Σε μία άκρως ενδιαφέρουσα συνέντευξή του στην «ΕτΔ», ο πρόεδρος της Ακαδημίας Στρατηγικών Αναλύσεων (ιδρύθηκε το 2014 από επιστήμονες που προέρχονται από τις Ένοπλες Δυνάμεις και τα Σώματα Ασφαλείας της χώρας μας), καταρρίπτει με ισχυρά επιχειρήματα πολλές θεωρίες σχετικά με το λεγόμενο «ισλαμικό τόξο», την αναγκαιότητα ανακήρυξης της ΑΟΖ για εξόρυξη υδρογονανθράκων σε Αιγαίο, Ιόνιο και Κρητικό πέλαγος, για την αποτρεπτική ικανότητα των ελληνικών Ε.Δ., για την «κακιά» Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και το Brexit! Παράλληλα, δεν διστάζει να κατακεραυνώσει τις πολιτικές ηγεσίες των τελευταίων 50 χρόνων για τη διαχρονική ανυπαρξία στρατηγικής ανάλυσης της τεράστιας γεωπολιτικής αξίας της Ελλάδος, έλλειμμα το οποίο - όπως υπογραμμίζει - ευθύνεται για πολλά δεινά, όπως η καταστροφή της Κύπρου και η σημερινή πρωτοφανής οικονομική κρίση!
* Η Ελλάδα είναι πλέον μια χώρα με καταρρακωμένη οικονομία, από την κρίση και τα μνημόνια! Τον τελευταίο καιρό βλέπουμε εχθρικές κινήσεις από τη γείτονα Τουρκία, αλλά και από άλλες χώρες του λεγόμενου «μουσουλμανικού τόξου» στη Βαλκανική. Τι σημαίνουν αυτά;
- Καταρχήν δεν αποδέχομαι τον όρο «μουσουλμανικό» ή «ισλαμικό τόξο» που κάποιοι χρησιμοποιούν εδώ και χρόνια... Δεν υπάρχει τέτοιο τόξο, ούτε μπορούν να το δημιουργήσουν οι Τούρκοι! Οι γείτονες δεν είναι αγαπητοί ούτε στους Βούλγαρους, ούτε στους Σκοπιανούς, αλλά ούτε και στους Αλβανούς που νομίζουν ορισμένοι! Αν κάποιες ηγεσίες επηρεάζονται κάποια στιγμή, όπως για παράδειγμα αυτή την περίοδο στην Αλβανία, αυτό είναι συγκυριακό καθώς ο καθένας κοιτάει τα συμφέροντά του και ό,τι τον βολεύει ανά πάσα στιγμή! Νομίζω ότι πολλοί υπερβάλλουν όταν μιλούν, ή γράφουν για τους Τούρκους διότι σκέπτονται με βάση τον τοπικιστικό μικρόκοσμό τους χωρίς να κοιτάζουν τα γεωστρατηγικά δεδομένα στην περιοχή μας. Αν ρωτήσουμε τους Τούρκους θα πουν ότι η Ελλάδα είναι η τελευταία χώρα από την οποία κινδυνεύουν!
ΣΕ ΠΟΛΥ ΔΥΣΚΟΛΗ ΘΕΣΗ Η ΤΟΥΡΚΙΑ
* Ναι, όμως η Ελλάδα κινδυνεύει από την Τουρκία;
- Δεν πιστεύω ότι κινδυνεύουμε από τους Τούρκους, ούτε θεωρώ ενδεχόμενο κάποιο θερμό επεισόδιο... Αυτά τα λένε κάποιες ιστοσελίδες στο διαδίκτυο για να προσελκύσουν αναγνωστικό κοινό! Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει οι ένοπλες δυνάμεις μας να είναι ισχυρές, διότι εάν τις διαλύσουμε, την επόμενη ημέρα θα κινδυνεύσουμε! Αυτές εξασφαλίζουν την αποτροπή του πολέμου και τη διατήρηση της ειρήνης στον τόπο μας. Για τον λόγο αυτό οφείλει η Πολιτεία να τις φροντίζει και να διατηρεί την αποτελεσματικότητά τους σε υψηλό επίπεδο.
Εις ό,τι αφορά στην τουρκική απειλή κατά της χώρας μας, θα σημειώσω επιγραμματικά ότι, προκειμένου να εκτιμήσουμε την υφιστάμενη ισορροπία ισχύος και το εύρος της απειλής, οφείλουμε να λαμβάνουμε υπόψη όχι απλά τους αριθμούς αλλά και λοιπά στοιχεία ισχύος, όπως τον γεωπολιτικό παράγοντα αλλά και το στρατηγικό περιβάλλον.
Η Τουρκία αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε εξαιρετικά δύσκολη θέση! Κανένας δεν θα ήθελε πραγματικά να βρίσκεται στη θέση της, διότι αντιμετωπίζει τεράστιους κινδύνους τόσο στο εσωτερικό, όσο και στα εξωτερικά της σύνορα! Ο Νταβούτογλου κατάφερε με τις μεγάλες θεωρίες να δημιουργήσει έναν περίγυρο εχθρών! Έλεγε πως η Τουρκία πρέπει να γίνει μεγάλη περιφερειακή δύναμη και να ελέγχει το γεωστρατηγικό περιβάλλον της, αλλά με ποιους; Από τη Βουλγαρία και την Ελλάδα, μέχρι την Κύπρο, τη Συρία, το Ισραήλ, το Ιράν, το Ιράκ και την Αρμενία δεν έχει κανέναν φίλο, ούτε και τη Ρωσία! Άρα πώς μπορεί να επηρεάσει καταστάσεις; Προσπαθεί ο Ερντογάν να επηρεάσει τους μουσουλμάνους, όπως στην Παλαιστίνη με υποσχέσεις για τη σωτηρία τους, όμως την ίδια στιγμή αφήνει από το λιμάνι του, το Τσεϊχάν, βόρεια από την Κύπρο, να φορτωθεί Κουρδικό πετρέλαιο το οποίο αγόρασαν οι Ισραηλινοί! Business is business!
Εδώ ωστόσο θέλω να υπογραμμίσω ότι όντας μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στο ΝΑΤΟ, η Ελλάδα εξασφάλισε την ασφάλειά της! Δυστυχώς στη χώρα μας δεν αναλογιζόμαστε ποτέ τι θα γινόταν εάν τα πράγματα ήταν διαφορετικά! Θεωρούμε ως δεδομένη τη σημερινή θέση της Ελλάδας στην Ε.Ε. και στο ΝΑΤΟ και δεν σκεφτόμαστε ότι μπορεί σε διαφορετική περίπτωση να είχαμε ακόμη και πολεμική σύγκρουση με την Τουρκία! Δεν λέω ότι η Ε.Ε. θα στείλει μεραρχίες στον Έβρο ή στη Μυτιλήνη, όμως το γεγονός ότι ανήκουμε πολιτικά, οικονομικά και στρατιωτικά σε έναν συνασπισμό των πλέον προηγμένων κρατών - με όλα τα προβλήματα που μπορεί να έχει – μας παρέχει ασφάλεια!
ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΚΑΙ ΧΩΡΙΣ... ΑΟΖ
* Πιστεύετε στην αναγκαιότητα ανακήρυξης από την Ελλάδα, της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης της;
- Προφανώς αλλά αυτό δεν αποτελεί πανάκεια. Από τα 21 κράτη της Μεσογείου, μόνο οκτώ έχουν ανακηρύξει ΑΟΖ, ενώ στον άμεσο περίγυρό μας, μόνον η Λιβύη, η Αίγυπτος και η Κύπρος έχουν ανακηρύξει ΑΟΖ! Δεν το έχουν κάνει ακόμη η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία, η Αλβανία, η Κροατία κ.ά! Αυτό αποτελεί απάντηση σε αυτούς που διαδίδουν ότι εμείς οι Έλληνες είμαστε οι λιπόψυχοι, οι φτωχοί συγγενείς, οι μόνοι που δεν έχουμε καλές κυβερνήσεις! Δεν είναι έτσι τα πράγματα... Είναι θέμα πολιτικού σχεδιασμού η ανακήρυξη της ΑΟΖ! Επιπλέον, υπάρχει η αντίληψη ότι δεν βγάζουμε τους υδρογονάνθρακες (φυσικό αέριο, πετρέλαιο) που εκτιμάται ότι υπάρχουν στην Πελοπόννησο, στην Κρήτη, στο Ιόνιο και στο Αιγαίο, γιατί φοβόμαστε. Όμως, μέχρι στιγμής έχουμε μόνο ενδείξεις της ύπαρξής τους και όχι αποδείξεις! Για να βεβαιωθούμε θα πρέπει να γίνουν έρευνες και να έρθουν στη χώρα μας ξένες εταιρίες να τις κάνουν. Έγιναν προσκλήσεις μα δεν βλέπω να υπάρχουν αρκετοί ενδιαφερόμενοι! Μπορεί να φταίει η αναξιοπιστία του ελληνικού κράτους, η αναξιοπιστία του πολιτικοοικονομικού και φορολογικού συστήματός μας, η πτώση των τιμών στις διεθνείς αγορές, αλλά αυτή είναι η αλήθεια! Εφόσον πιστοποιηθούν τελικά τα κοιτάσματα, μόνο τότε θα γίνει μεγάλος διαγωνισμός για να έρθουν εταιρίες να αναλάβουν την εξόρυξη και να δούμε τα πρώτα αποτελέσματα μετά από χρόνια!
Τα λέω αυτά διότι ορισμένοι δημοσιογράφοι, κυρίως τηλεοπτικών σταθμών, δημιουργούν στον κόσμο την ψευδαίσθηση ότι εάν η Ελλάδα ανακηρύξει απόψε την ΑΟΖ, από την επόμενη ημέρα κιόλας θα ξεκινήσει η εξόρυξη του φυσικού αερίου! Αυτό είναι γελοίο! Έχουμε φτάσει στο σημείο ο οποιοσδήποτε θαμώνας ενός καφενείου από τον Έβρο μέχρι την Κρήτη να έχει άποψη για την ΑΟΖ... Πρέπει να καταλάβει ο κόσμος ότι δεν μας χρειάζεται η ΑΟΖ για να βγάλουμε τους όποιους υδρογονάνθρακές μας! Υπάρχει η υφαλοκρηπίδα η οποία είναι ο βυθός και το υπέδαφος των θαλάσσιων ζωνών. Οι υδρογονάνθρακες δεν πλέουν στο νερό, είναι στον βυθό και το υπέδαφος των υποθαλάσσιων περιοχών, άρα στην υφαλοκρηπίδα μας! Δεν λέω ότι δεν χρειάζεται να ανακηρύξουμε την ΑΟΖ για άλλους λόγους όπως η αλιεία, η έρευνα και διάσωση, οι περιβαλλοντικές έρευνες και ενέργειες στην επιφάνεια της θάλασσας κ.ά. Όμως για να βγάλουμε τους υδρογονάνθρακες, αρκεί η υφαλοκρηπίδα, την οποία έχουμε!
* Επομένως το θέμα υφαλοκρηπίδας που θέτουν χρόνια οι Τούρκοι έχει αυτή τη στόχευση;
- Για να τελειώνουμε με τις διαμάχες στο Αιγαίο εγώ θα πρότεινα να ξεκινήσουμε τις διαδικασίες ερευνών και εξορύξεων από το Ιόνιο και την Κρήτη! Το λέω αυτό επειδή όπως δείχνουν όλες οι εκτιμήσεις, τα αναμενόμενα ενεργειακά κοιτάσματα στο Αιγαίο είναι πολύ μικρότερα εκείνων που εκτιμώνται για τις περιοχές του Ιουνίου και ιδιαίτερα νοτίως της Κρήτης. Κατά συνέπεια, για την Ελλάδα προέχει η επιδίωξη ανεύρεσης και εκμετάλλευσης των υδρογονανθράκων των δύο αυτών περιοχών, όχι μόνον λόγω της αναμενομένης μεγαλύτερης αποδοτικότητας, αλλά διότι με τον τρόπο αυτό ακυρώνεται στην πράξη μία από τις σοβαρότερες αιτίες αντιπαράθεσης με την Τουρκία. Επιπλέον, σκεφτείτε την περιβαλλοντική καταστροφή και τις τεράστιες συνέπειες στον τουρισμό και την οικονομία μας από ένα πιθανό ατύχημα με πετρέλαιο στο Αιγαίο το οποίο είναι διάσπαρτο με τα πανέμορφα νησιά μας!
Αντί λοιπόν να βρισκόμαστε σε αντιπαράθεση με τους Τούρκους, να πάμε στα διεθνή φόρα, να υποστηρίξουμε ότι το Αιγαίο είναι μια ημίκλειστη θάλασσα η οποία αντιμετωπίζει πολλούς περιβαλλοντικούς κινδύνους και να ζητήσουμε να κηρυχθεί προστατευόμενη περιοχή! Εμείς δεν έχουμε κανέναν λόγο να μην το επιδιώξουμε αυτό, σε αντίθεση βέβαια με τους Τούρκους τους οποίους έτσι θα αποκλείσουμε! Εάν οι ενδείξεις γίνουν αποδείξεις στο Ιόνιο και στην Κρήτη, τότε η χώρα μας θα βγάζει εκεί υδρογονάνθρακες τα επόμενα 100 χρόνια!
ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΑΝΤΟΥ
* Οι πολιτικές ηγεσίες στην Ελλάδα έχουν αξιοποιήσει τα γεωπολιτικά της πλεονεκτήματα;
- Όχι μόνον δεν τα αξιοποίησαν, αλλά μάλλον δεν γνωρίζουν τη γεωστρατηγική αξία της Ελλάδας, διότι ποτέ δεν έκαναν γεωστρατηγική ανάλυση! Αν το είχαν κάνει τόσο οι ηγεσίες της Ελλάδας, όσο και της Κύπρου από την 10ετία του ’50, η Κύπρος δεν θα είχε καταστραφεί! Θα είχαν παρθεί τότε οι σωστές πολιτικές αποφάσεις! Οι ηγεσίες μας ήταν ανίκανες να δουν τον στρατηγικό περίγυρό μας και βλέπανε μόνο τη γειτονιά! Στέκονταν σε ενδοκοινοτικές διενέξεις μεταξύ χωριών, ενώ οι ηγεσίες των κρατών οφείλουν να κάνουν γεωστρατηγική ανάλυση και να κοιτάζουν πολύ μακριά, σε χώρο και σε χρόνο... Σε αυτή την περίπτωση θα έβλεπαν ότι η Κύπρος εκεί που είναι αποτελεί ουσιαστικά ένα προκεχωρημένο παρατηρητήριο, έναν πύργο που ελέγχει ολόκληρη τη Μέση Ανατολή, τις θαλάσσιες οδούς που έρχονται από τον Ινδικό Ωκεανό προς τη Μεσόγειο και πάνε στην Ευρώπη. Θα έβλεπαν επίσης ότι η Κύπρος διαθέτει λιμάνια, αεροδρόμια, τεράστιες δυνατότητες αποθήκευσης υλικού, σύγχρονες Μονάδες περίθαλψης τραυματιών από πολεμικές επιχειρήσεις και ότι μια μεγάλη δύναμη με συμμαχική σχέση μαζί της, θα μπορούσε να ελέγχει ολόκληρη την περιοχή από τον Καύκασο μέχρι την Αίγυπτο και την Ερυθρά Θάλασσα. Τα ίδια και με το Σκοπιανό ζήτημα. Ανυπαρξία στρατηγικής! Εν κατακλείδι υποστηρίζω ότι η χώρα μας απαιτείται να αναπτύξει κατάλληλη στρατηγική συμμαχιών, με ουσιαστική συμμετοχή στα συμμαχικά σχήματα που συμμετέχει ήδη, και με παράλληλη απόκτηση σχέσεων συνεργασίας και φιλίας με άλλους διεθνείς παίκτες (Ρωσία, Κίνα, Αραβικός κόσμος).
* Γιατί κ. καθηγητά δεν αποφασίζουν επιτέλους οι πολιτικές ηγεσίες να κάνουν μια γεωστρατηγική ανάλυση της θέσης της χώρας μας;
- Μάλλον δεν ξέρουν τι είναι στρατηγική ανάλυση, ή δεν είναι πολιτικά προσοδοφόρο να ασχοληθούν! Όχι βέβαια μόνο για την άμυνα της χώρας, αλλά και για την οικονομία, την υγεία, την παιδεία, τις συγκοινωνίες και άλλους τομείς διακυβέρνησης. Όταν λέμε στρατηγική εννοούμε ότι εντοπίζω τα προβλήματα και τις απειλές, θέτω στρατηγικούς αντικειμενικούς σκοπούς και μακροπρόθεσμους στόχους, αναπτύσσω τις αναγκαίες δυνατότητες και προϋποθέσεις και σχεδιάζω την επίλυση των προβλημάτων και την επίτευξη των στρατηγικών στόχων. Αυτό δεν το έχουν κάνει ποτέ. Εναλλάσσονται υπουργοί και πολιτικά στελέχη στην εξουσία οι οποίοι λαμβάνουν αποφάσεις χωρίς να έχουν ουσιαστική στόχευση. Υπάρχουν τρεις τρόποι για να κάνουμε κάτι: να σχεδιάζουμε και να ενεργούμε, να ενεργούμε και... μετά να σχεδιάζουμε και ο γνωστός μας... βλέποντας και κάνοντας! Δυστυχώς στην Ελλάδα επιλέγουμε τον τρίτο!
Η Πολιτεία φροντίζει το προσωπικό των ενόπλων μας δυνάμεων;
Λυπούμαι αλλά η απάντησή μου είναι «όχι»! Όταν ως χώρα δέχεσαι ότι αντιμετωπίζεις απειλή και για τον λόγο αυτό διατηρείς ισχυρές ένοπλες δυνάμεις με μεγαλύτερο στρατό από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, και αμείβεις τον Αρχηγό των Ε.Δ. όσο έναν μέσο δημόσιο υπάλληλο, τότε είσαι άξια της τύχης σου! Το θέμα δεν είναι απλά οικονομικό, αλλά δείχνει την αξιολογική κλίμακα στην οποία η ελληνική πολιτεία έχει εντάξει τις Ε.Δ. και τα στελέχη τους. Ο αρχηγός των Ε.Δ. είναι στην πράξη ένας μάνατζερ που διοικεί τον μεγαλύτερο οργανισμό του κράτους, με πάνω από 100.000 προσωπικό, που δρα και λειτουργεί νύχτα και μέρα, με πάμπολλες εγκαταστάσεις σε όλη τη χώρα και τεράστιο υλικοτεχνικό και πολεμικό εξοπλισμό πολύ επικίνδυνο! Αυτός λοιπόν ο ηγέτης αμείβεται λιγότερο και από τον δήμαρχο ενός μικρού δήμου! Αυτό δυστυχώς λέγεται κατάντια και είναι ενδεικτικό της αντιμετώπισης των στρατιωτικών από την Πολιτεία.
ΑΠΟΛΥΤΗ ΑΜΥΝΑ ΣΕ ΚΥΒΕΡΝΟ-ΕΠΙΘΕΣΕΙΣ
* Ποια είναι η άποψή σας για τον κυβερνοπόλεμο και την αποτρεπτική ικανότητα της Ελλάδας σε τέτοιες επιθέσεις;
- Είναι η μεγαλύτερη απειλή που θα δούμε στον 21ο αιώνα κι αυτό δεν είναι μόνο δική μου άποψη αλλά και μεγάλων ξένων κέντρων στρατηγικών αναλύσεων κυρίως των ΗΠΑ, της Μ. Βρετανίας και άλλων μεγάλων χωρών. Φανταστείτε στο ξεκίνημα ενός πολέμου, αλλά ακόμα και σε περίοδο ειρήνης, η χώρα με τις μεγαλύτερες κυβερνο-δυνατότητες να εξαπολύσει εναντίον της αντιπάλου της μία κυβερνο-επίθεση διαλύοντας τις επικοινωνίες σε τράπεζες, δημόσιες και στρατιωτικές υπηρεσίες, αεροδρόμια, λιμάνια, πλοία, αεροπλάνα κλπ.
Γνωρίζω ότι οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις και σε αυτόν τον ευαίσθητο τομέα κάνουν πολύ καλή δουλειά. Λειτουργούν βάσει οργανωμένου σχεδίου και η άμυνά τους είναι απόλυτη παρότι δέχονται χιλιάδες κυβερνο-επιθέσεις σχεδόν σε καθημερινό επίπεδο, μέρα και νύχτα! Κάποιες κυβερνο-επιθέσεις δέχθηκε η χώρα μας κατά την περίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, (και από την Τουρκία) αλλά τις αντιμετώπισε επιτυχώς! Τότε βεβαίως η Ελλάδα εκτός από οργάνωση, είχε αναπτύξει καλές συνεργασίες με ξένες χώρες όπως η Αμερική, η Γαλλία, η Αγγλία οι οποίες βοήθησαν τις ελληνικές υπηρεσίες!
* Άρα λοιπόν η θέση μας είναι μέσα στην Ε.Ε. όχι έξω από αυτή και για λόγους ασφαλείας;
- Σαφώς... Βλέπω βέβαια το δυσάρεστο κλίμα που υπάρχει για την Ε.Ε. στον κόσμο, αλλά επί δεκαετίες λειτουργεί μια προπαγάνδα ότι για όλα τα δεινά της χώρας μας φταίει η Ε.Ε. Όμως δεν είναι έτσι! Δόθηκαν πολλά χρήματα στη χώρα μας τα οποία δυστυχώς φαγώθηκαν - από όποιους φαγώθηκαν - χωρίς να αξιοποιήσουμε τις πολλές δυνατότητες για αγροτική - οικονομική αναδιάρθρωση και για ανάπτυξη!
Η ένταξή μας στην Ε.Ε. θεωρώ ότι είναι η μεγαλύτερη επιτυχία της εξωτερικής μας πολιτικής, σε επίπεδο υψηλής στρατηγικής, μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο!
Έχει πολλά τρωτά η Ε.Ε., αλλά ας μου πει κάποιος ποιος είναι παγκοσμίως ο ελκυστικότερος χώρος από πλευράς δημοκρατικών θεσμών, τεχνολογίας, ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εμπορίου, παιδείας, υγείας, κοινωνικής πολιτικής!
Ποιος; Η Αφρική, η Ασία, η Μ. Ανατολή, η Κίνα, η Ρωσία; Ακόμη και οι ΗΠΑ που είναι τεχνολογικά και οικονομικά πολύ προηγμένες, δεν υπερτερούν στα θέματα της δημοκρατίας και της κοινωνικής πολιτικής από την Ε.Ε. Δεν βλέπουμε για παράδειγμα στην Ευρώπη συχνά να κακοποιούνται πολίτες από αστυνομικούς, ή να σκοτώνονται παιδιά σε σχολεία, όπως συμβαίνει στις ΗΠΑ.
Όλος ο κόσμος θέλει να έρθει στην Ευρώπη και επιπλέον εάν ρωτηθούν κάποιοι γονείς οπουδήποτε στον κόσμο πού θα έστελναν τα παιδιά τους στο εξωτερικό για σπουδές, θα απαντήσουν αμέσως ότι θα τα έστελναν στην Ευρώπη!
Δεν θα διαλύσουμε την Ε.Ε. επειδή υπάρχουν προβλήματα που στο κάτω-κάτω ευθυνόμαστε όλοι λίγο πολύ για την ύπαρξή τους... Θα προσπαθήσουμε να τη βελτιώσουμε και θα πρέπει να εργαστούμε όλοι από κοινού για την επίλυση των προβλημάτων.
ΙΔΙΑΙΤΕΡΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΟΙ ΑΓΓΛΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ Ε.Ε.
* Και το Brexit;
- Οι Άγγλοι είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση! Όχι μόνο δεν μπήκαν από την αρχή στην Ε.Ε. αλλά όταν ζήτησαν να μπουν το 1963, οι Γάλλοι και ο Ντε Γκώλ τους είπαν «όχι»! Οι Άγγλοι μπήκαν τελικά το 1973 μαζί με την Ιρλανδία. Από τότε όμως οι ίδιοι δεν ήταν ιδιαίτερα ικανοποιημένοι με την ένταξή τους στην Ε.Ε. Ενώ μπήκαν το 1973 με κυβέρνηση Συντηρητικών (που είναι και σήμερα), σε δυο χρόνια, το 1975, η νέα κυβέρνηση των Εργατικών έκανε δημοψήφισμα για παραμονή ή έξοδο! Δηλαδή στην Αγγλία δεν έγινε μόνο ένα δημοψήφισμα για αυτό τον λόγο. Τότε λοιπόν το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ήταν 66% υπέρ της παραμονής της Μ. Βρετανίας στην Ε.Ε., με τη Σκωτία, την Ουαλία και τη Β. Ιρλανδία να ψηφίζουν υπέρ της εξόδου. Αντίθετα, σήμερα, ενώ οι Άγγλοι και οι Ουαλοί ψήφισαν υπέρ της εξόδου, Σκωτσέζοι και Β. Ιρλανδοί είπαν «Ναι» στην παραμονή. Οι Σκωτσέζοι μάλιστα είπαν ότι δεν θα καθορίσει κανείς τη θέση τους εκτός ή εντός της Ε.Ε. κάτι που σημαίνει ότι σύντομα θα διεξαχθεί νέο δημοψήφισμα με τις τάσεις ανεξαρτησίας να ενισχύονται ακόμη περισσότερο.
Δεν νομίζω ότι η έξοδος της Μ. Βρετανίας από την Ε.Ε. θα είναι τόσο εύκολη υπόθεση δεδομένου του αποτελέσματος του δημοψηφίσματος με τη μικρή διαφορά του «Όχι» από το «Ναι» και των ποιοτικών χαρακτηριστικών του (π.χ. οι νέοι ψήφισαν παραμονή στην Ε.Ε). Παράλληλα ασκούνται πιέσεις για επανάληψή του με συλλογή υπογραφών στο διαδίκτυο.
Πάντως να υπογραμμίσω ότι η Βρετανία δημιουργούσε μονίμως προσκόμματα στην απόκτηση στρατιωτικών δυνατοτήτων από την Ε.Ε. στο πλαίσιο της Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας (ΚΠΑΑ). Μάλιστα, η αρνητική στάση της καθυστέρησε την έναρξη των σχετικών πρωτοβουλιών κατά τη δεκαετία του 1990, με αποτέλεσμα αυτές να ξεκινήσουν το 2000, μια επταετία μετά τη Συνθήκη του Μάαστριχτ. Είναι ευχάριστο το ότι στον τομέα αυτό, και γενικότερα της κοινής εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας, προχωρούν οι σχετικές διεργασίες. Μάλιστα, αποτελεί ευτύχημα ότι η χώρα μας έχει μια σημαντική παρουσία στον χώρο αυτό, με την επιλογή του πρώην Αρχηγού ΓΕΕΘΑ, στρατηγού Μιχ. Κωσταράκου ως προέδρου της Στρατιωτικής Επιτροπής, της ανώτατης στρατιωτικής θέσης στην Ε.Ε.
