Η Βουλή, αντί να αξιοποιεί το Σύνταγμα της χώρας (άρθρο 24, παρ. 1), που ρητά αναφέρεται στην υποχρέωση προστασίας της γεωργικής γης και τις ρυθμίσεις παλαιότερων νόμων που προέρχονταν από νομοθέτες που αντιλαμβάνονταν καλύτερα τη σημασία της γεωργικής γης (π.χ. Ν. 2945/2001), με σειρά νόμων, που κάθε φορά φωτογράφιζαν πρόσκαιρες σκοπιμότητες, διευκόλυναν την αλλαγή χρήσης της γεωργικής γης για να εξυπηρετηθούν κάποιοι ενδιαφερόμενοι φίλοι της εκάστοτε πολιτικής εξουσίας. Ανάγλυφα τέτοια παραδείγματα είναι οι νόμοι:
- 3399/2005 (Υπουργός Ε. Μπασιάκος) που επέτρεπε την αλλαγή χρήσης της γεωργικής γης σε απόσταση 600 μ. από το εθνικό οδικό δίκτυο.
- 3937-20111 (Υπουργός ΥΠΑΑΤ η Κ. Μπατζελή και ΥπΕΝ Τ. Μπιρμπίλη) που κατήργησε τον νόμο 3399/2005, αφού προφανώς εξυπηρετήθηκαν οι ενδιαφερόμενοι.
- 4178/2013, ο οποίος ισχύει και σήμερα, που προβλέπει την αλλαγή χρήσης γεωργικής γης σε απόσταση 200 μ. εκατέρωθεν του εθνικού οδικού δικτύου και 150 εκατέρωθεν του επαρχιακού οδικού δικτύου. Ο νόμος αυτός, ο οποίος είναι καταστροφικός για τη ΓΥΠ, σημειώνεται ότι δεν υπογράφηκε από τον τότε υπουργό ΥΠΑΑΤ, καθηγητή Α. Τσαυτάρη, ο οποίος δήλωσε ότι «δε θα υπογράψω εγώ την καταδίκη του αγροτικού τομέα». Σημειώνεται το συνολικό εμβαδόν των εκτάσεων που περιλαμβάνονται στις ζώνες αυτές υπολογίζεται σε 15 εκατ. στρ. περίπου, δηλαδή όση είναι η μισή περίπου γεωργική έκταση της Ελλάδας.
- Δεν έφθαναν όλα αυτά, με σχετική νομοθετική ρύθμιση (Ν.5035/23-άρθρο 50) «βάλαμε χέρι» και στις εκτάσεις, στις οποίες είχε γίνει αναδασμός, οπότε αυτόματα χαρακτηρίζονταν ως ΓΥΠ, λόγω της ύπαρξης των βασικών χαρακτηριστικών για την αξιολόγηση αυτήν, όπως η δυνατότητα άρδευσης. Η εκπληκτική αιτιολογία κατάργησης της ρύθμισης αυτής είναι ότι δεν πραγματοποιήθηκαν στις περιοχές αυτές τα έργα αναδασμού -λες και απαγόρευσε κανένας στην Πολιτεία να τα υλοποιήσει μέχρι τώρα- και επομένως, η γη αποχαρακτηρίζεται από ΓΥΠ και θα επανεξετάζεται κατά περίπτωση ως προς την παραγωγικότητά της από τις αρμόδιες επιτροπές των Περιφερειών (ΠΕΧΩΠ), η αντικειμενικότητα των οποίων έχει βάσιμα αμφισβητηθεί.
- Ένα τελευταίο παράδειγμα, γιατί αλλιώς η φιλόξενη εφημερίδα θα αντιδρούσε με το δίκιο της ότι καταχρόμαστε τον περιορισμένο χώρο της. Με τον νόμο 5037/ 2023 για λόγους που χαρακτηρίζονται ως «δημοσίου συμφέροντος», που θεωρείται η παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ, μπορεί ιδιωτική εταιρεία να απαλλοτριώνει ιδιωτική γη και να την εντάσσει στην επιχείρηση «δημοσίου συμφέροντος», που δεν είναι τίποτε άλλο από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας για καθαρά εμπορικούς λόγους μιας ιδιωτικής επιχείρησης!
Βλέποντας όλα αυτά, καταλήξαμε στο (αυτονόητο) συμπέρασμα ότι, εάν η αντιμετώπιση του προβλήματος δε γίνει υπόθεση της κοινωνίας και ιδιαίτερα του αγροτικού κινήματος για να βάλει κάποιον φραγμό στη λαιμαργία των επιχειρήσεων που δρουν για το «δημόσιο συμφέρον», σε λίγα χρόνια η γεωργική γη και επομένως, η γεωργική παραγωγή θα συρρικνωθεί σε βαθμό που η έννοια της «επισιτιστικής επάρκειας» θα αναζητείται μόνο στα λεξικά. Στο μοτίβο αυτό καταλήγαμε σε όλες μας τις σχετικές παρεμβάσεις (ενδεικτικά βλ. «ΕτΔ» 29-4-24). Αλήθεια, τι γίνεται, όμως, προς την κατεύθυνση αυτήν;
Παρακολουθώντας πιο προσεκτικά και πιο στοχευμένα τα ΜΜΕ, έντυπα και ηλεκτρονικά, φαίνεται ότι κάτι πλέον κινείται από τη μεριά της κοινωνίας στο θέμα αυτό, δηλαδή της προβολής κάποιας αντίδρασης ή/και αντίστασης στην καταστρεπτική αυτήν πορεία απαξίωσης της Γεωργικής Γης. Μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα:
- Ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Αγίου Κωνσταντίνου Φαρσάλων με επιστολή-αναφορά του στον εισαγγελέα ανέδειξε το πρόβλημα της κατάληψης ΓΥΠ στην κοινότητά του.
- Ομάδα αγροτών στον Δομοκό Φθιώτιδας προσέφυγε στον εισαγγελέα καταγγέλλοντας παρανομίες στην εφαρμογή της σχετικής νομοθεσίας.
- Ο Σύλλογος Ενεργών Πολιτών για την Προστασία του Περιβάλλοντος Αντιχασίων και Μετεώρων (ΣΕΠΑΜ), έξι τοπικές κοινότητες συνολικού πληθυσμού 6.200 κατοίκων, πέντε σύλλογοι και ομοσπονδίες προσέφυγαν στο ΣτΕ για την ακύρωση φαραωνικού φωτοβολταϊκού έργου στην περιοχή Ελληνόκαστρο Αντιχασίων Τρικάλων, το οποίο αποφασίστηκε να εκτελεστεί εντός περιοχής NATURA 2000, καλύπτοντας με πάνελ περίπου 5.000 στρ. γεωργικής γης και δεσμεύοντας για το έργο συνολικά περίπου 16.000 χιλ. στρ.
- Στη Βόρεια Ελλάδα (Θέρμη Χαλκιδικής) οι κτηνοτρόφοι εξεγείρονται εναντίον απόφασης εγκατάστασης ΦΒΣ που συνολικά θα καταστρέψει περίπου 5.000 στρ. δασικής έκτασης.
- Παρόμοιες αντιδράσεις στη Χαλκηδόνα για ΦΒΣ ισχύος 150 MW, που θα δεσμεύσει γεωργική γη 4.500 στρ. και στο Αμύνταιο που θα καταστρέψει την αμπελουργία οινοποίησης της περιοχής και του εναλλακτικού τουρισμού, όπως τονίζουν οι κάτοικοι και εκπρόσωποι φορέων της περιοχής.
- Τέλος, πρόσφατα στην περιοχή Περαχώρας Τυρνάβου της Λάρισας που θα εκδιώξει τους λιγοστούς κτηνοτρόφους δεσμεύοντας 900 στρ. γης που χρησιμοποιούνταν για βόσκηση.
Ο κατάλογος είναι ατελείωτος και αποκαλυπτικός. Δυστυχώς, όμως, δεν είναι μόνο ότι η Πολιτεία δείχνει να μην αντιλαμβάνεται τους κινδύνους από μια τέτοια πολιτική, αλλά απεναντίας φαίνεται ότι ανέχεται καταστάσεις που διευκολύνουν τις καταστρεπτικές αυτές πρακτικές. Έτσι, σύμφωνα με καταγγελίες, δεν τηρούνται ακόμη και οι νόμοι που η ίδια η κυβέρνηση ψηφίζει, με υπερβάσεις στο ανώτερο επιτρεπόμενο όριο από τον πρόσφατο νόμο με ευθύνη της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ-πρόσφατα με τον νέο νόμο έχει μετονομαστεί σε Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων-ΡΑΑΕΥ), η οποία δεν απαντά σε σχετικά ερωτήματα ενδιαφερομένων για το ποσοστό κάλυψης ΓΥΠ, ούτε σε απλούς πολίτες (έχω προσωπική εμπειρία επ’ αυτού), ούτε σε βουλευτές, ούτε στα ΜΜΕ. Σύμφωνα με τη σχετική ΚΥΑ (Αριθ. ΥΠΕΝ/ΔΑΠΕΕΚ/74123/2971), στην οποία ορίζονται τα μέγιστα όρια συνολικής ισχύος ΦΒΣ που επιτρέπεται η εγκατάσταση ΦΒΣ ισχύος μέχρι 1 MW σε ΓΥΠ, η αρμοδιότητα ελέγχου υπέρβασης των ορίων ανήκει αποκλειστικά στον ΔΕΔΔΗΕ Α.Ε. ή στον ΑΔΗΜΕ Α.Ε. και όχι στην αρμόδια επιτροπή της Περιφέρειας (ΠΕΧΩΠ), δηλαδή ο ελέγχων είναι και ελεγχόμενος. Και όλα αυτά, όταν είναι σε όλους γνωστό ότι η αδυναμία αποθήκευσης της παραγόμενης ενέργειας οδηγεί πολλές φορές σε απώλεια χιλιάδων μεγαβατωρών σε περιόδους που η ζήτηση είναι χαμηλότερη της παραγόμενης ποσότητας ενέργειες, γεγονός που αποδεικνύει την τελείως ανεξέλεγκτη διείσδυση των ΑΠΕ και ιδίως ΦΒΣ κάθε κλίμακας, προκαλώντας και σοβαρά προβλήματα ισορροπίας στο σύστημα μεταφοράς ενέργειας. Από την άλλη, ενώ θα περίμενε κανένας ότι τουλάχιστον με την υπερπαραγωγή ενέργειας από τις ΑΠΕ θα μειώνονταν οι τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος, αυτό όχι μόνο δε συμβαίνει, αλλά οι τιμές του ρεύματος αυξάνονται συνεχώς, προκαλώντας σοβαρότατο πρόβλημα, ιδίως στην αγροτική παραγωγή. Αλήθεια, τέτοια επιτεύγματα είναι ζηλευτά...
Μετά από όλα αυτά και με δεδομένη τη διάθεση της Πολιτείας να θυσιάσει τη γεωργική γη σε επιχειρηματικά συμφέροντα, θέτοντας σε κίνδυνο την ίδια την επισιτιστική επάρκεια της χώρας, η λύση είναι μία: Η αντίδραση και αντίσταση με κάθε νόμιμο μέσο της κοινωνίας για την προστασία της Γης και κατ’ επέκταση του Πρωτογενούς Τομέα, που είναι από τους λίγους, αν όχι ο μόνος, που παράγει και μάλιστα, το πολυτιμότερο αγαθό του ανθρώπου, την τροφή του.
* Ο Χρίστος Τσαντήλας είναι γεωπόνος, δρ. Εδαφολογίας, ερευνητής,
πρ. διευθυντής Ινστιτούτου Βιομηχανικών και Κτηνοτροφικών Φυτών του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ
(e-mail: christotsadilas@gmail.com)
