Συνέντευξη στον Αποστόλη Ζώη
«Η σημερινή όξυνση των ανισοτήτων έχει υπερβεί κάθε προηγούμενη στην ιστορία και συνεχίζεται σήμερα κατά την διάρκεια της κρίσης. Ωστόσο, αυτή ακριβώς αποδεικνύεται όλο και περισσότερο δυσλειτουργική και σε τελική ανάλυση θανάσιμη για το ίδιο το σύστημα που την επιλέγει. Όταν τα κέρδη τίθενται πάνω από τους ανθρώπους, τότε επισπεύδεται η στιγμή που αρχίζει η αντίστροφη μέτρηση. Ο αγώνας για τη ζωή και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια αποτελεί σήμερα την προτεραιότητα όλων των προτεραιοτήτων και αυτό γνωρίζουν και βιώνουν περισσότερο από όλους οι σημερινοί νέοι».
Αυτά, ανάμεσα σε άλλα τονίζει σήμερα στην «Ελευθερία» ο πανεπιστημιακός και συγγραφέας Κώστας Βεργόπουλος, με αφορμή την κυκλοφορία του νέου του βιβλίου από τον εκδοτικό οίκο Λιβάνη «Το μαύρο και το κόκκινο». Ο Κώστας Βεργόπουλος είναι ομότιμος καθηγητής πολιτικής οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Παρίσι 8.
Επίσης είναι επισκέπτης καθηγητής σε πανεπιστήμια της Βορείου και Νοτίου Αμερικής (ΗΠΑ, Καναδά, Μεξικό, Βραζιλία, Αργεντινή, Περού, Βενεζουέλα). Από τις εκδόσεις μας κυκλοφορούν τα βιβλία του:
* Μετά το Τέλος,
* Παγκοσμιοποίηση, η Μεγάλη Χίμαιρα,
* Ποιος Φοβάται την Ευρώπη,
* Το Τέλος του Κύκλου,
* Η Αρπαγή του Πλούτου,
* Το Μεγάλο Ρήγμα.
Η συνέντευξη
* Οι κοινωνικοί αποκλεισμοί πολλαπλασιάζονται, οι κοινωνίες συντρίβονται, και οι νέοι σύμφωνα με επίσημα στοιχεία μελετών είναι τα μεγάλα θύματα αυτής της κατάστασης... Ποιό είναι το μέλλον των κοινωνιών αυτών, όπου οι νέοι που είναι φορείς της παραγωγικής εργασίας και της κοινωνικής συνοχής, των ιδεών, πρωτοβουλιών, καινοτομιών για ένα καλύτερο αύριο βρίσκονται στο περιθώριο;
- Οι νέοι είναι σήμερα τα μεγάλα θύματα της κρίσης. Η κρίση είναι κατά κύριο λόγο αντινεανική. Η νεανική ανεργία ανέρχεται σε 65% των νέων, ενώ στο μέσο όρο της ελληνικής κοινωνίας είναι 27%. Αυτό σημαίνει ότι η νεανική ανεργία είναι τριπλάσια και τετραπλάσια του μέσου όρου. Οι σημερινοί νέοι κάτω των 30 ετών ρίχνονται όχι μόνον στην ανεργία, αλλά και στην κοινωνική περιθωριοποίηση. Οι σπουδές και η μόρφωση χάνουν κάθε άξια, υποβαθμίζονται, εκμηδενίζονται. Όμως σήμερα πια, η νεανική απόγνωση φθίνει στο κορύφωμα της: Οι νέοι δεν αγωνίζονται πλέον για τις καριέρες τους, αλλά για την απλή επιβίωση σε συνθήκες στοιχειώδους ανθρώπινης αξιοπρεπείας. Ενώ γνωρίζουμε ότι το μέλλον ανήκει στους νέους, εν τούτοις οι κυβερνήσεις ισχυρίζονται ότι οικοδομούν το μέλλον ρίχνοντας στο περιθώριο όλο και περισσότερους νέους. Σ’ αυτό δεν υπάρχει καμία απάντηση και από αυτό ακριβώς ξεκινά η αντίστροφη μέτρηση. Επίσης, χρησιμοποιείται εξ ίσου απατηλά η ιδέα ότι οι θυσίες της σημερινής νέας γενιάς προετοιμάζουν το μέλλον των επόμενων γενιών. Όμως, είναι άραγε δυνατόν το μέλλον να βασίζεται στην εξόντωση των σημερινών νέων; Αυτό δεν έχει συμβεί ποτέ και όποιος ενδιαφέρεται πράγματι για το μέλλον, αρχίζει από το παρόν. Στήνει την κοινωνία στο παρόν, δεν την εξολοθρεύει με την αόριστη και ανεδαφική επαγγελία κάποιου ασαφούς δήθεν μέλλοντος. Οι κοινωνίες που καταστρέφουν τους νέους, καταστρέφουν πρώτα από όλα την δυνατότητα τους να οικοδομήσουν το μέλλον τους. Το βιβλίο μου υπογραμμίζει ότι εάν σήμερα η νέα γενιά θεωρείται χαμένη, περισσότερο χαμένη είναι η κοινωνία που τη θυσιάζει. Η σημερινή καταστροφή χωρίς τέλος του κοινωνικού ιστού δεν προοιωνίζει τίποτα το θετικό για το μέλλον.
* Εκτιμάτε ότι τόσο η Ευρώπη, όσο κυρίως η Ελλάδα δεν διασώζουν την απασχόληση, αλλά εξασφαλίζουν μόνον τις τράπεζες και τις χρηματικές αποδόσεις, επιρρίπτοντας το κόστος στην νέα γενιά;
- Εκτιμώ ότι καμία κοινωνία δεν έχει κανένα μέλλον, ενόσω βασίζεται σε δυναμική αποκλεισμών. Οι κοινωνίες που έχουν μέλλον είναι αυτές που ενσωματώνουν όλο και περισσότερους, όχι αυτές που αποκλείουν όλο και περισσότερους. Με την ενσωμάτωση, αξιοποιούνται όλοι οι πολίτες, ακόμη και οι πιο αδύναμοι. Ακόμη και αυτοί κάτι έχουν να προσφέρουν. Είναι τελείως αντιστορική η διάκριση ανάμεσα σε «κερδισμένους» και «χαμένους» της κοινωνίας. Όταν αυτό συμβαίνει και τίθεται σε εφαρμογή, τότε οι κοινωνίες υπονομεύουν το δικό τους μέλλον. Σήμερα, οι αυτοανακηρυγμένοι δήθεν «κερδισμένοι» είναι οι επιτήδειοι που προσάπτουν στους άλλους ότι είναι «χαμένοι», επειδή δήθεν δεν προσαρμόζονται στην παγκοσμιοποιημένη εποχή μας, αυτήν του εικονικού χρήματος, των χρηματιστήριων και των τραπεζών. Ωστόσο, αυτή ακριβώς η εποχή βρίσκεται σήμερα σε βαθιά κρίση και αυτή ακριβώς στερείται κάθε ορατότητας και μέλλοντος. Οι πολιτικές εξόδου από την κρίση δεν θα έπρεπε να δίδουν προτεραιότητα στη στήριξη των τραπεζών, αφού αυτές μας έχουν φέρει στη σημερινή κρίση. Αλλά αντίθετα θα έπρεπε να δίδουν απόλυτη προτεραιότητα στην εξασφάλιση της απασχόλησης, αφού αυτή είναι το κλειδί για τη σταθεροποίηση και την έξοδο από την κρίση. Η ιστορική εμπειρία του Νιου Ντήλ με τον Αμερικανό πρόεδρο Ρούσβελτ αυτό απέδειξε. Και σήμερα ακόμη ο Ομπάμα δίνει προτεραιότητα στην απασχόληση, σε αντίθεση με την Ευρώπη και την γερμανική αντίληψη που επιμένουν να δίνουν προτεραιότητα στις νεοφιλελεύθερες «μεταρρυθμίσεις», που αυξάνουν την ανεργία και αποσταθεροποιούν ακόμη περισσότερο την οικονομία. Ενώ η Αμερική και η Ιαπωνία ανακάμπτουν με προτεραιότητα στην απασχόληση, η Ευρώπη επιλέγει μόνη της την καταβύθιση της, αφού επιμένει στην προτεραιότητα στις δήθεν «μεταρρυθμίσεις» που αποσταθεροποιούν όχι μόνον τις οικονομίες, αλλά και τις κοινωνίες και ακόμη περισσότερο τη ζωή των ανθρώπων και ιδίως των νεανικών πληθυσμών της.
* Η Ελλάδα, «αδύναμος κρίκος» της ευρωπαϊκής αλυσίδας, πιστεύετε ότι αρχικά επελέγη ως «πειραματόζωο» για την αποδόμηση των κοινωνιών και από αυτήν τώρα πυροδοτείται και η αντίστροφη μέτρηση; Ποιά η άποψή σας;
- Πράγματι, η Ελλάδα επελέγη ως πειραματόζωο για την αποδόμηση των ευρωπαϊκών κοινωνιών, στο όνομα της δήθεν ανταγωνιστικότητος. Αποδομούνται σήμερα τα συστήματα κοινωνικής προστασίας, περίθαλψης και πρόνοιας. Ωστόσο, με αυτά οι αποδόσεις της οικονομίας δεν βελτιώνονται, αλλά αντίθετα επιδεινώνονται. Το σύστημα βυθίζεται με τις επιλογές του σε όλο και βαθύτερο αδιέξοδο. Ο πολυδιαφημιζόμενος δήθεν «μονόδρομος» αποδεικνύεται σήμερα ότι δεν οδηγεί σε κανένα απολύτως αποτέλεσμα, αλλά με μαθηματική ακρίβεια στο πουθενά. Το αυτό επιβεβαιώνεται και με το άλλο «πειραματόζωο» της Ευρώπης, την Ισπανία. Αλλά και στην «επιτυχημένη» Γερμανία, τα πράγματα δεν είναι καθόλου καλύτερα. Παρά τα πρωτοφανή εξωτερικά πλεονάσματα της, οι εργατικοί μισθοί δεν αυξάνονται, ούτε η απασχόληση, αλλά ούτε και οι επενδύσεις και η παράγωγη. Τα πλεονάσματα δεν ανακυκλώνονται, αλλά κατακρατούνται, με αποτέλεσμα η Γερμάνια να θεωρείται σήμερα διεθνώς ως «παράσιτο» και «βαρίδι» της παγκόσμιας οικονομίας. Το ελληνικό «πείραμα» αρχίζει σήμερα να αποκαλύπτει στα μάτια όλου του κόσμου την αφροσύνη και την πλεονεξία των εμπνευστών του.
* Εάν η νέα γενιά είναι σήμερα χαμένη, περισσότερο χαμένη είναι η κοινωνία που την θυσιάζει;
- Αυτό είναι αυτονόητο, δεν χωρεί συζήτηση. Η κοινωνία που εξοντώνει τους νέους της, στην ουσία εξοντώνει τις δυνάμεις του δικού της μέλλοντος. Αυτό είναι βέβαιο, χωρίς καμία ιδεολογία, ούτε πολιτική τοποθέτηση. Ισχύει έναντι όλων.
Η ρήξη με το παρελθόν συνεπάγεται την αναζήτηση νέων σημείων αναφοράς. Η ιστορία κατά τη γνώμη σας δείχνει ότι σε κάθε παρόμοια στιγμή οι «χαμένοι» γράφουν το μέλλον, ενώ οι «κερδισμένοι» χάνονται; Τι έχετε να πείτε;
* Οπωσδήποτε, κάθε εποχή βασίζεται σε νέα σημεία αναφοράς. Και το κρίσιμο ζήτημα είναι ότι τα νέα σημεία αναφοράς δεν τίθενται ποτέ από τους φερόμενους ως δήθεν «νικητές» της προηγούμενης, αλλά πάντοτε και χωρίς εξαίρεση από αυτούς που κάθε φορά προεξοφλήθηκαν ως «χαμένοι». Αντίθετα με ό,τι πιστεύεται, οι ηττημένοι γράφουν την ιστορία, όχι οι νικητές. Αυτό συνέβη πάντοτε στο παρελθόν, γιατί άραγε το ίδιο να μην συμβεί και σήμερα; Δεν θα είναι η πρώτη φορά που ό,τι θεωρείται ως «δεδομένο» ανακαλείται. Όταν οι ειρηνικοί διαδηλωτές αντιμετωπίζονται με κτηνώδη βία, την ιστορία γράφουν πάντα και χωρίς εξαίρεση οι πρώτοι και όχι οι δεύτεροι, τα θύματα και όχι οι θύτες. Εάν η παγκοσμιοποίηση αποβαίνει σήμερα βόμβα στα θεμέλια όλων χωρίς εξαίρεση των κοινωνιών, γιατί άραγε να θεωρείται «ανυποχώρητη», αφού μόνον κοινωνικές καταστροφές προκαλεί και δεν αποφέρει πρόσθετα οφέλη παρά μόνον στο 1% του πληθυσμού. Η σημερινή όξυνση των ανισοτήτων έχει υπερβεί κάθε προηγούμενη στην ιστορία και συνεχίζεται σήμερα κατά τη διάρκεια της κρίσης. Ωστόσο, αυτή ακριβώς αποδεικνύεται όλο και περισσότερο δυσλειτουργική και σε τελική ανάλυση θανάσιμη για το ίδιο το σύστημα που την επελέγει. Όταν τα κέρδη τίθενται πάνω από τους ανθρώπους, τότε επισπεύδεται η στιγμή που αρχίζει η αντίστροφη μέτρηση. Ο αγώνας για την ζωή και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια αποτελεί σήμερα την προτεραιότητα όλων των προτεραιοτήτων και αυτό γνωρίζουν και βιώνουν περισσότερο από όλους οι σημερινοί νέοι.
