Η διαδικασία αυτή διαρκεί για ένα διάστημα που καλύπτει σχεδόν έναν μήνα (ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες). Δηλαδή φτάνουμε προς τα μέσα Μαρτίου. Είμαστε στο στάδιο 9 με 10 του διαγράμματος των φαινολογικών σταδίων και οι ανάγκες των φυτών μας είναι έντονες για να καλύψουν την αυξημένη ζήτηση από τα φυτά. Εάν η άνοιξη είναι βροχερή και σχετικά ζεστή, το μεγαλύτερο μέρος του λιπάσματος που εφαρμόσαμε τον Φεβρουάριο φτάνει στο τέλος του. Επομένως τώρα θα χρειαστεί ένα συμπλήρωμα κυρίως με λίπασμα άμεσης αποδέσμευσης, δηλαδή με νιτρικά. Υπάρχει όμως ένα άλλο στοιχείο που δεν είμαι βέβαιος ότι γνωρίζουν καλά οι αγρότες. Το ξεστάχυασμα του σιταριού γίνεται στις αρχές με μέσα Απριλίου και ακολουθεί η γονιμοποίηση και η ανάπτυξη του σπόρου. Το σημαντικό που πρέπει να γνωρίζουμε είναι ότι η ανάπτυξη του σπόρου και η τροφοδοσία του γίνεται με άζωτο που λαμβάνει το φυτό από το έδαφος άμεσα. Επομένως η πρωτεΐνη του σπόρου εξαρτάται από την ικανοποιητική τροφοδοσία του σπόρου στο διάστημα αυτό και επομένως είναι ιδιαίτερα σημαντικό να υπάρχει διαθέσιμο άζωτο στο έδαφος. Αυτό εξασφαλίζεται από εφαρμογή και αμμωνιακού αζώτου με τη δεύτερη δόση της επιφανειακής λίπανσης. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να κάνουμε την εφαρμογή της επιφανειακής αζωτούχου λίπανσης σε δύο δόσεις. Η πρώτη να καλύψει κυρίως τις ανάγκες των φυτών για ανάπτυξη σε μια περίοδο με σχετικά χαμηλές θερμοκρασίες και υψηλή βροχόπτωση κυρίως με αμμωνιακό και λιγότερο νιτρικό άζωτο και μια δεύτερη στα μέσα Μαρτίου με αυξημένες θερμοκρασίες εδάφους και συνήθως λιγότερες βροχές με περισσότερο νιτρικό άζωτο για άμεση χρήση και λιγότερα αμμωνιακά για να φτάσουν μέχρι τον Απρίλιο και να εξασφαλίσουν υψηλή ποιότητα σπόρου.
Πολλοί αγρότες προτιμούν την εφαρμογή σε μια δόση που είναι σαφώς λανθασμένο σύμφωνα με τα όσα έγραψα. Μια δικαιολογία είναι η μείωση του κόστους εφαρμογής. Πραγματικά πρέπει να περάσουμε δεύτερη φορά με τον λιπασματοδιανομέα ένα κόστος περίπου 3 €/στρέμμα. Ένα δεύτερο πρόβλημα είναι ότι πολλές φορές ο Μάρτιος είναι ξηρός και αν το λίπασμα δεν ενσωματωθεί με τη βροχή και μείνει στην επιφάνεια του εδάφους έχουμε πολλές απώλειες. Ένα τρίτο πρόβλημα είναι το πάτημα του χωραφιού για δεύτερη φορά όταν πλέον τα φυτά είναι μεγάλα και οπωσδήποτε προκαλεί κάποια ζημιά. Ιδιαίτερα όταν η άνοιξη είναι υγρή η ζημιά είναι μεγαλύτερη. Σήμερα με τα εργαλεία που έχουμε τα προβλήματα αυτά είναι σχετικά εύκολο να επιλυθούν. Η πρόβλεψη του καιρού για πέντε ημέρες είναι αρκετά επιτυχημένη. Επομένως μπορούμε με υψηλό ποσοστό επιτυχίας να εφαρμόσουμε το λίπασμα πριν από βροχή. Το «πάτημα» του χωραφιού μπορεί να αντιμετωπιστεί με χάραγμα του χωραφιού που έχω περιγράψει ως συστήματα ελεγχόμενης κυκλοφορίας (tramline). Η χάραξη μας εξασφαλίζει μεγάλη ακρίβεια στις κινήσεις των μηχανημάτων χωρίς επικαλύψεις ή κενά ενώ με τη σταθεροποίηση του εδάφους μπορούμε να κάνουμε τις εργασίες ακόμα και με υψηλή υγρασία του εδάφους. Σε μια ομιλία μου στην Πτολεμαΐδα ένας παραγωγός μού είπε ότι εφάρμοζε μια μορφή χάραξης του χωραφιού χωρίς ειδικά όργανα. Ξεκινούσε κάθε φορά από τη μια άκρη του χωραφιού και έκανε τις διαδρομές ανά ορισμένες αποστάσεις που μετρούσε και έτσι πατούσε πάντα στις ίδιες διαδρομές. Ο αγρότης αυτός έκανε τη λίπανση σε πολλές δόσεις ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες και είχε παραγωγές ιδιαίτερα υψηλές. Το κόστος εφαρμογής είναι πολύ μικρό σχετικά με την ωφέλεια τόσο από την καλύτερη χρήση των λιπασμάτων όσο και από την αύξηση της παραγωγής και της ποιότητας του σπόρου.
Κλείνοντας τα σημειώματα αυτά μπορούμε να συμπεράνουμε ότι είναι απαραίτητη η εφαρμογή δύο δόσεων επιφανειακών λιπασμάτων. Μία στο στάδιο 3, για τη Θεσσαλία περίπου στα μέσα Φεβρουαρίου και μία κοντά στα στάδια 7-8 περίπου στα μέσα Μαρτίου. Σε περίπτωση που ποτίσουμε μια επί πλέον μικρή εφαρμογή στις αρχές Απριλίου θα μπορούσε να μας δώσει σημαντικά καλύτερη ποιότητα του σπόρου και να κερδίσουμε τις καλύτερες τιμές από τη συμβολαιακή γεωργία. Επί πλέον θα έχουμε καλύτερη αξιοποίηση του αζώτου και μειωμένες αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον από ρύπανση υπόγειων και επιφανειακών υδροφορέων.
Γράφει ο Φάνης Γέμτος*
* Ο Φάνης Γέμτος είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
