Διεθνής αναγνώριση για τη Λαρισαία βιοχημικό Δρ. Παναγιώτα Κ. Παπανάγνου

Η δρ. Παναγιώτα Κ. Παπανάγνου

Διεθνούς καταξίωσης έτυχε η πολυετής ερευνητική προσπάθεια της Λαρισαίας βιοχημικού-βιοτεχνολόγου Παναγιώτας Κ. Παπανάγνου διδάκτορα της Ιατρικής Αθηνών-μεταδιδακτορικής ερευνήτριας του τμήματος Ουρολογίας του Ογκολογικού-Αντικαρκινικού Νοσοκομείου Αθηνών «Άγιος Σάββας» και των συνεργατών της, εις εξ’ αυτών ο Λαρισαίος εργαστηριακός ιατρός Ιωάννης Ν. Παπαγεωργίου. Την 1η Αυγούστου εγκρίθηκε προς δημοσίευση και στις 8 Σεπτεμβρίου δημοσιεύτηκε online στο διεθνές έγκριτο βιοεπιστημονικό περιοδικό «Οncotargets and Therapy» [Papanagnou et al (2017) Onco Targets Ther 10:4393-4411] με συντελεστή απήχησης (Ιmpact Factor, IF) υπολογισμένο από το πρακτορείο Reuters 2.6, η δωρεάν προσβάσιμη στο διαδίκτυο εργασία της τιτλοφορούμενη «Marketed drugs used for the management of hypercholesterolemia as anticancer armament», η οποία τεκμηριώνει και ανασκοπεί την πιθανή αντικαρκινική χρησιμότητα όλων των εμπορικά διαθέσιμων φαρμάκων κατά της υπεροληστερολαιμίας, δηλ. των στατινών και της εζετιμίμπης.

Η εργασία αξιολογήθηκε από τρεις ανεξάρτητους έγκριτους επιστήμονες-κριτές από τις αρχές του περασμένου Μαΐου με υπεύθυνη αλληλογραφίας και πρώτο όνομα στη δημοσίευση την δρ. Παναγιώτα Κ. Παπανάγνου. Στη δημοσίευση της εργασίας συνέβαλλε με την παροχή των υπηρεσιών της (μετάφραση των εγγράφων έγκρισης της μικρής κλίμακας κλινικής μελέτης) η Λαρισαία δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω κ. Ελένη Ματράκη.
Αξίζει να γίνει μία αναφορά στην επιστημονική σημασία της έρευνας αυτής με εκλαϊκευμένο τρόπο ώστε να γίνει ευρέως κατανοητή από το κοινό, ακόμα και στους μη έχοντες βιοεπιστημονικό γνωσιακό υπόβαθρο. Όπως εκτενώς αναφέρεται από τη συγγραφική ομάδα του διεθνούς δημοσιεύματος, η λεγόμενη «επανατοποθέτηση» (διεθνώς «repurposing» ή «repositioning») φαρμακευτικών παραγόντων στη θεραπευτική του καρκίνου μη αντικαρκινικών φαρμάκων είναι ένα ερευνητικό ζήτημα που έλκει έντονα το ενδιαφέρον της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας με αποτέλεσμα αυτή τη στιγμή να εξελίσσονται έρευνες σε κορυφαία εργαστήρια φαρμακολογίας της Ευρώπης και των Η.Π.Α. όχι μόνο σε προ-κλινικό επίπεδο, δηλαδή σε καλλιεργούμενα κύτταρα ή σε ζωικούς οργανισμούς-μοντέλα (συνήθως ποντίκια) αλλά και σε κλινικό επίπεδο, με μία όλο και μεγαλύτερη λίστα ενεργών κλινικών μελετών να στρατολογούν ασθενείς με διαφορετικά είδη νεοπλασιών για τον σκοπό αυτό, όπως μπορεί κάθε ενδιαφερόμενος να διαπιστώσει με μία απλή αναζήτηση στη δημοφιλή βάση δεδομένων Clinical Trials.Gov.
Το απώτερο ζητούμενο είναι ο σχεδιασμός αντικαρκινικών θεραπευτικών σχημάτων που εκμεταλλευόμενα τις αντικαρκινικές ιδιότητες των επανατοποθετηθέντων μη αντινεοπλασματικών φαρμάκων είτε θα περιέχουν μικρότερη δόση κλασικών χημειοθεραπευτικών παραγόντων, γνωστών για τις σοβαρές παρενέργειές τους, είτε θα επιδεικνύουν μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στην εξάλειψη των καρκινικών κυττάρων ή και τα δύο. Το δεύτερο μεγάλο ζητούμενο είναι η θεραπευτική αξιοποίηση στο έπακρον όλων των ιδιοτήτων, στη συγκεκριμένη περίπτωση της αντικαρκινικής δράσης φαρμάκων που ήδη είναι εμπορικά διαθέσιμα, για θεραπευτικούς σκοπούς διαφορετικούς από εκείνον της αντιμετώπισης κακοηθειών, ώστε να εξοικονομηθεί πολύτιμος χρόνος, καθώς η διαδικασία του σχεδιασμού ενός νέου αντικαρκινικού φαρμάκου μέχρι την έγκρισή του από τους αρμόδιους οργανισμούς και τη διάθεσή του στην αγορά είναι μία εξαιρετικά χρονοβόρος διαδικασία.
Η έρευνα παρόλο που διαθέτει θεωρητικό χαρακτήρα ανασκόπησης της διεθνούς βιβλιογραφίας (review) ενσωματώνει αρκετά νέα εργαστηριακά και βιοπληροφορικά δεδομένα που αποτελούν στοιχεία νεωτερισμού και μπορούν να προσφέρουν το κίνητρο στη διεθνή επιστημονική κοινότητα για περαιτέρω πειραματισμό. Συγκεκριμένα, είναι η πρώτη διεθνής εργασία η οποία προσφέρει στοιχεία, έστω και σε επίπεδο ένδειξης και όχι απόδειξης, πως η συνδυαστική κατανάλωση ασπιρίνης και καφεΐνης και όχι η ασπιρίνη μόνο, επηρεάζει τα επίπεδα πρωτεϊνών του ανθρώπινου ορού, όπως η τρανσθυρετίνη που μεταφέρει την ορμόνη Τ4 και εικάζεται πως παίζει ρόλο σε καρκινογενετικά σηματοδοτικά μονοπάτια, όπως υποδεικνύει ανάλυση πρωτεομικής που πραγματοποιήθηκε σε εργαστήρια της Καλιφόρνια. Ένα άλλο στοιχείο νεωτερισμού είναι η βιοπληροφορική πρόβλεψη ότι το ευρέως καταναλισκόμενο αντιυπεροχοληστερολαιμικό φάρμακο σιμβαστατίνη αλληλεπιδρά με το σύμπλοκο της ογκοπρωτεΐνης CDT1 με τον φυσικό της αναστολέα, την πρωτεΐνη geminin. Tα ενδιαφέροντα αυτά δεδομένα θα παρουσιαστούν με τη μορφή αναρτώμενης ανακοίνωσης (poster) στο προσεχές παγκόσμιο συνέδριο Ουρολογίας PCS 3rd WCU-2017 που θα λάβει φέτος χώρα στo ξενοδοχείο Metropolitan στην Αθήνα, στις 11-12 Νοεμβρίου κατόπιν προσκλήσεως που έλαβε η Δρ. Παπανάγνου από τα μέλη της οργανωτικής επιτροπής.