Πρωτεύουσα θέση θα έχει πλέον ο κινηματογράφος σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, όπως επισημαίνεται χαρακτηριστικά στην τελική έκθεση της Επιτροπής του Εθνικού και Κοινωνικού Διαλόγου για την Παιδεία, η οποία παρουσιάστηκε επίσημα την περασμένη Παρασκευή.
Όπως σημειώνεται ιδιαίτερα στην τελική έκθεση της Επιτροπής που παρουσίασε ο πρόεδρός της, Αντώνης Λιάκος, «δώσαμε έμφαση στον Οπτικοακουστικό Εγγραμματισμό, ώστε να εισαχθεί η οπτικοακουστική εκπαίδευση στο σχολείο, κάτι το οποίο είναι κοινωνική αναγκαιότητα και πολιτικό ζήτημα».
Μεταξύ των μελών της ομάδας εργασίας που συνέταξε την πρόταση για τον Οπτικοακουστικό Εγγραμματισμό είναι ο Λαρισαίος υποψήφιος διδάκτορας στο Τμήμα Κινηματογράφου της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ, κριτικός κινηματογράφου, εκπαιδευτικός και καλλιτεχνικός διευθυντής του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Λάρισας, Νίκος Αλέτρας- Αρτινός.
Όπως επισημαίνει μιλώντας στην «Ε» ο κ. Αλέτρας, «ο κινηματογράφος στην εκπαίδευση, τόσο ως γνωστικό αντικείμενο αυτό καθ’ αυτό, όσο και ως εργαλείο ενδιάμεσης-εποπτικής διδασκαλίας θα λειτουργήσει αποτελεσματικά στην καταπολέμηση του οπτικού αναλφαβητισμού. Η βασική του ιδιότητα είναι η μαζική ψυχαγωγία και επικοινωνία διαμέσου της αφήγησης ιστοριών με εικόνες, γεγονός που του προσφέρει τεράστια ιδεολογική δύναμη. Ταυτόχρονα αποτελεί-υπό προϋποθέσεις-μια σπουδαία «Καλή Τέχνη» (την 7η Τέχνη), η οποία συνδυάζει στοιχεία όλων των Καλών Τεχνών (Ποίηση, Μουσική, Ζωγραφική, Αρχιτεκτονική, Γλυπτική, Θέατρο)».
ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Σύμφωνα με τον Νίκο Αλέτρα, «ο κινηματογράφος είναι μια έκφραση συναισθημάτων, ιδεών, ψυχικής κατάστασης και αποτύπωσης των ανθρώπινων εμπειριών με ένα καθαρά προσωπικό τρόπο που όμως αποτελεί μια συλλογική βιωματική εμπειρία, η οποία επιτυγχάνεται διαμέσου της ταύτισης των θεατών με τους χαρακτήρες του φιλμικού κειμένου. Στην εποχή μας κυριαρχεί η εικόνα και είναι σαφές πως η διδασκαλία του κινηματογράφου είναι απαραίτητη σ’ όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης γιατί, αφενός μεν, μεγιστοποιεί τα μαθησιακά αποτελέσματα (ως εποπτικό μέσο) των διαφόρων γνωστικών αντικειμένων, αφετέρου δε, πρέπει να δοθεί έμφαση στην κινηματογραφική παιδεία, αφού στη χώρα μας είτε δεν υφίσταται ή όταν υφίσταται, απεικονίζεται μέσα από αποσπασματικές ή ανεπαρκείς και ισχνές προσπάθειες προβληματικών ή αμφίβολης αποτελεσματικότητας φορέων που εκμεταλλεύονται το κενό που δεν φρόντισε η πολιτεία να καλύψει».
Ειδικότερα για την πρόταση της ομάδας εργασίας που κατατέθηκε στο πλαίσιο του Εθνικού και Κοινωνικού Διαλόγου για την Παιδεία, ο κ. Αλέτρας τονίζει ότι «είναι διαφορετική γιατί στοχεύει στην κάθετη εισαγωγή του κινηματογράφου σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης και σε όλα τα διδακτικά αντικείμενα. Υπάρχουν εξαιρετικές ταινίες, όπως για παράδειγμα το φιλμ Agora του Alejandro Amenábar, το οποίο αναφέρεται στη ζωή της διάσημης Υπατίας στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου των πρώτων αιώνων του χριστιανισμού. Με την ταινία αυτή μπορούμε να διδάξουμε Μαθηματικά, Αστρονομία, Ιστορία και Θρησκειολογία, και, μάλιστα, με κριτικό τρόπο. Άλλο παράδειγμα, η ταινία του Christopher Nolan Prestige, με την οποία οι μαθητές μπορούν να ενεργοποιηθούν και να διδαχθούν τον ηλεκτρομαγνητισμό, μία από τις πιο σημαντικές ενότητες της Φυσικής».
Τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας εργασίας για τον Οπτικοακουστικό Εγγραμματισμό, είναι οι :
Αντουανέττα Αγγελίδη – Σκηνοθέτης, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Κινηματογράφου της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ
Ρέα Βαλνέν - Διδάκτορας Φιλοσοφίας, θεωρητικός κινηματογράφου
Βαγγέλης Καλαμπάκας - Σκηνοθέτης κινηματογράφου, εκπαιδευτικός)
Δέσποινα Μουζάκη - Παραγωγός κινηματογράφου, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Κινηματογράφου της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ.
Η ΟΠΤΙΚΟΑΚΟΥΣΤΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΤΑΞΙΚΟ ΠΡΟΝΟΜΙΟ
Στην τελική έκθεση της Επιτροπής του Εθνικού και Κοινωνικού Διαλόγου για την Παιδεία, ειδικά για το λεγόμενο Οπτικοακουστικό Εγγραμματισμό αναφέρονται μεταξύ άλλων τα εξής :
«Τις τελευταίες δεκαετίες, η ραγδαία εξάπλωση της οπτικοακουστικής πληροφορίας και επικοινωνίας (τηλεόραση, διαδίκτυο, "έξυπνες" συσκευές, βιντεοπαιχνίδια κλπ.) έχει εισάγει το πολύ-τροπικό μήνυμα (κείμενο – εικόνα – ήχος) σε όλες τις πλευρές της καθημερινής ζωής. Όλα δείχνουν ότι πρόκειται για μια γεωμετρικά αυξανόμενη τάση.
Η πραγματική αυτή συνθήκη είναι πλούσια σε δυνατότητες και υποσχέσεις. Προκειμένου όμως κανείς να τις αξιοποιήσει, χρειάζεται να γνωρίζει τη χρήση της οπτικοακουστικής γλώσσας. Χωρίς αυτήν τη γνώση, κινδυνεύει να μετατραπεί σε παθητικό δέκτη-καταναλωτή οπτικοακουστικών μηνυμάτων.
Ο διαχωρισμός σε εκείνους που ξέρουν να χειρίζονται την οπτικοακουστική επικοινωνία και σε εκείνους που δεν ξέρουν έχει ταξική διάσταση και σταδιακά γίνεται μια από τις ισχυρότερες μορφές κοινωνικού αποκλεισμού.
Εάν στοχεύουμε σε μια κοινωνία ενσυνείδητων και ενεργών πολιτών, δημοκρατική και κοινωνικά δίκαιη, πρέπει να επιδιώξουμε η οπτικοακουστική παιδεία να γίνει κτήμα του καθενός, δεν πρέπει να αποτελεί ταξικό προνόμιο. Ο καλύτερος τρόπος για να επιτευχθεί αυτό είναι μέσω της εισαγωγής της οπτικοακουστικής εκπαίδευσης στο σχολείο. Πρόκειται για κοινωνική αναγκαιότητα και ζήτημα πολιτικό.
Για τον λόγο αυτό δώσαμε εξαρχής ιδιαίτερη έμφαση στον οπτικοακουστικό εγγραμματισμό. Δεν πρόκειται ούτε για εισαγωγή νέου μαθήματος, ούτε για αλλαγή προγράμματος σπουδών.
Πρέπει να λειτουργήσει κυρίως ως τρόπος προσέγγισης, διδασκαλίας και εκμάθησης των άλλων μαθημάτων, κατά τρόπο δομικό, και όχι απλώς ως εικονογράφηση. Τα όποια εξειδικευμένα μαθήματα εντάσσονται στην ευρύτερη αυτή λογική.
Η τέχνη του κινηματογράφου είναι για την οπτικοακουστική γλώσσα, ό, τι είναι η λογοτεχνία για μια γραπτή λεκτική γλώσσα».
Μενέλαος Κατσαμπέλας
