1. Ένα στοιχείο είναι ότι μπορούμε να αξιολογήσουμε δράσεις μας και να δούμε αν συμφέρει να τις κάνουμε ή όχι. Ένα χαρακτηριστικό τέτοιο στοιχείο είναι το πότισμα. Πληρώνει η παραγωγή να αντλούμε νερό από 100 ή 200 μέτρα και να κάνουμε γεωτρήσεις στα 300 ή 400 μέτρα; Αν το νερό της γεώτρησης μειώνεται αξίζει να τη κάνουμε βαθύτερη ή είναι προτιμότερο να μειώνουμε τις αρδευόμενες καλλιέργειες; Μήπως συμφέρει αν αλλάξουμε καλλιέργεια και πάμε σε μια με μεγαλύτερο κύκλο εργασιών και εισόδημα; Για παράδειγμα αν πάμε σε οπωροκηπευτικά που δίνουν πολλαπλάσιο εισόδημα από τις άλλες μεγάλες καλλιέργειες μήπως η επένδυση σε εμβάθυνση της γεώτρησης δικαιολογείται; Τα ίδια ερωτήματα ισχύουν για τα φυτοφάρμακα, τα λιπάσματα, τη ποσότητα σπόρου που χρησιμοποιείτε και για κάθε ενέργεια που κάνετε.
2. Η τήρηση των στοιχείων μπορεί να βοηθήσει τον αγρότη να συνδυάσει παράγοντες που του δίνουν καλύτερο αποτέλεσμα. Για παράδειγμα η πρώιμη σπορά ανοιξιάτικών καλλιεργειών δίνει σε πολλές περιπτώσεις πρωιμότερη και μεγαλύτερη παραγωγή. Σε χρονιές όμως με βροχερή και ψυχρή άνοιξη έχουμε δυσκολίες στο φύτρωμα, μεγάλες απώλειες φυτώνκαι φυτείες με ανομοιόμορφους πληθυσμούς που οδηγούν σε μειωμένες αποδόσεις. Επομένως ο παραγωγός θα πρέπει να δει τι είναι καλύτερο ώστε να πετύχει το άριστο αποτέλεσμα. Να σπείρει αργότερα, να αυξήσει το σπόρο όταν σπέρνει πρώιμα ή να κάνει άλλους συνδυασμούς; Ότι αποφασίσει θα στηρίζεται στα στοιχεία του χωραφιού του και της περιοχής του που θα του δώσουν το καλύτερο εισόδημα για μια σειρά ετών ανεξάρτητα του αποτελέσματος της μιας χρονιάς.
3. Ένα άλλο στοιχείο που θα βοηθήσει το γεωργό στην εμπορία των προϊόντων του. Εδώ θα μπορεί να αναλύσει σε σειρά ετών τι του κοστίζει να κρατήσει το προϊόν στην αποθήκη ή να το πουλήσει άμεσα. Αν τον συμφέρει να κάνει μια επένδυση σε αποθηκευτικούς χώρους κλπ.
Θα πρέπει εδώ να τονίσω ότι το μεγάλο πλεονέκτημα είναι ότι ο αγρότης θα έχει στοιχεία για πολλά χρόνια που θα τον βοηθήσουν να μην επηρεαστεί από τη συγκυρία των τελευταίων 1-2 ετών που συνήθως θυμάται. Γιατί η τάση μας είναι να επηρεαζόμαστε από τα στοιχεία που θυμόμαστε δηλαδή τα πρόσφατα ενώ με τη τήρηση στοιχείων θα έχουμε αντικειμενική εικόνα περισσότερων ετών. Βεβαίως η τήρηση των βιβλίων και των στοιχείων και η ανάλυσή τους είναι μια δουλειά που απαιτεί χρόνο και συστηματική απασχόληση όλα όμως τα δεδομένα διεθνώς υποδεικνύουν ότι αυτό πληρώνει τον αγρότη πλούσια. Άλλωστε οι αγρότες έχουν αρκετό χρόνο το χειμώνα να κάνουν τους λογαριασμούς τους και να προγραμματίσουν τις δουλειές τους.
ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΩΣΗ ΚΟΣΤΟΥΣ
Ένα άλλο στοιχείο που πρέπει να τονίσω ότι σε καμιά περίπτωση η μείωση του κόστους δεν σημαίνει μείωση της ποιότητας των καλλιεργητικών φροντίδων. Όλη η εμπειρία που έχουμε από πειράματα στο Εργαστήριο Γεωργικής Μηχανολογία του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας αλλά και η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι η επιμελημένη εκτέλεση των καλλιεργητικών εργασιών πληρώνει τον παραγωγό με καλύτερες παραγωγές, καλύτερη ποιότητα και μεγαλύτερο κέρδος. Είναι καλύτερα να σπείρουμε το σιτάρι με τη σωστή μηχανή και με τη ποσότητα σπόρου που χρειάζεται παρά σπορά με «χωνί» που χρησιμοποιεί μεγαλύτερη ποσότητα σπόρου όπως εξήγησα σε προηγούμενο σημείωμα για το σκληρό σιτάρι και το πρόγραμμα αειφορικής παραγωγής που εκτελέσαμε με τη Barilla. Το ίδιο ισχύει για την εφαρμογή του λιπάσματος. Μπορεί η εφαρμογή σε μια δόση να μειώνει το κόστος σε πρώτη φάση αλλά μειώνει κυρίως την ποιότητα του σκληρού σιταριού και επομένως και τη τελική τιμή που απολαμβάνει ο παραγωγός.
Το Εργαστήριο Γεωργικής Μηχανολογία του Πανεπιστημίου Θεσσαλίαςέχει κάνει σημαντικές προσπάθειες να καθοδηγήσει τους αγρότες στη μείωση του κόστους παραγωγής και στην ανάπτυξη τεχνικών που αυξάνουν το εισόδημα τους. Ένα προϊόν αυτής της έρευνας είναι ένα πρόγραμμα εκτίμησης του κόστους παραγωγής των αγροκτημάτων. Το λογισμικό αυτό σε λογιστικό φύλλο του excel μπορεί να εκτιμά το κόστος παραγωγής μιας καλλιέργειας ή εντός μηχανήματος. Με το λογισμικό ο αγρότης θα μπορεί ελεύθερα να βάζει τα στοιχεία του αγροκτήματός του (αγροτεμάχια, εκτάσεις, καλλιέργειες, καλλιεργητικές πρακτικές που χρησιμοποιεί, διάφορες εισροές) και να έχει ως αποτέλεσμα το κόστος παραγωγής ανά μονάδα προϊόντος. Θα μπορεί να κάνει και διάφορα σενάρια και να βλέπει ποια είναι η διαφορά στο κόστος όταν χρησιμοποιεί δισκοσβάρνα για να προετοιμάσει τη σποροκλίνη ή το σβωλοτρίφτη που είναι ένα ακριβό μηχάνημα, Το λογισμικό αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει εργαλείο για τους αγρότες της χώρας αν μπορούσαμε να το μεταφέρουμε στο διαδίκτυο και να μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ελεύθερα. Παρ’ όλες τις προσπάθειες που κάναμε να βρούμε χρηματοδότη δεν βρήκαμε ανταπόκριση και ακόμα ψάχνουμε. Ευελπιστούμε στα επόμενο διάστημα να βρούμε κάποιο ενδιαφερόμενο και να δώσουμε στους αγρότες ένα χρήσιμο εργαλείο για τη καλύτερη διαχείριση των αγροκτημάτων τους με στόχο την επιλογή των κατάλληλων πρακτικών που θα δώσουν καλύτερο εισόδημα και θα συμβάλλει στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της Ελληνικής γεωργίας.
* Ο Φάνης Γέμτος είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
