Όποιος λαός δεν μπορεί να εκμεταλλευτεί τα νερά που κατεβαίνουν από τα βουνά, αλλά τα αφήνει με ποτάμια να χύνονται στις θάλασσες, αργά ή γρήγορα ο λαός αυτός θα έχει την ίδια μοίρα με τα νερά αυτά. Εκείνη τη περίοδο, στην οποία αναφέρομαι, γινόταν πολύς λόγος στην Ιταλία για τη δημιουργία τεχνητών λιμνών, Laghetti collinari όπως τα έλεγαν, και αυτό παρόλο που τότε δεν ήταν ακόμη σε χρήση, όπως σήμερα τα αδιαπέρατα από το νερό πανιά εδαφοκάλυψης, για την πλήρη στεγανότητα των τεχνητών αυτών λιμνών. Αυτό, λοιπόν, που ήθελαν περισσότερο να πετύχουν τότε οι Ιταλοί με τις ορεινές τεχνητές λίμνες τους που θα έφτιαχναν, ήταν η άρδευση των ορεινών εδαφών, κάτι που ήταν απαραίτητο τόσο για την ενίσχυση των λειμώνων από κτηνοτροφικά φυτά που υπήρχαν εκεί όσο και για την επέκταση και προς τα εκεί, επίσης, των δενδρωδών καλλιεργειών τους, ενώ λιγότερο ενδιαφέρον έδειχναν για την προστασία, από μια ενδεχόμενη πλημμύρα, των προς τα κατάντη, αστικών κατά το πλείστον περιοχών και αυτό μέχρι τότε που έγινε ο κατακλυσμός της Φλωρεντίας, αφού μέχρι τότε δεν είχαν αντιμετωπίσει τέτοιο πρόβλημα, περίσσιας όμβριων υδάτων. Έτσι, μετά από τον κατακλυσμό εκείνο, η σκέψη και η φροντίδα τους στράφηκε και προς την πλευρά της συγκράτησης των νερών, εκεί επάνω στους χώρους απ’ όπου και προέρχονταν. Εκείνο που ώθησε περισσότερο τους Ιταλούς να προχωρήσουν στη δημιουργία των ορεινών αυτών λιμνών, ήταν τα έργα που άρχισαν να κάνουν τότε οι Ισπανοί στον ορεινό όγκο της χώρας τους και κατά μήκος του μεγάλου εκείνου ποταμού, του Έβρου, που διασχίζει διαγωνίως όλη τη χώρα, με τα πολλά παραποτάμια του, που ξεκινάει από τις εγγύτερα προς τον Ατλαντικό περιοχές της χώρας, για να καταλήξει στη Μεσόγειο, όπου και αδειάζει τον τεράστιο εκείνον όγκο των υδάτων του. Σήμερα δεν γνωρίζω αν οι Ισπανοί έχουν καταφέρει να ολοκληρώσουν το τεράστιο εκείνο έργο, με τα τόσα επί μέρους φράγματα και λίμνες, που είχαν πριν από μισό και πλέον αιώνα σχεδιάσει και θέσει σε εφαρμογή και που ήταν ένα έργο όχι μόνον πολύ μεγάλο, αλλά και μακρόπνοο, για να μετατρέψουν τις εκτεταμένες εκείνες ερημικές εκτάσεις που είχε η χώρα σε αρδευόμενες. Και θυμάμαι τα προφητικά εκείνα λόγια του καθηγητή Καζίνι, ο οποίος έλεγε: Έλληνες, όταν τα έργα αυτά με τον Έβρο ποταμό που γίνονται στην Ισπανία ολοκληρωθούν και αρχίσουν να αρδεύονται οι τεράστιες εκείνες ερημικές εκτάσεις της, τότε με την παραγωγή της η χώρα αυτή θα μπορεί όχι μόνο να καλύψει τις ανάγκες της Ευρώπης, αλλά και ένα μεγάλο μέρος του παραπέρα κόσμου. Από τότε που είπε τα λόγια του αυτά ο καθηγητής Καζίνι πέρασε μισός και πλέον αιώνας και γι’ αυτό και εγώ, πριν αρχίσω να γράφω το παρόν άρθρο μου, πήγα να ρίξω και μια ματιά στα περί Ισπανίας ενδιαφέροντα, για να δω τι, άραγε, μπορεί να έχει αλλάξει από τότε, ειδικά δε σε ό,τι αφορά τον ποταμό Έβρο, αλλά δεν βρήκα άλλο τι σχετικό, παρά μόνον ότι το 2015 τα νερά του ποταμού αυτού φούσκωσαν και έφθασαν τα 8,5 μέτρα ύψος μέσα στην κοίτη του, οπότε ένα μέρος εξ αυτών ξέφυγε από εκεί και κατέκλυσε κάποιες εκτάσεις με δενδρώδεις καλλιέργειες, χωρίς όμως να αναφερθούν και ζημιές στις φυτείες, που θα μπορούσαν να είχαν συμβεί αν τα νερά αυτά παρέμεναν για κάποιον καιρό εκεί στάσιμα, όπως συνέβη με εμάς. Πάντως, ανεξαρτήτως του αν τα έργα που είχαν προγραμματίσει τότε οι Ισπανοί έχουν ολοκληρωθεί ή όχι, ένα είναι γεγονός, ότι αυτοί οι άνθρωποι τελευταία αξιοποιούν με τα νερά του ποταμού αυτού και με γοργό, μάλιστα, ρυθμό ορεινές περιοχές, εγκαθιστώντας εκεί δενδροφυτείες, που καλύπτουν πολύ μεγάλες εκτάσεις. Περιττό να σημειώσουμε και την επίδραση των ορεινών λιμνών στον τουρισμό και αθλητισμό των περιοχών αυτών (καγιάκ κ.λπ.). Εμείς εδώ πιαστήκαμε τώρα από τους Ολλανδούς για βοήθεια στο πρόβλημά μας, από ανθρώπους δηλαδή που δεν έχουν, ούτε είχαν ποτέ πρόβλημα πλημμυρών από νερά βουνών και ποταμών, αλλά μόνο θαλασσών και αγνοήσαμε τους Ισπανούς, από τους οποίους θα μπορούσαμε πραγματικά να βοηθηθούμε, λόγω της εμπειρίας των πάνω σε αυτά τα θέματα, ή μάλλον καλύτερα θα ήταν να πω, μόνο σε αυτούς θα έπρεπε να στηριχθούμε, αφού και αυτοί είχαν παρόμοια με εμάς προβλήματα και τα έλυσαν, με τον καλύτερο τρόπο.
Νίκος Μπρουσοβάνας,
συνταξιούχος, γεωπόνος
