* Γράφει ο Γιώργος Νάνος
Να πούμε δυο λόγια για την αζωτούχο λίπανση, αμφιλεγόμενο στοιχείο για τα δέντρα.
Σε όλο τον κόσμο οι επιστήμονες προτείνουν να λιπαίνουμε ιδιαίτερα με άζωτο βάσει: α) της βλαστικής ανάπτυξης των δέντρων, β) της φυλλοδιαγνωστικής και γ) της αναμενόμενης παραγωγής. Η ποσότητα αζώτου που εφαρμόζουμε επηρεάζεται επίσης από τις μορφές του λιπάσματος και την εποχή που το ρίχνουμε. Σχεδόν ποτέ στον κόσμο και σε κανένα φυλλοβόλο δέντρο το πολύ άζωτο δεν αύξησε την παραγωγή καρπών. Εκτός και μόνο σε φτωχά χωράφια με κακή βλαστική ανάπτυξη. Και τότε πρέπει να έχουμε το νου μας μήπως και λείπει κάτι άλλο πλην του αζώτου ή και επιπλέον του αζώτου. Το άζωτο χρειάζεται την άνοιξη για να υποστηρίξει τη νέα βλάστηση και αργά το καλοκαίρι ή νωρίς το φθινόπωρο, γιατί το φυτό δύναται να το προσλάβει και αποθηκεύσει στους ιστούς του. Έτσι την επόμενη άνοιξη αυτό το αποθηκευμένο άζωτο θα μετακινηθεί στα άνθη, καρπίδια και νέους βλαστούς και θα τους βοηθήσει να αναπτυχθούν καλύτερα. Επίσης οι ρίζες των δέντρων δεν μπορούν να απορροφήσουν άζωτο και τα λοιπά στοιχεία από το έδαφος έως αργά το Μάρτιο-αρχές Απριλίου, που το έδαφος θερμαίνεται! Άρα γιατί εφαρμόζει όλος ο παραγωγικός κόσμος, μόνο στην Ελλάδα φυσικά, άζωτο από πολύ νωρίτερα; Θυμάμαι κάποτε ένας Ιταλός καθηγητής Δενδροκομίας στις 2 Φεβρουαρίου είμασταν στη Βέροια και έβλεπε όλα τα αγροτικά να τρέχουν γεμάτα με λιπάσματα 11-15-15 να τα εφαρμόσουν στις ροδακινιές και τα υπόλοιπα δέντρα. Μου είπε ‘Δεν είστε καλά, αυτό το λίπασμα είναι ακατάλληλο για τα δέντρα! Και η εποχή ακόμα πιο ακατάλληλη!’. Τι να πω και εγώ, ότι και εμείς τα λέμε και κανένας δεν μας ακούει; Έχουν περάσει σχεδόν 20 χρόνια από τότε. Και ξέρετε τι άλλαξε; Τα σύνθετα λιπάσματα (αυτά που περιέχουν και τα τρία κύρια στοιχεία όπως στο ανωτέρω 11-15-15) έγιναν πιο πολύπλοκα με ό,τι συνδυασμούς επιθυμείς, πολλοί τα εφαρμόζουν από τις αρχές του χειμώνα (ανόητο) και, το καταπληκτικότερο, εγώ ποτίζω τα δέντρα μου και με το νερό προσθέτω νιτρικό άζωτο από το 11-15-15 που έριχνε ο συγχωρεμένος ο πατέρας μου, και ακόμα συνεχίζουμε να δηλητηριάσουμε και τα παιδιά μας. Κωμικοτραγικό. Και τώρα μερικά υπόγεια νερά έχουν τόσα πολλά νιτρικά που υπερλιπαίνουμε τα δέντρα μας ήδη μόνο με το νιτρικό άζωτο που περιέχει το αρδευτικό νερό. Βάλτε και το πρόγραμμα της υδρολίπανσης να γίνει μεγάλη πλάκα! Γι’ αυτό η τάση σήμερα είναι να εφαρμόζεται το άζωτο όπως είπαμε σε μικρή δόση (ποτέ πάνω από 2-3 κιλά αζώτου το στρέμμα) αργά το καλοκαίρι (ΟΧΙ αργά το φθινόπωρο) μετά τη συγκομιδή και το υπόλοιπο την επόμενη άνοιξη αρχίζοντας μετά την άνθιση σε 2-3 δόσεις έως το καλοκαίρι ανάλογα την καλλιέργεια. Αλλά έχουμε διαφορές από δέντρο σε δέντρο. Σαν παράδειγμα το περισσότερο άζωτο η αμυγδαλιά το χρησιμοποιεί την άνοιξη έως τον Ιούνιο. Άρα πότε το χρειάζεται; Η πρώιμη ροδακινιά, αν δεχθεί πολύ άζωτο την άνοιξη, θα οψιμίσει την ωρίμανση των καρπών και οι καρποί θα γίνουν χειρότερης ποιότητας. Στην αχλαδιά στο εξωτερικό μελέτησαν και εφαρμόζουν καθολικά πια όλο το άζωτο ένα μήνα πριν την ωρίμανση των αχλαδιών, μέσα στον Ιούλιο! Μην το τολμήσετε με τις ποσότητες που εφαρμόζετε. Αλλά θα ήθελα κάποτε να αρχίζαμε συστηματικά να δοκιμάζαμε μερικές καινοτομίες για να τις δούμε στις δικές μας συνθήκες, στα δικά μας εδάφη και στις δικές μας ποικιλίες. Γιατί έχουμε ένα (φυσιολογικό, αν καταλαβαίνει κανείς το λάθος) οξύμωρο: Ρίχνουμε πολύ περισσότερο άζωτο από τους άλλους λαούς στα δέντρα μας και συλλέγουμε λιγότερα φρούτα από τα δέντρα μας. Κάτι κάνουμε λάθος προφανώς. Αλλά κανένας μας δεν σκέφτηκε ποτέ ότι τα απλά πράγματα αξίζουν: Πρέπει να κάνουμε μεγάλη επιστήμη για να είμαστε ‘πολύ’ επιστήμονες! Έλα όμως που είμαστε λίγοι στον αριθμό και πνιγμένοι με τόσα άλλα. Και οι άμεσα ενδιαφερόμενοι (οι παραγωγοί) δεν δίνουν και πολλή σημασία: Δεν μπορεί ο γεωπόνος να σας δώσει την καλύτερη λιπαντική αγωγή για το χωράφι σας χωρίς να το ξέρει καλά και χωρίς τις αντίστοιχες αναλύσεις. Σας το λέω με χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτό τον καιρό που πήρα 10 αναλύσεις εδαφολογικές ή φυλλοδιαγνωστικές από αντίστοιχους αχλαδεώνες της περιοχής Τυρνάβου και είχα τόσες πολλές διαφορές από χωράφι σε χωράφι, που προβληματίστηκα τι μπορούμε να κάνουμε ακόμα και με τις αναλύσεις στο χέρι. Σαν παράδειγμα αναφέρω αχλαδεώνα, όπου η εδαφολογική ανάλυση έδειχνε ένα φτωχό άθλιο έδαφος και η φυλλοδιαγνωστική έδειξε όλα τα στοιχεία στα φύλλα μια χαρά! Τι να προτείνεις εδώ; Αλλά όταν όμως ρώτησα και πόσο καρπό συγκόμισε και τι βλάστηση είχε και τι έχει κάνει τα προηγούμενα χρόνια και επισκέφτηκα το χωράφι, τότε δημιούργησα μια καλύτερη εικόνα και μια καλύτερη πρόταση για λίπανση.
* Ο Γράφει ο Γιώργος Νάνος είναι καθηγητής Δενδροκομίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
