στόχος της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών είναι η παροχή ανατροφοδότησης και η αυτοβελτίωση. Η παροχή επιπλέον κινήτρων (π.χ. bonus) και η επιβολή κυρώσεων δεν αποτελούν τον κανόνα στις χώρες της ΕΕ. Στο προτεινόμενο νομοσχέδιο, η θετική αξιολόγηση συνεκτιμάται κατά τη διαδικασία επιλογής σε θέση ευθύνης, ενώ η μη θετική αξιολόγηση οδηγεί σε υποχρεωτικό επιμορφωτικό πρόγραμμα. Ευθύνη για τον προγραμματισμό και την υλοποίηση της εξειδικευμένης επιμόρφωσης έχει ο Επόπτης Ποιότητας της Εκπαίδευσης (παιδαγωγικό στέλεχος εκπαίδευσης σε επίπεδο Διεύθυνσης Εκπαίδευσης).
* Τι αλλάζει στις δομές εκπαίδευσης και με ποιο σκεπτικό;
- Η μεταρρύθμιση των δομών εκπαίδευσης έχει ως κύρια στόχευση την ενδυνάμωση των εκπαιδευτικών και την ενίσχυση της παιδαγωγικής υποστήριξης που αυτοί λαμβάνουν. Για αυτόν τον σκοπό ιδρύονται θέσεις στελεχών με αμιγώς παιδαγωγικό χαρακτήρα, δηλαδή θέσεις Εποπτών Ποιότητας της Εκπαίδευσης τόσο σε επίπεδο Περιφερειακής Διεύθυνσης Εκπαίδευσης όσο και σε επίπεδο Διεύθυνσης Εκπαίδευσης. Οι Σύμβουλοι Εκπαίδευσης αυξάνονται στον αριθμό και υπηρετούν στις Διευθύνσεις Εκπαίδευσης, ώστε να είναι πιο κοντά στις σχολικές μονάδες και να υποστηρίζουν έμπρακτα και σε καθημερινή βάση την εκπαιδευτική κοινότητα. Επίσης, ιδρύονται 1.100 νέες οργανικές θέσεις ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών στα Κέντρα Διάγνωσης, Συμβουλευτικής και Υποστήριξης (ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ.), οι οποίες θα καλύπτουν τις ανάγκες των σχολικών μονάδων γενικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης.
* Τι αλλάζει στη διαδικασία επιλογής στελεχών;
- Ως προς τα κριτήρια επιλογής στελεχών εκπαίδευσης, αυξάνεται η απαιτούμενη προϋπηρεσία για την ανάληψη θέσεων ευθύνης και προστίθεται ως κεντρικό κριτήριο επιλογής το αποτέλεσμα της αξιολόγησης του υποψηφίου, κάτι το οποίο είχε απαλειφθεί από τον ΣΥΡΙΖΑ. Προϋπόθεση για τη συμμετοχή στελεχών και εκπαιδευτικών σε διαδικασίες επιλογής σε θέση ευθύνης, αποτελεί να μην έχουν αξιολογηθεί ως ανεπαρκείς ή μη ικανοποιητικοί, αντιστοίχως, στις σχετικές εκθέσεις αξιολόγησης κατά την τελευταία τετραετία. Ως προς τη διαδικασία επιλογής στελεχών εκπαίδευσης, προβλέπεται η δοκιμασία της μελέτης περίπτωσης.
* Με ποιον τρόπο αναβαθμίζεται η ποιότητα του κλήρου;
- Η Δευτεροβάθμια Εκκλησιαστική Εκπαίδευση εντάσσεται στη γενική Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση υπό την εποπτεία του κράτους, ενώ τόσο οι εκπαιδευτικοί όσο και οι μαθητές των εκκλησιαστικών σχολείων θα επιλέγονται βάσει κριτηρίων, οδηγώντας στη συνολική αναβάθμιση της Δευτεροβάθμιας Εκκλησιαστικής Εκπαίδευσης. Επιπλέον, δημιουργούνται 3 Σχολές Μαθητείας Υποψηφίων Κληρικών (ΣΜΥΚ), μέσω της μετατροπής υφιστάμενων εκκλησιαστικών σχολείων, οι οποίες θα αποτελούν δομές μεταδευτεροβάθμιας εκκλησιαστικής εκπαίδευσης με διετές πρόγραμμα σπουδών. Στο εξής, απαραίτητη προϋπόθεση για να μισθοδοτηθεί ένας κληρικός από το δημόσιο θα είναι η κατοχή Διπλώματος ΣΜΥΚ ή πτυχίου Α.Ε.Ι., δίνοντας τέλος στο φαινόμενο μισθοδοσίας αποφοίτων Δημοτικού, Γυμνασίου ή Λυκείου ως κληρικών.
* Τι αλλάζει στον «χάρτη» της ανώτατης εκκλησιαστικής εκπαίδευσης;
- Ο αριθμός των Ανώτατων Εκκλησιαστικών Ακαδημιών μειώνεται από 4 σε 2, οι οποίες θα λειτουργούν σε Αθήνα και Κρήτη, με στόχο την αναβάθμιση των παρεχόμενων σπουδών.
