Συνέντευξη στη Μαρίνα Αποστολοπούλου
«Όλοι οι χρήστες του διαδικτύου θα πρέπει να είναι διαρκώς υποψιασμένοι. Το διαδίκτυο μπορεί να μετατραπεί εύκολα από ένα χρήσιμο εργαλείο σε ένα επικίνδυνο μέσο. Οι γονείς θα πρέπει καθημερινά να έχουν την εποπτεία του ηλεκτρονικού υπολογιστή για να ασκούν αποτελεσματικό έλεγχο».
Τα παραπάνω επισημαίνει, μεταξύ άλλων, σε αποκλειστική συνέντευξή του στην «Ε», ο διευθυντής Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της Ελληνικής Αστυνομίας, ταξίαρχος Μανώλης Σφακιανάκης που αναφέρει επίσης ότι η υπηρεσία της οποίας προΐσταται, μέχρι σήμερα έχει συλλάβει 940 παιδόφιλους και έχει αποτρέψει από την αυτοκτονία 1.076 συνανθρώπους μας.
Σε μία εποχή, όπου η χρήση του διαδικτύου έχει εδραιωθεί ως αναπόσπαστο και απαραίτητο κομμάτι της καθημερινότητάς μας, φέροντας μαζί του όλα τα θετικά αλλά και όλα τα αρνητικά που αυτό συνεπάγεται, η δράση της συγκεκριμένης υπηρεσίας έχει καταστεί «κλειδί» κατά της μάχης των πολλαπλών κρουσμάτων κατάχρησης του διαδικτύου για εξυπηρέτηση πάσης φύσεως παράνομων σκοπών και δραστηριοτήτων.
Μόλις πρόσφατα με την απαγωγή της 27χρονής φοιτήτριας στην Αθήνα, έγινε γνωστό ότι οι δράστες της απαγωγής «βοηθηθήκαν» από το facebook προκειμένου να εντοπίσουν τα στοιχεία και τις συνήθειές της, ενώ παγκόσμια «μάστιγα» αποτελεί η αποπλάνηση και εκμετάλλευση ανηλίκων μέσω διαδικτύου και η προώθηση πορνογραφικού υλικού.
Πριν λίγο καιρό ένα άκακο φαινομενικά παιχνίδι το «ντύνω κούκλες» αποδείχθηκε ότι αποτελούσε εργαλείο αποπλάνησης ανηλίκων από επιτήδειους. Στην Αθηνά μόνον βρέθηκαν 10 παιδιά από τους γονείς τους στην τουαλέτα να αυτοφωτογραφίζονται γυμνά.
Το ερώτημα, παραμένει: «πόσο ασφαλής μπορεί να αισθάνεται κανείς σερφάροντας στο διαδίκτυο;». Ένα διαδίκτυο που εκτός από ανεξάντλητη πηγή πληροφοριών και αέναο μέσο ανθρώπινης επικοινωνίας και κοινωνικοποίησης, καθώς και χώρο ελεύθερης έκφρασης, αποτελεί ταυτόχρονα και χώρο εκκόλαψης εύκολης εγκληματικής δράσης, σχεδόν εθελοντικά προσφερόμενης χειραγώγησης των χρηστών από επιτήδειους, εθελούσιας έκθεσης προσωπικών δεδομένων και μία νέα μορφή εθισμού. Μία μορφή εθισμού, που συναγωνίζεται με άνεση «κλασικούς» εθισμούς, όπως το τσιγάρο, το αλκοόλ και τα ναρκωτικά και μπορεί να έχει τις ίδιες επιβλαβείς συνέπειες, αν όχι και χειρότερες.
Απάντηση στο κεντρικό αυτό ερώτημα, με τις επιμέρους παραμέτρους που συνδέονται με αυτό, έρχεται να δώσει η συζήτηση με τον πλέον αρμόδιο να το απαντήσει, τον Μανώλη Σφακιανάκη, ο οποίος λέει «ναι» στο διαδίκτυο αλλά με ασφάλεια.
«Η πρόκληση στο Διαδίκτυο είναι να μπορούμε να γνωρίζουμε τους πιθανούς κινδύνους όπως επίσης και τρόπους πρόληψης και αντιμετώπισης αυτών και να έχουμε επιλογές για αποφυγή τους και τερματισμό τους. Κατά συνέπεια οι χρήστες του διαδικτύου μπορούν να αισθάνονται ασφάλεια όταν είναι σε θέση να γνωρίζουν αλλά και να αξιολογήσουν τους κινδύνους που κρύβει το διαδίκτυο» υπογραμμίζει.
Συγκεκριμένα απαντώντας στις ερωτήσεις της «Ε» ο διευθυντής Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της Ελληνικής Αστυνομίας επισημαίνει τα ακόλουθα:
Κύριε Σφακιανάκη
* Το διαδίκτυο και η χρήση του αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητας των περισσότερων Ελλήνων και ως έχει αποδειχτεί στην πράξη και ένας εύκολος τρόπος παραβατικότητας. Κατά συνέπεια, το αυτόματο ερώτημα είναι: πόσο ασφαλή, μπορεί να αισθάνεται κανείς, σερφάροντας στο διαδίκτυο;
- Στη σύγχρονη κοινωνία κ. Αποστολοπούλου, το διαδίκτυο αποτελεί βασικό πυλώνα των ανθρώπων για την κάλυψη των αναγκών τους.
Επικοινωνία, επιχειρηματικότητα, εμπορικές συναλλαγές, ενημέρωση, εκπαίδευση, δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Γενικά το διαδίκτυο είναι ένα πολυεργαλείο με εφαρμογές σε κάθε πτυχή της ζωής του ανθρώπου. Από την άλλη πλευρά το διαδίκτυο εγκυμονεί πληθώρα κινδύνων. Η πρόκληση στο διαδίκτυο είναι να μπορούμε να γνωρίζουμε τους πιθανούς κινδύνους όπως επίσης και τρόπους πρόληψης και αντιμετώπισης αυτών και να έχουμε επιλογές για αποφυγή τους και τερματισμό τους. Κατά συνέπεια οι χρήστες του διαδικτύου μπορούν να αισθάνονται ασφάλεια όταν είναι σε θέση να γνωρίζουν αλλά και να αξιολογήσουν τους κινδύνους που κρύβει το διαδίκτυο.
ΕΘΙΣΜΟΣ
* Οι «μαρτυρίες» αναφέρουν ότι παιδιά νεαρών ηλικιών κυρίως, περνούν ατελείωτες ώρες «χαμένα» στο διαδίκτυο, παρουσιάζοντας έντονα συμπτώματα εθισμού. Υπάρχει μία συνολική εικόνα για το μέγεθος του συγκεκριμένου προβλήματος στην Ελλάδα και πώς κατά τη γνώμη σας μπορεί να αντιμετωπιστεί;
- Οι εφαρμογές του διαδικτύου σε κάθε τομέα της ζωής μας διαδίδονται όλο και ταχύτερα, ιδιαίτερα στους εφήβους, για τους οποίους οι τεχνολογικές επιθυμίες είναι τρόπος ζωής. Οι ιδιαιτερότητες της ηλικίας τους, όμως αυξάνουν και το κίνδυνο εθισμού με όλες τις συνακόλουθες επιπτώσεις. Η ραγδαία εξάπλωση της χρήσης του διαδικτύου έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του ποσοστού των παιδιών που είναι εθισμένα σε αυτό. Κατά συνέπεια δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε συνολική εικόνα για το φαινόμενο αυτό. Η Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος επικεντρώνεται σε συμβουλές προς τους γονείς προκειμένου να θωρακίσουν και να προστατεύσουν τα παιδιά τους από αυτό το φαινόμενο.
ΣΥΝΗΘΗ... ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ
* Ποιες είναι οι συχνότερες μορφές ηλεκτρονικού εγκλήματος που συναντάτε και ποιος είναι ο βαθμός ετοιμότητας εκ μέρους της υπηρεσία σας, για την αντιμετώπισή τους;
- Οι κυριότεροι κίνδυνοι που συνεπάγονται από τη χρήση του διαδικτύου είναι ο ηλεκτρονικός εκφοβισμός (cyberbullying), Παιδική Πορνογραφία, η Αποπλάνηση, η υποκλοπή προσωπικών δεδομένων, η παραβίαση της ιδιωτικότητας, ο εθισμός, τα βίαια παιχνίδια, ο ηλεκτρονικός τζόγος, προσβολή ηλεκτρονικού υπολογιστή από κακόβουλα λογισμικά. Με πρωτοβουλία του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, του Αρχηγείου της Ελληνικής Αστυνομίας και της Διεύθυνσης Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος δημιουργήθηκε η ηλεκτρονική εφαρμογή «CYBERKID» μέσω της οποίας γονείς και παιδιά είναι σε θέση να ενημερώνονται για τους κινδύνους του διαδικτύου και φυσικά πώς να τους αντιμετωπίσουν. Επιπρόσθετα η Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος διαθέτει 24ωρο κέντρο επιχειρησιακού σχεδιασμού και ετοιμότητας το οποίο διαθέτει εξειδικευμένο προσωπικό κατάλληλο το οποίο υφίσταται για να παρέχει συμβουλές και λύση σε οποιοδήποτε πρόβλημα αντιμετωπίζουν οι Έλληνες πολίτες.
* Στη συνέχεια του προηγούμενου ερωτήματος τα χειροπιαστά αποτελέσματα από την δράση της υπηρεσίας σας πώς «μεταφράζονται» σε αριθμούς; Και ποια είναι τα συμπεράσματα που συνάγετε από αυτά;
- Η Υπηρεσία μας, μεταξύ άλλων, μέχρι σήμερα έχει συλλάβει 940 παιδόφιλους και έχει αποτρέψει 1076 συνανθρώπους μας από την αυτοκτονία.
ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΕΣ ΓΙΑΤΙ;
* Μεταξύ των λοιπών «κακών» που εκκολάπτονται και προωθούνται στο διαδίκτυο, είναι και το φαινόμενο των αυτοκτονιών στις οποίες ωθούνται μέσω διαδικτύου, κυρίως έφηβοι. Τα στοιχεία τι καταμαρτυρούν για το συγκεκριμένο ζήτημα; Και πώς θα μπορούσε να μπει, από την πείρα σας, φρένο σε αυτό;
- Σε καθημερινή βάση η Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος αναλαμβάνει υποθέσεις νεαρών ατόμων που σχεδιάζουν να βάλουν τέλος στη ζωή τους και το ανακοινώνουν μέσω διαδικτύου, καταιγισμός καταγγελιών βομβαρδίζει την Υπηρεσία μας για άτομα που αντιμετωπίζουν ψυχολογικά και οικονομικά προβλήματα και ανακοινώνουν σχέδια για αυτοκτονία μέσω του διαδικτύου. Σε αυτές τις περιπτώσεις επεμβαίνουμε άμεσα ανιχνεύοντας τα ηλεκτρονικά ίχνη των προτιθέμενων αυτόχειρων προκειμένου να τους εντοπίσουμε. Με γνώμονα την πληθώρα καταγγελιών που δεχόμαστε καθημερινά, η καλύτερη αντιμετώπιση του προβλήματος της αυτοκτονίας του εφήβου έγκειται στην ευαισθητοποίηση και ενημέρωση των γονέων και εκπαιδευτικών πάνω σε θέματα ψυχικής υγείας (ομιλίες, ημερίδες κτλ.), ενίσχυση της αυτοπεποίθησης των παιδιών, εκπαίδευση του σχολικού προσωπικού πάνω σε θέματα ψυχικής υγείας, καταπολέμηση του byllying και της βίας στον χώρο του σχολείου και το σημαντικότερο την προώθηση της επικοινωνίας και της συναισθηματικής έκφρασης μέσω της συζήτησης. Η συζήτηση είτε με όλα τα παιδιά μέσα στην τάξη είτε με κάθε παιδί μεμονωμένα μπορεί να οδηγήσει σε μια ισχυρή θετική σχέση είτε με τον γονέα είτε με τον εκπαιδευτικό.
CYBERKID
* Ένα ιδιαίτερα «σκληρό» ζήτημα είναι επίσης αυτός της παιδοφιλίας και της παιδικής πορνογραφίας. Ακόμη και «αθώα» εκ πρώτης όψεως παιχνίδια, μπορούν να αποτελέσουν «παγίδα» για ένα παιδί, όπως το «Ντύνω κούκλες» μέσω του οποίου αποπλανήθηκαν παιδιά.
Πώς και πόσο άμεσα αντιμετωπίζονται τα κυκλώματα αυτά;
- Αναμφισβήτητα η παιδική πορνογραφία και η παιδοφιλία συνιστά ένα παγκόσμιο φαινόμενο. Τα κυκλώματα παιδικής πορνογραφίας σε ολόκληρο τον κόσμο αποτελούν πλέον βιομηχανία εκμετάλλευσης αθώων παιδιών. Στην Ελλάδα με την αύξηση των χρηστών του διαδικτύου έχει υπάρξει μεγάλη αύξηση και του αριθμού των ατόμων, τα οποία χρησιμοποιούν το διαδίκτυο για την απόκτηση του υλικού της παιδικής πορνογραφίας, το ίδιο συμβαίνει και με το φαινόμενο της αποπλάνησης ανηλίκων ειδικότερα μέσα από παιχνίδια στο διαδίκτυο. Η Υπηρεσία Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος σε συνεργασία με τις διεθνείς υπηρεσίες πραγματοποιεί ψηφιακή ανάλυση στον παγκόσμιο ιστό για εντοπισμό διακίνησης υλικού παιδικής πορνογραφίας αλλά και κατόχων ηλεκτρονικών ιχνών που αντιστοιχούν σε άτομα που προσεγγίζουν ανήλικα παιδιά μέσω διαδικτύου. Επιπλέον, στην ιστοσελίδα www.cyberkid.gov.gr έχει δημιουργηθεί «Ψηφιακή Αλάνα» όπου τα παιδιά μπορούν με απόλυτη ασφάλεια να «ντύνουν κούκλες» και να παίζουν διάφορα άλλα ψυχαγωγικά παιχνίδια. Ο κόμβος λειτουργεί από τις 7 Μαΐου του 2014 και έχει μέχρι σήμερα 820 χιλιάδες θεάσεις.
Η ΓΝΩΣΗ ΕΙΝΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
* Όσον αφορά στη χρήση του διαδικτύου από τα παιδιά, τι πρέπει να κάνουν οι γονείς προκειμένου να τα προστατέψουν και τι πρέπει να γνωρίζουν οι ίδιοι για να είναι αποτελεσματική η διαδικτυακή επιτήρηση που καλούνται να ασκήσουν στα παιδιά τους;
- Προκειμένου ο γονικός έλεγχος να είναι αποτελεσματικός θα πρέπει ο ηλεκτρονικός υπολογιστής να εποπτεύεται σε καθημερινή βάση από τους γονείς. Επιπρόσθετα η ενίσχυση της αμφίδρομης επικοινωνίας του γονέα με το παιδί καθίσταται αναγκαία συνθήκη για την αποτελεσματικότητα της διαδικτυακής επιτήρησης.
* Το θέμα «προστασία» προφανώς δεν αφορά μόνον στους μικρούς αλλά και τους μεγάλους, πολλοί εκ των οποίων επιδεικνύουν παροιμιώδη «αφέλεια» στη χρήση του, με δυσάρεστες εν συνεχεία για τους ίδιους συνέπειες. Τι συνιστάτε για την προστασία τους;
- Όλοι οι χρήστες του διαδικτύου θα πρέπει να είναι διαρκώς υποψιασμένοι. Το διαδίκτυο μπορεί να μετατραπεί εύκολα από ένα χρήσιμο εργαλείο σε ένα επικίνδυνο μέσο. Η πρόληψη και η ενημέρωση είναι τα εφόδια τα οποία προσφέρουν στον χρήστη σιγουριά για την πλοήγησή του στο διαδίκτυο.
* Κατά την εκτίμησή σας, προκειμένου η Υπηρεσία σας να γίνει ενδεχομένως περαιτέρω αποτελεσματική, τι «εφόδια» θα χρειαζόταν;
- Η Υπηρεσία μας εξελίσσεται και εμπλουτίζεται με νέα εργαλεία για την εξιχνίαση των εγκλημάτων που διαπράττονται μέσω διαδικτύου, ήδη βρισκόμαστε σε ικανοποιητικά επίπεδα για τα δεδομένα της Ελλάδας.
* Αν σας ζητούσα να στείλετε ένα «μήνυμα» προς όλους τους εν Ελλάδι χρήστες του διαδικτύου, ποιο θα ήταν αυτό;
- Λέμε «ΝΑΙ» στο διαδίκτυο, αλλά με ασφάλεια.
