Η απονομή πραγματοποιήθηκε στις 13 Ιουλίου 2017, στη Σεβίλλη της Ισπανίας, στη διάρκεια του 14ου Παγκόσμιου Συνεδρίου Αθλητικής Ψυχολογίας. Η International Society of Sport Psychology είναι η παλαιότερη και μεγαλύτερη Παγκόσμια Εταιρεία Αθλητικής Ψυχολογίας με χιλιάδες μέλη σε όλο τον κόσμο. Ο καθηγητής του ΤΕΦΑΑ Π.Θ., Αθανάσιος Παπαϊωάννου, τιμήθηκε για την πολυετή και γόνιμη προσφορά του στη Διεθνή Εταιρεία Αθλητικής Ψυχολογίας, αλλά και για την προσφορά του στον χώρο της Αθλητική Ψυχολογίας διεθνώς. Σήμερα ο ίδιος μιλάει στην «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ».
* Κύριε Παπαϊωάννου πρόσφατα σας απονεμήθηκε το Honor Award της International Society of Sport Psychology (ISSP). Μπορείτε να αναφερθείτε σε αυτή την τιμητική διάκριση;
- Κυρία Κωστακοπούλου σας ευχαριστώ πολύ για την ερώτηση. Αυτό το βραβείο απονέμεται κάθε τέσσερα χρόνια. Στα 51 χρόνια της ISSP έχει απονεμηθεί σε 15 επιστήμονες παγκοσμίως. Η International Society of Sport Psychology (ISSP) είναι η παλαιότερη και μεγαλύτερη επιστημονική Εταιρεία Αθλητικής Ψυχολογίας στον κόσμο, η μόνη πραγματικά παγκόσμια εταιρεία. Στο Διοικητικό Συμβούλιο (Δ.Σ.) της ISSP που αποφάσισε για το συγκεκριμένο Honor Award ψήφισαν γι’ αυτή την απόφαση 4 επιστήμονες από Ασία (Ιαπωνία, Ν. Κορέα, Ταϊβάν, Χονγκ Κονγκ), 4 από Αμερική (Βραζιλία, Καναδάς και 2 από ΗΠΑ), ένας από Αφρική (Νιγηρία) και 6 από Ευρώπη (Σουηδία, Γερμανία, Πορτογαλία, Ιταλία, Ισπανία, Φιλανδία). Συνεπώς το Honor Award της ISSP έχει παγκόσμια διάσταση. Σύμφωνα με το καταστατικό της ISSP το Honor Award απονέμεται σε επιστήμονες ως «αναγνώριση σημαντικής προσφοράς τους στη διεθνή Αθλητική Ψυχολογία από τη θέση τους σε ηγετικούς ρόλους στον κλάδο, με την έρευνά τους και με άλλες μορφές επιστημονικών και επαγγελματικών υπηρεσιών». Είναι τιμή για εμένα, για το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και για την Ελλάδα.
***
* Από το 2008 έως και σήμερα διατελείτε εκδότης του International Journal of Sport and Exercise Psychology, του επίσημου περιοδικού της ISSP. Κατά τη διάρκεια της θητείας σας ως εκδότης, το περιοδικό παρουσίασε μεγάλη αύξηση υποβολής άρθρων. Υπάρχει συνταγή για αυτή την επιτυχία;
-Δεν υπήρξε μόνο μεγάλη αύξηση υποβολής άρθρων αλλά και μεγάλη βελτίωση της ποιότητας των άρθρων που δημοσιεύτηκαν, όπως αυτή μετριέται με αναφορές στις δημοσιεύσεις του περιοδικού. To International Journal of Sport and Exercise Psychology (IJSEP) ευρετηριάζεται σε τρεις επιστημονικές κατηγορίες διεθνών περιοδικών της βιβλιογραφικής βάσης δεδομένων SCOPUS. Το 2016 ανέβηκε πολύ παραπάνω από τη διάμεσο και στις τρεις κατηγορίες περιοδικών, δηλαδή αθλητικών επιστημών, εφαρμοσμένης ψυχολογίας και κοινωνικής ψυχολογίας. Συνταγή δεν υπάρχει, χρειάζεται υψηλού βαθμού συνέπεια, πολλή δουλειά, καλή επιλογή επιστημόνων που συνεργάζονται μόνιμα με το περιοδικό και επιστημόνων που κρίνουν τα άρθρα και καλή γνώση και αντίληψη άλλων πιο ειδικών θεμάτων που σχετίζονται με την ποιότητα και τη σημασία των εργασιών που δημοσιεύονται. Γενικότερα το πιο κρίσιμο είναι να υπηρετούνται άριστα οι σκοποί του περιοδικού που είναι η προώθηση της Αθλητικής Ψυχολογίας σε όλο τον κόσμο. Η επιτροπή έκδοσης του περιοδικού αποτελείται από περισσότερους από 40 κορυφαίους διεθνείς επιστήμονες από περισσότερες από 20 χώρες οι οποίοι συνεργάζονται μαζί μου με συνέπεια και υψηλής ποιότητας επαγγελματισμό για να πετύχουμε τους στόχους του περιοδικού και της ISSP στην οποία το περιοδικό ανήκει.
***
* Πόσο σημαντική είναι σήμερα η Αθλητική Ψυχολογία και η Ψυχολογία της Άσκησης ακόμα και στην καθημερινότητά μας;
- Δεν μπορώ να δώσω σε μια παράγραφο μια πολύ πειστική απάντηση για μια επιστήμη που ο κόσμος δεν γνωρίζει αφού αναπτύχθηκε μόλις τα τελευταία 50 χρόνια και ακόμη δεν υπάρχουν πολλοί επαγγελματίες. Όμως θα προσπαθήσω! Όλοι γνωρίζουν ότι η καλή ψυχολογία βοηθάει στην αθλητική απόδοση. Ως αποτέλεσμα οι περισσότερες Ολυμπιακές Ομάδες στον κόσμο έχουν αθλητικούς ψυχολόγους ενώ πολλοί προπονητές και αθλητές συμβουλεύονται αθλητικούς ψυχολόγους για θέματα απόδοσης και ψυχικής υγείας επειδή ο αθλητισμός υψηλού επιπέδου είναι πολύ απαιτητικός. Η ψυχολογία της άσκησης εστιάζεται στον πολύ κόσμο, στον μέσο αθλούμενο ή σ’ αυτόν που δεν ασκείται τακτικά ενώ θα έπρεπε. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας κάθε παιδί ηλικίας 6-18 ετών πρέπει να κάνει 1 ώρα καθημερινή μέτριας-υψηλής έντασης σωματική άσκηση, κυρίως αερόβια που λαχανιάζει. Για τους ενήλικες 18-64 ετών το ελάχιστο είναι 150 λεπτά την εβδομάδα και ακόμη καλύτερα 300 λεπτά την εβδομάδα. Ξέρουμε ότι ενώ όλοι γνωρίζουν τα οφέλη της άσκησης πολύ λίγοι καταφέρνουν να πιάσουν τα παραπάνω στάνταρντ. Οι ψυχολόγοι της άσκησης βοηθούν στην υιοθέτηση της τακτικής άσκησης είτε με ατομική συμβουλευτική είτε με προγράμματα άσκησης που οργανώνονται από φορείς που προωθούν την τακτική άσκηση. Βοηθούν επίσης στη βελτίωση της ποιότητας προπόνησης στις παιδικές και εφηβικές ομάδες όπου τα παιδιά πλάθουν τον αθλητικό χαρακτήρα τους και γενικότερα την προσωπικότητά τους διότι ο αθλητισμός πλάθει προσωπικότητες, αναπτύσσει κοινωνικές δεξιότητες, επηρεάζει τη γνωστική και συναισθηματική ανάπτυξη και την ψυχική υγεία.
***
* Επίσης είστε συνιδρυτής με άλλους Ευρωπαίους συναδέλφους σας, του European Masters in Sport Psychology Erasmus Mundus Program (EMSEP), μια κοινοπραξία 4 ευρωπαϊκών πανεπιστημίων που απένειμε Μεταπτυχιακά Διπλώματα μετά από διετείς σπουδές.
- Ως τώρα το συγκεκριμένο Master έχει δώσει πάνω από 140 Μεταπτυχιακά Διπλώματα κυρίως σε απόφοιτους σχολών ψυχολογίας και αθλητικών επιστημών οι οποίοι προέρχονται από περισσότερες από 40 χώρες απ’ όλο τον κόσμο. Το ένα τρίτο απ’ αυτούς έχουν κάνει τουλάχιστο τα 3/4 των σπουδών τους στο ΤΕΦΑΑ στα Τρίκαλα και αποφοίτησαν με τίτλο του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, ενώ δεκάδες άλλοι διεθνείς μεταπτυχιακοί φοιτητές έχουν έρθει στα Τρίκαλα για σπουδές διάρκειας από 1 εβδομάδα εντατικών σπουδών έως ένα χρόνο. Το συνάλλαγμα που ήρθε στη χώρα και στα Τρίκαλα λόγω του συγκεκριμένου Master ξεπερνά το 1,4 εκατ. ευρώ. Όμως ακόμη πιο πολύτιμη ήταν η συνεισφορά του στο ΤΕΦΑΑ, στους φοιτητές μας, στο προσωπικό μας και στις σπουδές μας. Αναπτύξαμε δομημένη συνεργασία με κορυφαία διεθνή πανεπιστήμια που μας έδωσε τεχνογνωσία για να βελτιώσουμε την ποιότητα και την οργάνωση των σπουδών μας, τη διεθνοποίηση του προγράμματος σπουδών μας, την οργάνωσή μας ώστε να προσελκύουμε ξένους φοιτητές που πλέον έρχονται στα Τρίκαλα για να σπουδάσουν καλύπτοντας όλα τα κόστη μόνοι τους, να πετύχουμε ακαδημαϊκή αριστεία σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, να βελτιώσουμε τις ικανότητες και την αυτοπεποίθηση των καθηγητών μας στη διδασκαλία διεθνών μεταπτυχιακών φοιτητών, να προάγουμε την έρευνα και αριστεία στην αθλητική ψυχολογία διεθνώς, να αναπτύξουμε την διεθνή αθλητική ψυχολογία, κάτι το οποίο συνεκτιμήθηκε για την απονομή του Honor Award στο οποίο αναφέρεστε. Δημιουργήσαμε διαπολιτισμικό περιβάλλον εκπαίδευσης όπου φοιτητές και καθηγητές ανταλλάσσουν εμπειρίες απ’ όλο τον κόσμο, οι διεθνείς φοιτητές έχουν θετική επίδραση στους Έλληνες μεταπτυχιακούς και προπτυχιακούς φοιτητές, στη σχολή μας, στις τοπικές αθλητικές ομάδες, στα τοπικά γυμναστήρια, στην κοινωνία των Τρικάλων. Κάποιοι φοιτητές κάνοντας την πρακτική και έρευνά τους στο εξωτερικό συνεισέφεραν στην παγκόσμια επιρροή του προγράμματός μας, ενώ πολλοί διεθνείς φοιτητές μας αποφοίτησαν με διεθνείς δημοσιεύσεις όπου φαίνεται ότι η έρευνα έγινε στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Δημιουργήσαμε καλύτερες προϋποθέσεις εργασίας των αποφοίτων μας στην Ευρώπη χάρη στο διπλό πτυχίο με τα ξένα πανεπιστήμια και στη διαπολιτισμική εκπαίδευση με διεθνείς συμφοιτητές, καθηγητές, αθλητές/πελάτες. Από τους αποφοίτους μας στα Τρίκαλα το 35% συνέχισαν για διδακτορικό, οι 7 με υποτροφίες από πανεπιστήμια H.B., ΗΠΑ, Αυστραλίας.
***
* Τι έχετε να πείτε σε επίπεδο ΣΕΦΑΑ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας; Η ΣΕΦΑΑ έχει καταξιωθεί διεθνώς στο επιστημονικό και ερευνητικό πεδίο.
- Η Σχολή Επιστημών Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού (ΣΕΦΑΑ) του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας έχει πολλούς επιστήμονες διεθνούς κύρους που με το έργο τους την έχουν καταξιώσει διεθνώς. Η συγκέντρωση αυτών των επιστημόνων στα Τρίκαλα ήταν και ο λόγος που ήρθα σ’ αυτή τη σχολή πριν 12 χρόνια, όταν μετακινήθηκα στο ΤΕΦΑΑ Θεσσαλίας από άλλο ελληνικό πανεπιστήμιο. Για να κάνεις σημαντικά πράγματα σε διεθνές επίπεδο χρειάζεσαι ικανούς συνεργάτες, μια κρίσιμη μάζα ανθρώπων που θα συνεργαστούν και από κοινού θα προσφέρουν σε μεγάλα έργα που προβάλλουν τη σχολή και το πανεπιστήμιο διεθνώς. Ένα παράδειγμα είναι το European Master of Sport & Exercise Psychology (EMSEP) που αναφέρθηκε πριν. Διδάσκουν σ’ αυτό πολλοί συνάδελφοι με εξαιρετικό διεθνές έργο οι οποίοι επίσης είναι και εξαιρετικοί δάσκαλοι. Σε κανένα ΣΕΦΑΑ της Ελλάδος δεν υπάρχει παρόμοια συγκέντρωση ικανών συναδέλφων στον τομέα της αθλητικής ψυχολογίας, αλλά και σε άλλους επιστημονικούς τομείς. Σε κανένα άλλο ΣΕΦΑΑ της Ελλάδος δεν θα τολμούσα το 2009 να ξεκινήσω το EMSEP που κάναμε τότε και το οποίο συνεχίζει ως σήμερα. Το σημαντικότερο είναι ότι αυτά τα ικανά στελέχη έχουμε βρει μια καλή χημεία μεταξύ μας και συνεργαζόμαστε σε μεγάλα έργα, πολλά ευρωπαϊκά προγράμματα που προβάλλουν τη σχολή και το πανεπιστήμιό μας. Έχουμε κι άλλα περιθώρια σύγκλισης και συνοχής και μπορούμε να πάμε ακόμη καλύτερα. Στον τομέα της συνεργασίας υστερούμε πολύ ως χώρα, αλλά εδώ στα Τρίκαλα έχουμε κάνει πρόοδο και μπορούμε να πάμε ακόμη καλύτερα. Το ατομικό και συλλογικό έργο όλων μας συνέβαλε στην καθιέρωση της σχολής μας διεθνώς. Και στους «όλους μας» δεν περιλαμβάνω μόνο τους επιστήμονες διεθνούς κύρους αλλά όλο το προσωπικό της σχολής, γραμματεία, τεχνικό προσωπικό, διδάσκοντες, ακόμη και τις καλές μας καθαρίστριες που διατηρούν τα κτίριά μας καθαρά που τα κάνει ελκυστικά σε φοιτητές και διδάσκοντες, Έλληνες και ξένους.
***
* Υπάρχει συνδυασμός παραγόντων για αυτή την καταξίωση;
- Σας ανέφερα παραπάνω την ύπαρξη πολύ ικανών ανθρώπων που συνεργάζονται μεταξύ τους αλλά θα προσθέσω εδώ και τη διάθεση όλου του προσωπικού για υψηλής ποιότητας δουλειά, το φιλότιμο όλων να κάνουν το κάτι παραπάνω. Και όσο καλύτερα πηγαίνουμε αυτό μας δυναμώνει τη θέληση να θέσουμε ακόμη πιο προκλητικούς στόχους οι οποίοι έχουν νόημα και αξία για την επιστήμη και για την ποιότητα σπουδών των φοιτητών μας. Το επίσης θετικό είναι ότι οι περισσότεροι συνάδελφοι είναι νέοι και αναμένεται να προσφέρουν για πολλά χρόνια ακόμη στη ΣΕΦΑΑ και στη χώρα. Και είμαι σίγουρος ότι οι ακόμη νεότεροι επιστήμονες οι οποίοι θα ενταχθούν μελλοντικά στην ΣΕΦΑΑ θα γίνουν ακόμη καλύτεροι από τους υπάρχοντες, γιατί πιστεύω ότι θα επιλέξουμε ικανούς νέους ανθρώπους που θα θέλουν να παράγουν υψηλής ποιότητας έργο στις άριστες συνθήκες έρευνας και διδασκαλίας που έχουν δημιουργηθεί. Αφού αντέξαμε στην μακρόχρονη κρίση και αν δεν μας τύχει καμιά μεγαλύτερη καταστροφή, είμαι πολύ αισιόδοξος για το μέλλον της σχολής μας.
Συνέντευξη στη Γεωργία Κωστακοπούλου
