Απογοητευτική η κατάσταση του αγροκτήματος του πρώην ΤΕΙ στη Λάρισα

Πως λειτουργούσε παλιότερα και πώς μπορεί να αξιοποιηθεί καλύτερα σήμερα από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Γράφει ο Φάνης Γέμτος, γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, μέλος της Ε.Δ.Υ.ΘΕ.

Στα Δυτικά της πόλης μας βρίσκονται η Αβερώφειος Γεωργική Σχολή ( ΑΓΣ) σε έκταση 500 καλλιεργούμενων στρεμμάτων και τα κτίρια που φιλοξενούν Τμήματα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας που βρίσκονται σε ένα αγρόκτημα 1500 περίπου στρεμμάτων. Η ΑΓΣ έχει μια ιστορία από τις αρχές του 20ού αιώνα. Υπάρχει μια πολύ καλή παρουσίαση της ιστορίας της από την Ιουλία Κανδήλα στο διδακτορικό της. Μου έκανε εντύπωση όταν τη διάβασα. Τα Τμήματα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας ιδρύθηκαν ως ΚΑΤΕ το 1972. Ένα σημαντικό τμήμα του ΚΑΤΕ κάλυπταν τα Τμήματα Τεχνολόγων Γεωπονίας: Φυτικής Παραγωγής, Ζωικής Παραγωγής και Γεωργικών Μηχανών και Αρδεύσεων. Το 1978 μετατράπηκε σε ΚΑΤΕΕ, το 1982 σε ΤΕΙ και πριν πέντε χρόνια ενσωματώθηκε στο ΠΘ.

Πέρασα τη μισή μου ακαδημαϊκή ζωή στο ΤΕΙ και έχω μια συναισθηματική σύνδεση ιδιαίτερα με το αγρόκτημά του. Γιατί εκεί εκτός από τα εργαστήρια που κάναμε εκπαιδεύοντας τους σπουδαστές μας, ξεκινήσαμε την έρευνα που μας δόθηκε η δυνατότητα να κάνουμε μετά το 1982. Είχαμε τη δυνατότητα να χρησιμοποιούμε τα χωράφια του αγροκτήματος για τα πειράματα που κάναμε κάτι που μας βοήθησε ιδιαίτερα στα πρώτα στάδια που τα εκτελούσαμε με πολύ μικρούς προϋπολογισμούς. Ακόμα και όταν υπηρέτησα στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας είχα πειράματα σε συνεργασία με το προσωπικό του ΤΕΙ εκμεταλλευόμενος τη μεγάλη έκταση των χωραφιών και την ευκολία ποτίσματος. Το αγρόκτημα μπορούσε να ποτίζει μεγάλο μέρος τους με γεωτρήσεις που είχε στην έκτασή του. Τελευταία, το 2012- 14, είχαμε εγκαταστήσει ένα πείραμα μέτρησης της διάβρωσης των εδαφών και τη δυνατότητα μείωσης με συνεχή κάλυψη του εδάφους με βλάστηση. Είχαμε διπλές καλλιέργειες το χρόνο για να περιορίσουμε τη διάβρωση. Επί πλέον το ΤΕΙ είχε και στάβλους με ζώα όλων των ειδών για τις ανάγκες εκπαίδευσης των φοιτητών του Τμήματος Ζωτικής Παραγωγής.
Πώς λειτουργούσε το αγρόκτημα του ΤΕΙ; Υπήρχε υπηρεσία αγροκτήματος με Διευθυντή αρχικά και Διευθύντριες αργότερα και προσωπικό με χειριστές γεωργικών μηχανημάτων και σταβλίτες. Το αγρόκτημα είχε τον εξοπλισμό του (τρακτέρ κλπ) για τη καλλιέργεια των χωραφιών. Αλλά και το Τμήμα Γεωργικών Μηχανών και Αρδεύσεων είχε ένα τεράστιο εξοπλισμό (την καλύτερη συλλογή γεωργικών μηχανημάτων από όσο γνωρίζω στη χώρα) που χρησιμοποιούσαμε για την εκπαίδευση των σπουδαστών, τις πτυχιακές τους εργασίες και για τα πειράματα που οργανώναμε. Οφείλω να πω ότι πάντα είχαμε παράπονα από τη λειτουργία του αγροκτήματος. Είναι αδύνατο, κατά τη γνώμη μου, να λειτουργήσει αγρόκτημα με δημοσίους υπαλλήλους και ωράρια εργασίας.
Η γεωργία είναι μια λειτουργία με πολύ μεγάλο κόστος εγκαιρότητας επεμβάσεων. Μια δουλειά που πρέπει να γίνει σήμερα αν γίνει μετά από μια ή δύο μέρες μπορεί να προκαλέσει ανεπανόρθωτες ζημίες στη καλλιέργεια. Η λειτουργία των ζωικών εκτροφών είναι πάντα πιο απαιτητική.
Παρ’ όλα τα προβλήματα το αγρόκτημα λειτουργούσε και καλλιεργούνταν. Παρήγαγε ζωοτροφές για τα ζώα και σιτηρά που πωλούνταν με δημοπρασίες στην αγορά. Μεγάλο πρόβλημα είχαμε με τα νωπά προϊόντα που παράγονταν στα θερμοκήπια. Το Ελληνικό δημόσιο απαιτεί τα προϊόντα να διατίθενται στην αγορά με διαγωνισμό κάτι που δεν μπορεί να γίνει για τα νωπά προϊόντα. Από ότι θυμάμαι τα δίναμε στο εστιατόριο των φοιτητών μας πουν λειτουργούσε στις εγκαταστάσεις του ΤΕΙ.
Πολλές φορές όταν πάω να επισκεφτώ φίλους και παλιούς συνεργάτες κάνω και μια γύρα στο αγρόκτημα. Η εικόνα που αντικρίζω τα τελευταία χρόνια είναι τραγική. 1.500 στρέμματα ακαλλιέργητα! 1.500 στρέμματα με ξερά χόρτα, χωρίς καλλιέργειες (όπως δείχνουν οι φωτογραφίες).
Εκτός από τη σπατάλη γόνιμης γης υπάρχει και ουσιαστικό θέμα ασφάλειας των εγκαταστάσεων και των κτιρίων. Τι θα γίνει αν τα ξερά χόρτα πάρουν φωτιά; Θα κινδυνεύσουν τα πολύ ωραία και λειτουργικά κτίρια να καταστραφούν; Αλλά και το προσωπικό αδυνατεί να εκτελέσει πειράματα στο αγρόκτημα και αναγκάζεται να αναζητεί αλλού χωράφια. Δεν υπάρχει προϋπολογισμός ούτε για να επισκευάσει μηχανήματα που παρουσιάζουν βλάβες όπως τρακτέρ που είναι ακινητοποιημένα. Είναι τραγικό το τεράστιο πλεονέκτημα των Τμημάτων της Λάρισας , το μεγάλο αγρόκτημα, να μη μπορεί να αξιοποιηθεί από το προσωπικό που υπηρετεί και τους φοιτητές που σπουδάζουν. Σκεφτείτε ότι το Τμήμα Γεωπονίας, Φυτικής Παραγωγής και Αγροτικού Περιβάλλοντος που εδρεύει στον Βόλο έχει ένα αγρόκτημα μόλις 150 στρεμμάτων.
Είναι προφανές ότι η διοίκηση του ΠΘ δεν μπόρεσε να λύσει το πρόβλημα της αξιοποίησης του αγροκτήματος. Θέλω να πιστεύω ότι η νέα ηγεσία που εγκαταστάθηκε το περασμένο καλοκαίρι θα ασχοληθεί άμεσα με το θέμα τόσο για λόγους ασφαλείας των εγκαταστάσεων και του προσωπικού (υπάρχει και φοιτητική εστία στις εγκαταστάσεις) όσο και αξιοποίησης της περιουσίας του Πανεπιστημίου. Αν δεν είναι δυνατόν να δημιουργηθεί υπηρεσία αγροκτήματος θα μπορούσαν να ενοικιαστούν τα χωράφια σε κάποιο ιδιώτη με υποχρέωσή του να διαθέτει ένα μέρος για την εκτέλεση των πειραμάτων του προσωπικού. Άλλωστε τα πειράματα δεν καταλαμβάνουν μεγάλες εκτάσεις, αλλά θα μπορούσαν να βοηθηθούν από τον ιδιώτη στις καλλιεργητικές φροντίδες.
Ένα μέρος από το εισόδημα από το αγρόκτημα που θα είναι περισσότερο από 60.000 € ετησίως θα μπορούσε να διατεθεί για τη συντήρηση του εξοπλισμού ώστε τα Τμήματα Γεωπονίας να έχουν σε ετοιμότητα τον εξοπλισμό τους για την εκπαίδευση των φοιτητών εκτός από την έρευνα. Η άποψή μου είναι ότι η Γεωπονία είναι επιστήμη που δεν διδάσκεται μόνο στην αίθουσα αλλά χρειάζεται και εργαστήρια έξω στο χωράφι για να αποκτούν οι φοιτητές δεξιότητες που είναι απαραίτητες για την εξάσκηση της εργασίας του γεωπόνου.
Από αυτή την πλευρά τα Τμήματα της Λάρισας έχουν ένα τεράστιο πλεονέκτημα που η εγκατάλειψη του αγροκτήματος το κάνει μάλλον μειονέκτημα. Θα περιμένουμε τη νέα ηγεσία του ΠΘ να δράσει άμεσα και να δημιουργηθεί η υποδομή για την άριστη λειτουργία των δύο Τμημάτων, αλλά μπορεί να λειτουργήσει και βοηθητικά στην έλλειψη αγροκτήματος των άλλων Τμημάτων του Π.Θ.