Για μία πενταετία δίδαξε στην Ε΄ τάξη του προτύπου των εξωτερικών σχολείων της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας ενώ στη συνέχεια «μετέβη προς συμπλήρωσιν των σπουδών της εις Λονδίνον, ένθα παρηκολούθησε τον τρόπον της λειτουργίας, διευθύνσεως και διδασκαλίας διαφόρων σχολείων» [2].
Μετά την επιστροφή της από το Λονδίνο (Σεπτέμβριος 1906) διορίσθηκε διευθύντρια του Αρσακείου Λαρίσης [3] στη θέση της αποθανούσης Ελπινίκης Καρακούση [4]. «Αφίκετο και ανέλαβε τα καθήκοντά της η νέα του εν τη πόλει μας Αρσακείου Διευθύντρια δεσποινίς Ελένη Βαρουξάκη. Από την νέαν Διευθύντριαν ήτις πολλήν την μόρφωσιν και την ικανότητα κέκτηται, αναμένομεν την διόρθωσιν πολλών πραγμάτων, ουχί καλώς, εννοείται, εχόντων εν τω Σχολείω τούτω» [5]. Η νέα διευθύντρια εφήρμοσε άμεσα «ό,τι καλόν εκ της ξένης είχεν αποκομίσει, κατώρθωσε έτι να εμπνεύσει εις τας αποφοιτώσας μαθητρίας όχι μόνον τον ζήλον διά το έργον των, αλλά και να καταστήση ταύτας αποστόλους του Εθνισμού και φορείς πολιτισμού εις τα χωρία και πόλεις της αλυτρώτου τότε Μακεδονίας, εις ας θα μετέβαινον» [6].
Μέσα σε λίγους μόνον μήνες ο τοπικός Τύπος δημοσιεύει διθυραμβικά σχόλια: «Από των πρώτων ημερών της εν τω Αρσακείω αναλήψεως των καθηκόντων αυτής η δεσποινίς Βαρουξάκη δια της πραγματικής μορφώσεώς της, της ευγενείας του χαρακτήρος και της προσηνείας των τρόπων της εφείλκυσεν αμέριστον μεν την υπόληψιν και την εκτίμησιν πάσης της παρ’ ημίν κοινωνίας, ειλικρινή δε την αγάπην των εν τω σχολείω εκπαιδευομένων κορασίων. Το ενδιαφέρον αυτής υπέρ των μαθητριών του Εκπαιδευτηρίου δεν ευρίσκει όριον τους τέσσαρας τοίχους του Σχολείου. Εμφορουμένη αληθούς παιδαγωγικής αγάπης προς τας μαθητρίας του σχολείου, ου μόνον εν αυτώ άοκνον υπέρ της προόδου και πραγματικής μορφώσεώς των φροντίδα καταβάλλει, αλλά και υπέρ παντός αφορώντος τας μαθητευούσας ενδιαφέρεται και συγκινείται, αθορύβως και ανεπιδείκτως συντρέχουσα τας εχούσας ανάγκην συνδρομής μαθητρίας και κατ’ οίκον δε επισκεπτομένη τας τυχόν ασθενούσας. κατά δε τας ημέρας ταύτας, ίνα εμπνεύση εις τας μαθητρίας την προς τα φυτά και τα άνθη ευγενή αγάπην και ίνα παράσχη συνάμα εις αυτάς αφορμήν υγιεινής ασχολίας, συνέστησεν εις αυτάς να φυτεύσωσιν άνθη εις κηπάρια παρασκευασθέντα εν τη αυλή του Εκπαιδευτηρίου χωριστά κατά τάξεις και μαθητρίας. Και ήδη άπας ο περί την αυλήν χώρος μεταβλήθη εις ωραίους ανθώνας, την περιποίησιν και τον καλλωπισμόν των οποίων μετ’ αξιεπαίνου αμίλλης διενεργούσιν αι μαθήτριαι των διαφόρων τάξεων του σχολείου» [7].
Τον Ιούνιο του 1909 έλαβε ολιγοήμερο άδεια για να μεταβεί στο Μετσόβιο Πολυτεχνείο των Αθηνών όπου μεταξύ 14 υποψηφίων αρίστευσε στον διαγωνισμό της Καλλιγραφίας και Ιχνογραφίας λαμβάνοντας το σχετικό πτυχίο [8].
Κατά τη διάρκεια των πολεμικών επιχειρήσεων του 1912-1913 τα μαθήματα στο Αρσάκειο της Λάρισας διακόπηκαν αφού το κτίριο επιτάχθηκε για τις ανάγκες του στρατού. Την ίδια περίοδο (1912) η Ελένη Βαρουξάκη ανέλαβε την οργάνωση του Νοσοκομείου του Ερυθρού Σταυρού στον Βόλο που διέθετε 400 κλίνες ενώ λίγο αργότερα οργάνωσε το αντίστοιχο της Θεσσαλονίκης που διέθετε 1.200 κλίνες. Μετά από τη λήξη του πολέμου τιμήθηκε για τις υπηρεσίες της με 4 πολεμικά μετάλλια. Τον Φεβρουάριο του 1913 επέστρεψε στη Λάρισα και ανέλαβε εκ νέου τα καθήκοντά της. Για άγνωστους λόγους απέλυσε την πτυχιούχο νηπιαγωγό Πόση Ράγκου, πράξη που από τη Διοικούσα Επιτροπή θεωρήθηκε «αυθαίρετη» [9]. Παρέμεινε ως διευθύντρια έως στα τέλη του 1917, οπότε και αιτήθηκε την μετάθεσή της στο Αρσάκειο Παρθεναγωγείο της Κέρκυρας, η οποία έγινε αποδεκτή (6 Δεκεμβρίου 1917). Ως νέος διευθυντής στο Αρσάκειο της Λάρισας διορίσθηκε ο Χρήστος Οικονόμου.
Στα τέλη του 1923 προσβλήθηκε από εξανθηματικό τύφο και παραιτήθηκε από την υπηρεσία της, ενώ στη θέση της διορίσθηκε η Ελένη Σταμπόγλη. Μετά την πλήρη ανάρρωσή της, εγκαταστάθηκε στην Κέρκυρα στην οποία παρέμεινε μέχρι τον θάνατό της (δεκαετία 1940), προσφέροντας στο διάστημα που μεσολάβησε, ανιδιοτελώς τις υπηρεσίες της σε διάφορα φιλανθρωπικά ιδρύματα της νήσου.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1]. Δεν πρέπει να συγχέεται με την Αικατερίνη Βαρουξάκη η οποία για μισό περίπου αιώνα κατηύθυνε μέσα από τα σχολεία της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας την γυναικεία αγωγή στη χώρα μας. Θυγατέρα ενός πλούσιου μεγαλέμπορου της Σύρου και ανεψιά του τότε πανίσχυρου πολιτικού Θεόδωρου Δεληγιάννη, διετέλεσε καθηγήτρια Γαλλικής και Οικιακών Έργων (1895), εποπτεύουσα του Ελληνικού Παρθεναγωγείου του Καΐρου (1907), μέλος της ελληνικής αποστολής στο διεθνές παιδαγωγικό συνέδριο των Βρυξελών (1911), ιδρυτικό μέλος του «Συλλόγου προς προστασίαν της υγείας των μαθητών» (1912) και διευθύντρια του Αρσακείου Αθηνών (1914-1927 και 1930-1934). Απεβίωσε στην Αθήνα την 1η Μαρτίου 1934.
[2]. Ρόζα Α. Νικολοπούλου, «Ελένη Βαρουξάκη Ιωαννίδη», στο: Φυσιογνωμίαι τινές αρσακειάδων: επ’ ευκαιρία της εκατονταετηρίδος της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας (1836-1936). Αθήνα 1936, σ. 72-73. Ειδικώς σ. 72.
[3]. Για τις συνθήκες της ίδρυσης του Αρσακείου στη Λάρισα (1902), τις προθέσεις των ιδρυτών, τις προσδοκίες της τοπικής κοινωνίας και τις πρώτες δυσκολίες που προέκυψαν πριν και μετά από την έναρξη λειτουργίας του, βλ. Χαράλαμπος Χαρίτος & Ιουλία Κανδήλα, «Η ίδρυση και τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του Διδασκαλείου Θηλέων της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας στη Λάρισα», Γ΄ Διεθνές Συνέδριο «Ιστορίας Εκπαίδευσης», Συνεδριακό Κέντρο Πανεπιστημίου Πατρών, 1-3 Οκτωβρίου 2004. Πρακτικά σε ψηφιακό αρχείο (cd-rom). Ως μέλη της πρώτης Διοικούσας Επιτροπής ορίσθηκαν οι: Γ. Δεσύπρης, Γ. Ροδόπουλος, Δ. Πιπινόπουλος, Γ. Σακελλαρίου, Λ. Αναγνώστου, Κ. Παπασταύρου, Αθ. Μιχαηλίδης και Ι. Βασιλάκης. Βλ. Σάλπιγξ (Λάρισα), φ. 645 (1 Σεπτεμβρίου 1902).
[4]. Αλέξανδρος Χ. Γρηγορίου, «Ελπινίκη Καρακούση (1864-1906): Η πρώτη διευθύντρια του Αρσάκειου Παρθεναγωγείου της Λάρισας», Ελευθερία (Λάρισα), φ. 32566 (7 Δεκεμβρίου 2014).
[5]. Σάλπιγξ (Λάρισα), φ. 854 (10 Σεπτεμβρίου 1906).
[6]. Ρόζα Α. Νικολοπούλου, ό.π., σ. 72.
[7]. Σάλπιγξ (Λάρισα), φ. 880 (11 Μαρτίου 1907).
[8]. Από τους 14 υποψηφίους έλαβαν το πτυχίο και άλλοι τρείς: ο Ιωάννης Αναστασόπουλος, ο Νικόλαος Στεφανόπουλος και ο Ιωάννης Μαρτίνης. Βλ. Σκριπ (Αθήνα), φ. 7313 (14 Ιουνίου 1909).
[9]. Μικρά (Λάρισα), φ. 14/570 (24 Φεβρουαρίου 1913).
Από τον Αλέξανδρο Χ. Γρηγορίου
