Αυτό οφείλεται τόσο στη μείωση των εισαγωγών κατά 2,7% (σε αξία 175 εκατ. ευρώ), ρυθμός ταχύτερος από τον μέσο ετήσιο ρυθμό μειώσεως της περιόδου 2008-2014 (1,4%), ενώ και οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 10,5%, ή 541 εκατ. ευρώ, επίσης ταχύτερος ρυθμός από τον μέσο ετήσιο της προαναφερθείσας περιόδου (4,3%).
«Οι δυνατότητες του αγροδιατροφικού τομέα (αγροτική παραγωγή και μεταποίηση τροφίμων) στην Ελλάδα είναι τέτοιες που επιτρέπουν όχι μόνο την αύξηση της πρωτογενούς αγροτικής παραγωγής, αλλά και τη σημαντική αύξηση της αξίας των εξαγωγών χωρίς την άμεση ανάγκη αυξήσεως της ήδη παραγόμενης ποσότητας, μέσω της βελτιώσεως της μεταποιητικής αλυσίδας», σχολιάζει ο ερευνητής του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ) κ. Αθανάσιος Χύμης σε ειδική ανάλυση στην έκδοση «Οικονομικές Εξελίξεις» του ΚΕΠΕ.
Η ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ
ΤΟΥ ΙΣΟΖΥΓΙΟΥ
Η δραστική μείωση του ελλείμματος στο εμπόριο αγροδιατροφικών προϊόντων οφείλεται αποκλειστικά στο εμπόριο με τις χώρες της ΕΕ, όπου σημειώθηκε ταυτόχρονα μείωση των εισαγωγών (-5,1%) και σημαντική αύξηση των εξαγωγών (14,8%). Αντίθετα, οι εισαγωγές από τις τρίτες χώρες αυξήθηκαν με μεγαλύτερο ρυθμό (6,3%) από ό,τι οι εξαγωγές προς αυτές (1,3%), με αποτέλεσμα τον περιορισμό του σχετικού εμπορικού πλεονάσματος με τις τρίτες χώρες κατά 26,3%. Ωστόσο, ο υποδιπλασιασμός του ελλείμματος στο εμπόριο με χώρες της ΕΕ (-50,1%) συνετέλεσε στη δραστική μείωση κατά 54,6% του συνολικού ελλείμματος του αγροδιατροφικού εμπορικού ισοζυγίου. Προηγούμενες μεγάλες μειώσεις στο έλλειμμα έλαβαν χώρα την περίοδο 2008-2010 και 2011-2012.
«Οι εμπορικοί δεσμοί μεταξύ Ελλάδος και χωρών της ΕΕ είναι αδιαμφισβήτητοι, όπως άλλωστε φαίνεται από τα σχετικά ποσοστά, όμως είναι καλό να υπάρχει διαφοροποίηση στο εξαγωγικό χαρτοφυλάκιο, καθώς και σχετική ευελιξία, ώστε σε περιπτώσεις κρίσεων (βλ. π.χ. τους εξαγωγικούς περιορισμούς που επέβαλε η Ρωσία σε χώρες της ΕΕ, στα πλαίσια κυρώσεων ως αντίποινα για ανάλογες εμπορικές κυρώσεις που επέβαλε η ΕΕ στη Ρωσία) να μην δημιουργείται ανυπέρβλητο πρόβλημα σε παραγωγούς και εξαγωγείς», παρατηρεί σχετικά ο ερευνητής του ΚΕΠΕ κ. Αθ. Χύμης.
ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ
Σύμφωνα με την ανάλυση του ΚΕΠΕ, το 2015 σημειώθηκε σημαντική πτώση της αξίας των εισαγωγών γαλακτοκομικών προϊόντων και αυτό οφείλεται στη μειωμένη τιμή τους και όχι σε μείωση της εισαγομένης ποσότητας (επισημαίνεται ότι το μεγαλύτερο μέρος των εισαγωγών κατέχουν οι εισαγωγές προϊόντων κρέατος και γαλακτοκομικών - αθροιστικά, 29,6%).
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η αύξηση της αξίας εισαγωγών οπωροκηπευτικών, τα οποία είναι σταθερά στην τρίτη θέση μετά τα κτηνοτροφικά προϊόντα με συμμετοχή 11,6% επί των συνολικών εισαγωγών αγροδιατροφικών προϊόντων. Σημαντική αύξηση παρουσίασε η αξία εισαγωγών καπνού που οφείλεται εν μέρει σε αύξηση της εισαγομένης ποσότητας αλλά και σε αύξηση της τιμής του. Δεν παρατηρούνται άλλες σημαντικές αλλαγές πέραν της μεγάλης πτώσης στην αξία εισαγωγών δορών (δερμάτων), η οποία οφείλεται αποκλειστικά στη μειωμένη τιμή τους και όχι σε μείωση της εισαγομένης ποσότητας.
«Σημειώνεται ότι επειδή αναφερόμαστε σε μεγάλες κατηγορίες προϊόντων που περιλαμβάνουν (σε πολλές περιπτώσεις) πληθώρα υποπροϊόντων, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε εάν η μειωμένη τιμή οφείλεται σε πτώση της διεθνούς τιμής συγκεκριμένων προϊόντων ή σε στροφή σε φθηνότερα είδη προς αντικατάσταση ακριβότερων που εισάγονταν έως τώρα», εξηγεί ο ερευνητής κ. Αθ. Χύμης και υπογραμμίζει: «ενδεχόμενη ανάπτυξη της αλυσίδας κρεοπαραγωγού (και γαλακτοπαραγωγού) κτηνοτροφίας όχι μόνο θα περιόριζε περαιτέρω το εναπομείναν έλλειμμα των 596 εκατ. ευρώ στο εμπορικό ισοζύγιο, αλλά θα μπορούσε κάλλιστα να το μετατρέψει και σε πλεόνασμα».
ΕΞΑΓΩΓΕΣ
Όσον αφορά τις εξαγωγές, αυτό που ξεχωρίζει είναι η εντυπωσιακή αύξηση της αξίας των εξαγωγών ελαίων (βασικά ελαιολάδου), η οποία υπερδιπλασιάστηκε (αύξηση σχεδόν 122%, με αποτέλεσμα να ανέλθουν στη δεύτερη θέση, πίσω μόνο από τα οπωροκηπευτικά που αποτελούν και την αιχμή του δόρατος των ελληνικών εξαγωγών αγροδιατροφικών προϊόντων με μερίδιο 32,3%.
Ο ερευνητής του ΚΕΠΕ υπενθυμίζει ότι η παραγωγή ελαιολάδου παρουσιάζει σημαντική διακύμανση από έτος σε έτος και αναφέρει ότι «πράγματι η χρονιά παραγωγής 2014, που καταγράφηκε στις εξαγωγές του 2015, ήταν εξόχως θετική. Όμως, εκτός από την αύξηση της παραγωγής, γίνεται ταυτόχρονα και προσπάθεια για αύξηση της μεταποιητικής αξίας του ελαιολάδου αντί για την κυρίαρχη χύδην εξαγωγή αυτού ως πρώτης ύλης. Υπάρχουν πολλά περιθώρια βελτιώσεως της μεταποιητικής αλυσίδας της παραγωγής εμφιαλωμένου ελαιολάδου ως τελικού προϊόντος, ώστε, αφενός να αυξάνεται κάθε χρόνο η μέση τιμή κατά μονάδα εξαγωγής και, αφετέρου, να περιορίζεται η επίδραση της συνεχούς διακυμάνσεως του ύψους της παραγωγής».
Τα αλιεύματα, παρά τα χρηματοπιστωτικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εταιρείες ιχθυοκαλλιεργειών, αύξησαν την αξία των εξαγωγών. Θα πρέπει όμως να σημειωθεί ότι η αύξηση προέρχεται εξ ολοκλήρου από την αυξημένη τιμή, αφού η αύξηση της εξαγομένης ποσότητας ήταν πολύ μικρή. Πολύ θετικό είναι το γεγονός ότι τα γαλακτοκομικά (μεγάλο μέρος των οποίων αποτελεί η φέτα) συνεχίζουν να κρατούν τον υψηλό ρυθμό αυξήσεως της αξίας των εξαγωγών, με αύξηση και των εξαγομένων ποσοτήτων αλλά και αύξηση των τιμών τους. Στα υπόλοιπα προϊόντα έχει ενδιαφέρον ότι, σε πολλές περιπτώσεις, ήταν κυρίως οι αυξημένες τιμές που: ανέβασαν την αξία εξαγωγών (καπνός, ποτά, καφές), εξουδετέρωσαν και ανέστρεψαν την πτώση της εξαγομένης ποσότητας (σάκχαρα, δορές, οπωροκηπευτικά) και απλώς συγκράτησαν τη μεγάλη μείωση των εξαγομένων ποσοτήτων (δημητριακά, βαμβάκι, ξυλεία).
ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ
(ΣΕ ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ ΕΥΡΩ)
| ΕΤΟΣ | ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ | ΕΞΑΓΩΓΕΣ | ΙΣΟΖΥΓΙΟ |
| 2008 | 7052 | 4011 | -3043 |
| 2010 | 6299 | 4406 | -1893 |
| 2011 | 6461 | 4504 | -1957 |
| 2012 | 6335 | 5241 | -1094 |
| 2013 | 6537 | 5415 | -1122 |
| 2014 | 6488 | 5176 | -1312 |
| 2015 | 6313 | 5717 | -596 |
ΠΗΓΗ: Επεξεργασία Στοιχείων ΕΛΣΤΑΤ
Η ΕΛΛΑΔΑ ΕΙΣΗΓΑΓΕ ΤΟ 2015
(ΣΕ ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ ΕΥΡΩ)
| ΠΡΟΪΟΝ | ΑΞΙΑ |
| ΚΡΕΑΣ | 1117 |
| ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ | 752 |
| ΟΠΩΡΟΚΗΠΕΥΤΙΚΑ | 731 |
| ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ | 554 |
| ΚΑΦΕΣ, ΤΣΑΙ | 472 |
| ΖΩΟΤΡΟΦΕΣ | 401 |
| ΑΛΙΕΥΜΑΤΑ | 375 |
Πηγή: Επεξεργασία Στοιχείων ΕΛΣΤΑΤ
Η ΕΛΛΑΔΑ ΕΞΗΓΑΓΕ ΤΟ 2015
(ΣΕ ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ ΕΥΡΩ)
| ΠΡΟΪΟΝ | ΑΞΙΑ |
| ΟΠΩΡΟΚΗΠΕΥΤΙΚΑ | 1846 |
| ΕΛΑΙΑ | 714 |
| ΑΛΙΕΥΜΑΤΑ | 590 |
| ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ | 561 |
| ΚΑΠΝΟΣ | 386 |
| ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ | 303 |
| ΒΑΜΒΑΚΙ | 299 |
Πηγή: Επεξεργασία Στοιχείων ΕΛΣΤΑΤ
ΕΡΕΥΝΗΤΗΣ ΚΕΠΕ ΑΘ. ΧΥΜΗΣ: «ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΒΙΩΣΙΜΗ Η ΑΥΞΗΣΗ ΤΩΝ ΕΞΑΓΩΓΩΝ»
*«Η ανάπτυξη της κρεοπαραγωγού κτηνοτροφίας είναι βασική προϋπόθεση για την εξάλειψη του εμπορικού ελλείμματος στα αγροδιατροφικά προϊόντα»
«Παρά τη μεγάλη σωρευτική ύφεση της περιόδου (2008-2015), οι επιδόσεις των εξαγωγών στην Ελλάδα δεν ήταν οι αναμενόμενες και ήταν μικρότερες από άλλες χώρες με παρόμοια ή και μικρότερη ύφεση (π.χ. Πορτογαλία). Οι εισαγωγές είχαν μεγαλύτερη ανταπόκριση στην κρίση, παρουσιάζοντας μείωση με μεγαλύτερο μέσο ετήσιο ρυθμό. Όμως, για να επανεκκινήσει μια οικονομία δεν φτάνει να καταναλώνει λιγότερα (μικρότερες εισαγωγές). Χρειάζεται, κυρίως, αύξηση της παραγωγής και, κατά συνέπεια, εξαγωγές.
Είναι πολύ θετικό ότι το 2015 οι συνολικές εξαγωγές, πλην πετρελαιοειδών, κινήθηκαν αυξητικά με ρυθμό 6,3%, σημαντικά μεγαλύτερο από τον μέσο ετήσιο ρυθμό της περιόδου 2008-2014 (μόλις 1,4%). Είναι επίσης πολύ θετικό ότι οι εξαγωγές αγροδιατροφικών προϊόντων αυξήθηκαν κατά 10,5%, ρυθμό επίσης αρκετά υψηλότερο από τον μέσο ετήσιο ρυθμό αυξήσεως της περιόδου 2008-2014 (4,3%). Μεγάλο μέρος της αυξήσεως αυτής προήλθε από την αύξηση της αξίας εξαγωγών λιπών και ελαίων (€392,5 εκατ. από τα €541 εκατ. συνολικής αυξήσεως των εξαγωγών αγροδιατροφικών προϊόντων). Ας ελπίσουμε να μην είναι παροδικό φαινόμενο το οποίο θα υποχωρήσει σε περίπτωση κακής χρονιάς παραγωγής ελαιολάδου, αλλά αύξηση βιώσιμη που θα συνεχιστεί, αφενός, στηριζομένη όχι μόνον στην παραγωγή ελαιολάδου αλλά και στην καλύτερη μεταποίηση αυτού και εξαγωγή του ως τελικό προϊόν και, αφετέρου, στην ταυτόχρονη αύξηση της παραγωγής και βελτίωση της μεταποιήσεως όλων των υπολοίπων εξαγώγιμων προϊόντων δυναμικών και μη.
Ως παράδειγμα δυναμικού προϊόντος μπορούν να αναφερθούν τα αλιεύματα. Το μέγιστο μέρος των εξαγωγών αποτελείται από την παραγωγή ιχθυοκαλλιεργειών. Ανταποκρινόμενες στη συνεχή αύξηση της παγκοσμίου ζητήσεως, η παγκόσμιος παραγωγή ιχθυοκαλλιεργειών αυξάνει όπως, επίσης, αυξάνει και η τιμή τους, δεδομένου ότι η αύξηση της παραγωγής υστερεί της αυξήσεως της ζητήσεως. Η χώρα μας οφείλει να κερδίσει το στοίχημα του να παραμείνει σημαντικός παίκτης στην παγκόσμια παραγωγή τσιπούρας και λαυρακίου, αυξάνοντας την παραγωγή ώστε να μη μείνει πίσω σε σχέση με τη γοργή ανάπτυξη των υπολοίπων ανταγωνιστριών χωρών.
Τέλος, ως ένα παράδειγμα μη δυναμικού προϊόντος μπορεί να αναφερθεί η κατηγορία προϊόντων κρέατος. Η σύγκριση της αξίας και των ποσοτήτων εισαγωγών και εξαγωγών είναι εύγλωττη. Οι εξαγωγές δεν αποτελούν παρά ελάχιστο μέρος των εισαγωγών. Η ανάπτυξη της κρεοπαραγωγού κτηνοτροφίας είναι βασική προϋπόθεση για την εξάλειψη του εμπορικού ελλείμματος στα αγροδιατροφικά προϊόντα αλλά και την ενίσχυση της επάρκειας και του βαθμού αυτάρκειας της χώρας στο βασικό αυτό είδος διατροφής».
