Ωστόσο, σύμφωνα με ανάλυση του Πανελληνίου Συνδέσμου Εξαγωγέων (ΠΣΕ) για την «ΕτΔ», η Θεσσαλία κεφαλαιοποιεί μέρος μόνο των εξαγωγικών προοπτικών του αγροτικού τομέα αφ’ ενός εξαιτίας της απουσίας επενδύσεων σε δυναμικούς κλάδους παραγωγής προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας και αφ’ ετέρου λόγω της «απομόνωσης» των θεσσαλικών νομών από δίκτυα και αρτηρίες διανομής/μεταφορών των αγροτικών προϊόντων.
Όπως εξηγεί ο διευθυντής Λειτουργιών του Πανελληνίου Συνδέσμου Εξαγωγέων κ. Νίκος Αρχοντής «τα στοιχεία δείχνουν ότι η Θεσσαλία –και η ειδικότερα ο Νομός Λάρισας- τροφοδοτούν με προϊόντα, σε όρους ποιότητας και ποσότητας την παραγωγική μηχανή της Ελλάδας, αλλά δεν καρπώνονται ανάλογα την υπεραξία των εξαγωγών τους».
Στην έρευνα του ΠΣΕ, που αφορά στον τόπο εξαγωγής 10 κατηγοριών αγροτικών προϊόντων, με εξαγωγικές προοπτικές από την Ελλάδα (ελαιοκομικά, λαχανικά, όσπρια, αμπελοοινικά, τυροκομικά, μελισσοκομικά, ιχθυοκαλλιεργητικά, πολλαπλασιαστικού υλικού, ζώντων ζώων και ζωοτροφών), στους θεσσαλικούς Νομούς αντιστοιχεί το 25% της αξίας των εξαγωγών, παρά το γεγονός ότι σε επίπεδο παραγόμενων ποσοτήτων το ποσοστό είναι πολλαπλάσιο.
Οι εν λόγω κλάδοι επελέγησαν με βάση το βαθμό επάρκειας/κάλυψης της εγχώριας ζήτησης, τη δυνατότητα υποκατάστασης εισαγωγών και τις εξαγωγικές προοπτικές. Σε αυτές, λοιπόν, τις κατηγορίες, οι συνολικές εξαγωγές της Ελλάδας ετησίως αγγίζουν το 1,2 δις ευρώ, με τους θεσσαλικούς Νομούς να εισφέρουν λιγότερα από 300 εκατ. ευρώ.
Σύμφωνα με τον κ. Αρχοντή, «η ανισορροπία αυτή αποδίδεται κυρίως στο γεγονός της απουσίας μεταποιητικών κέντρων και υποδομών logistics στη Θεσσαλία, αλλά και στην οδική απομόνωση της Δυτικής Θεσσαλίας από τους κεντρικούς οδικούς άξονες, γεγονός που δεν επιτρέπει και την πλήρη αξιοποίηση του Λιμανιού του Βόλου. Ως αποτέλεσμα, τα θεσσαλικά προϊόντα «προικοδοτούν» με εξωστρέφεια κυρίως συσκευαστές, μεταποιητές, διανομείς και μεσάζοντες στην Αττική, αλλά και την Κεντρική Μακεδονία».
Από τη Θεσσαλία, εξάγεται το 56% της ελληνικής φέτας (αλλά μόλις το 4% του εξαιρετικά δυναμικού εξαγωγικά γιαουρτιού), το 36% των βρώσιμων ελιών (αλλά μόλις το 1% του ελληνικού ελαιολάδου), το 17% της βιομηχανικής τομάτας (αλλά μόλις το 3% της νωπής), το 13,5% των ζωοτροφών, το 11% του τσίπουρου και αποσταγμάτων (αλλά μόλις το 1% του κρασιού). Στον αντίποδα, εξαιρετικά περιορισμένες είναι οι εξαγωγές των οσπρίων, των κηπευτικών, του πολλαπλασιαστικού υλικού και των ζώντων ζώων, ενώ σχεδόν μηδενικές είναι οι εξαγωγές μελιού και προϊόντων ιχθυοκαλλιέργειας.
Να σημειωθεί ότι η επιμέρους ανάλυση, που αφορά κυρίως αγροτοδιατροφικά προϊόντα, ως εναλλακτικές "παραδοσιακών" καλλιεργειών, σχετικά άμεσης δυνατότητας πρώτης εγκατάστασης (κι άρα δεν περιλαμβάνει το βαμβάκι, τον καπνό και τους πολυετείς δενδρώνες φρούτων), δείχνει πρωτοκαθεδρία του Νομού Λάρισας (με εκπροσώπηση σε όλες σχεδόν τις κατηγορίες), ενώ ακολουθούν η Μαγνησία και Τρίκαλα (κυρίως λόγω των τυροκομικών προϊόντων). Εξαγωγές του Νομού Καρδίτσας στους εξεταζόμενους κλάδους καταγράφονται μόνο στις περιπτώσεις της βιομηχανικής τομάτας και των ζωοτροφών.
ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ
ΚΑΙ ΛΑΘΗ
Όπως επισημαίνει ο κ. Νίκος Αρχοντής, «οι Διεθνείς Οργανισμοί προβλέπουν περαιτέρω αύξηση των ελληνικών εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών τη διετία 2017-2018, με ρυθμούς της τάξης του 3,6% και 4% ετησίως αντίστοιχα. Ωστόσο, οι ειδικοί εκτιμούν ότι οι αυξήσεις αυτές θα μπορούσαν να είναι σημαντικά μεγαλύτερες αν στη χώρα προωθούνται μεταρρυθμίσεις και δράσεις εκσυγχρονισμού του πρωτογενούς τομέα σε επίπεδο μεγέθους εκμεταλλεύσεων, με ανάπτυξη συνεργειών, σε αύξηση προστιθέμενης αξίας προϊόντων, με προώθηση έρευνας & ανάπτυξης και κατάρτισης των αγροτών. Οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για αύξηση ως και 12,2 δις ετησίως (ή στο 6,9% του ΑΕΠ), από την αύξηση προστιθέμενης αξίας του αγροτικού τομέα.
Σε αυτή την κατεύθυνση, η Θεσσαλία θα πρέπει να διεκδικήσει σημαντικό μέρισμα. Ακόμη και στις σημερινές συνθήκες, μία αύξηση της συνεισφοράς του αγροτικού τομέα στο ΑΕΠ, θα οδηγούσε σε προστιθέμενη αξία άνω των 3 δισ. ευρώ για τους θεσσαλικούς Νομούς, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την πορεία των επιχειρήσεων, αγροτικών εκμεταλλεύσεων, τις θέσεις εργασίας και την ποιότητα ζωής των κατοίκων. Έρευνες έχουν δείξει ότι μία αύξηση 1% στις εξαγωγές μίας χώρας, δύναται να δημιουργήσει ως και 10.000 νέες θέσεις εργασίας.
Ασφαλώς, τα οφέλη θα πολλαπλασιαστούν με την υλοποίηση επενδύσεων στη μεταποίηση, τις υποδομές μεταφορών και logistics, όπως για παράδειγμα η ολοκλήρωση του άξονα Ε65, όπως και με τον στρατηγικό χωροταξικό σχεδιασμό, με αξιοποίηση ΒΙ.ΠΕ και σε κάθε περίπτωση η ανάπτυξη οικονομιών κλίμακας από συνεργασίες και συνέργιες.
Η ίδια η ιστορία του τόπου, από την εποχή της αρχαιότητας και του «Κοινού των Θεσσαλών» είναι άλλωστε διδακτική σχετικά με τις συνέπειες των λανθασμένων επιλογών ή των βολικών λύσεων έναντι της ανάληψης κοινής δράσης. Στόχος όλων των εμπλεκομένων στην εφοδιαστική αλυσίδα, θα πρέπει να είναι η απόκτηση και κεφαλαιοποίηση του κρίσιμου μεγέθους της θεσσαλικής πρωτογενούς παραγωγής. Και αυτό γιατί στην οικονομία, όπως και στη φυσική, η απόκτηση του κρίσιμου μεγέθους είναι η προϋπόθεση για την απελευθέρωση δυναμικού και την «έκρηξη» προοπτικών προς το εξωτερικό.
Η ευνοϊκή συνθήκη που δημιουργήθηκε το τελευταίο διάστημα σε επίπεδο τιμών (παραδοσιακών) αγροτικών προϊόντων δε θα πρέπει να αποτελέσει δικαιολογία για μία νέα αναβολή ανάληψης δράσης, αλλά τη βάση συνειδητοποίησης και αναγνώρισης, επί των πάμπολλων χαμένων ευκαιριών και λαθών του παρελθόντος, μίας υποχρεωτικής πορείας προς τα εμπρός και προς τα…έξω, ξεκινώντας από το τοπικό προς το παγκόσμιο.
Σε διαφορετική περίπτωση, η “εκποίηση” παραγωγικής και εξαγωγικής προοπτικής που καταγράφεται αυτή τη στιγμή για τη Θεσσαλία δε θα αφορά μόνο τη μεταφορά υπεραξίας σε άλλους Νομούς, αλλά την οριστική απώλεια ελέγχου επί των θεσσαλικών γαιών και προϊόντων, έναντι πινακίων φακής και αμοιβών επιπέδου αγρεργατών, με επιπτώσεις τόσο στον παραγωγικό ιστό όσο και το περιβάλλον της Περιφέρειας», τονίζει ο κ. Νίκος Αρχοντής.
Οι αγροτικές εξαγωγές της Ελλάδας στο 11μηνο του έτους (σε ευρώ)
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ 2015 2016 Μεταβολή
ΤΡΟΦΙΜΑ & ΖΩΝΤΑ ΖΩΑ 3.525,00 3.936,80 12%
ΠΟΤΑ & ΚΑΠΝΟΣ 603,1 672 11%
ΛΑΔΙΑ 643,2 623,4 -3%
ΣΥΝΟΛΟ 4.771,30 5.232,20 10%
ΑΘΗΝΑ, Του Γιώργου Μακρή
