Το Πολεμικό Ναυτικό της Εθνικής Φρουράς που κλήθηκε να υπερασπιστεί την Κύπρο από τις τουρκικές δυνάμεις εισβολής το μαύρο καλοκαίρι του ’74, περιελάμβανε: «Έξι τορπιλακάτους, τριάντα έξι τορπίλες μάχης, τρεις τορπίλες γυμνασίων, τρεις αεροσυμπιεστές, υλικά εγκατάστασης συνεργείου τορπιλών, δύο φορεία τορπιλών, δύο σταθμούς ασυρμάτου VHF μετά μονάδων τροφοδότησης, ένα γερανοφόρο όχημα, ένα αυτοκίνητο μεταφοράς τορπιλών, εκατόν ογδόντα τόνους καυσίμων, υλικό μηχανολογικό, ηλεκτρολογικό, ηλεκτρονικό, ναυτιλίας, ελέγχου βλαβών, και πυροβολικού, 48.000 βλήματα των 14,5 χιλ. και υλικό στρατωνισμού των έξι τορπιλακάτων». Όλο το υλικό προερχόταν από τη Σοβιετική Ένωση» (Δ. Δημητριάδης - Γ. Δεμέστιχας, «Ίδρυση Κυπριακού Ναυτικού», σελ. 98). Δεν ήταν λίγοι εκείνοι που κατηγορούσαν τον Μακάριο για την αγορά πολεμικού υλικού από τη Σοβιετική Ένωση, παραβλέποντας, ωστόσο, το γεγονός ότι η Κυπριακή Δημοκρατία αντιμετώπιζε σοβαρό πρόβλημα στην αγορά πολεμικού υλικού από τον τότε Δυτικό κόσμο (κυρίως Αμερική και Αγγλία), κάτι που σε μεγάλο βαθμό ισχύει και σήμερα.
Το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό απέστειλε στην Κύπρο: «Πυροβόλα των 3,7’ ,40 χιλ. και 20 χιλ., Τέσσερα Καναδικά Radar τύπου Α/Α Νο 4 ΜΚ 6/2. Τα Radar ήταν τοποθετημένα εντός οχημάτων που μπορούσαν να ρυμουλκηθούν, ο εσωτερικός χώρος των οποίων ήταν διαμορφωμένος σε μικρό θάλαμο επιχειρήσεων. Είχαν εμβέλεια 50 ναυτικά μίλια. Δύο παλαιά γερμανικής ναυπήγησης του 1935 Παράκτια Περιπολικά που ενεργοποίησε στον Ναύσταθμο Σαλαμίνας. Τα πλοία αυτά είχαν αγορασθεί από τον Κύπριο επιχειρηματία Α. Λεβέντη και έλαβαν τα ονόματα Π/Π ΑΡΙΩΝ και Π/Π ΦΑΕΘΩΝ» (στο ίδιο, σελ. 98).
Με αυτά τα πενιχρά μέσα το Πολεμικό Ναυτικό της Κύπρου έπρεπε να αντιμετωπίσει την τουρκική υπεροπλία κυρίως στη θάλασσα αλλά και στον αέρα. Στις 5 και 10 το πρωί της 20ής Ιουλίου 1974, οι Τορπιλάκατοι «Τ1» και «Τ3», οι οποίες βρίσκονταν στη Ναυτική Βάση της Εθνικής Φρουράς στο λιμανάκι της Κερύνειας, υπακούοντας αμέσως στην εντολή που έλαβαν (πολύ καθυστερημένα) από τον Ναυτικό Διοικητή Κύπρου, αντιπλοίαρχο Γεώργιο Παπαγιάννη, βγήκαν από τη βάση τους με στόχο να πλήξουν την τουρκική νηοπομπή. Οι κυβερνήτες των τορπιλάκατων ξεκίνησαν γνωρίζοντας ότι πρόκειται για μια πολύ ριψοκίνδυνη αποστολή με μηδαμινές πιθανότητες επιτυχίας. Οι δύο τορπιλάκατοι ήταν παλαιάς τεχνολογίας, με μικρή ταχύτητα πλεύσης και ισχνό επιφανειακό οπλισμό και μπορούσαν να εκτοξεύσουν τορπίλη μόνο εκ των όπισθεν, κάτι που της έφερνε σε εξαιρετικά μειονεκτική θέση έναντι των ταχύτατων τουρκικών αντιτορπιλικών και υποβρυχίων που επιχειρούσαν καλύπτοντας το πλήθος των αρματαγωγών, αποβατικών και οχηματαγωγών σκαφών έμφορτων με πάνοπλα στρατεύματα που διενεργούσαν απόβαση-αποβίβαση στην περιοχή «Πέντε Μίλι» της Κερύνειας, κάτω από την κάλυψη της τούρκικης αεροπορίας. Τα δεδομένα αυτά σε συνδυασμό με την καθυστερημένη έξοδο των τορπιλάκατων από τη βάση τους, μετέτρεπαν, χωρίς καμιά δόση υπερβολής, κάθε προσπάθειά τους για αντιμετώπιση του τουρκικού αποβατικού στόλου σε πραγματική αποστολή αυτοκτονίας!
Στις 5 και 30’, η Τ-3 εκτελώντας συνεχώς ελιγμούς πλησιάζει σε απόσταση βολής τα εχθρικά πλοία μέσα σε κόλαση πυρός από αέρα και θάλασσα. Καθώς είναι έτοιμη να εξαπολύσει τις τορπίλες της δέχεται καίριο και συντριπτικό πλήγμα από ρουκέτα αεροσκάφους F-4 και βυθίζεται. Ο Χρίστος Καρεφυλλίδης από την Κερύνεια και ο Νίκος Δεριζιώτης ή Διακάκης από την Αθήνα (ο οποίος πριν η τορπιλάκατος δεχθεί το μοιραίο αεροπορικό πλήγμα πρόλαβε να καταρρίψει δύο τουρκικά πολεμικά αεροσκάφη), βρίσκονται στη θάλασσα ελαφρά τραυματισμένοι και προσπαθούν κολυμπώντας να προσεγγίσουν την πλησιέστερη ακτή, οπότε ένα αεροσκάφος εκτελεί βύθιση και τους πολυβολεί. Στη θέση τους πλέον δεν υπάρχει τίποτα που να μαρτυρά την ύπαρξή τους, υπάρχει μόνο μια τεράστια κατακόκκινη κηλίδα. Την τραγική αυτή σκηνή παρακολουθούσε γαντζωμένος στα συντρίμμια της τορπιλακάτου, ανήμπορος να αντιδράσει, ο αρχικελευστής Σταύρος Διονύσιος Μαγέτος από την Καλαμάτα, ο μοναδικός που διασώθηκε από το πλήρωμα της Τ-3, ο οποίος παρά τα πολλαπλά σοβαρά τραύματά του, κατάφερε κολυμπώντας μετά από πέντε ώρες, να βγει στη στεριά.
Στον υγρό τάφο της θάλασσας της Κερύνειας χάθηκαν ακόμα ο Αθηναίος κυβερνήτης υποπλοίαρχος Ελευθέριος Τσομάκης και οι επίσης Ελλαδίτες, αρχικελευστής Λεωνίδας Βιτουλαδίτης, κελευστής Κυριάκος Καρέστος, οι ναύτες Ελευθέριος Κουτσουράδης, Νικόλαος Στιβακτάς και οι ναύτες Φοίβος Φιερός από την Κερύνεια και Χρίστος Κεφαλλονίτης από την Πάφο.
Η Τορπιλάκατος Τ-1 με κυβερνήτη τον επίκουρο Σημαιοφόρο Βερύκιο, βλήθηκε επίσης από τα εχθρικά πυρά και παρά τις σοβαρές βλάβες που υπέστη καταφέρνει να προσαράξει στην πλησιέστερη ακτή. Το πλήρωμά της προλαβαίνει να την εγκαταλείψει λίγο πριν ανατιναχθεί στον αέρα.
Ο Μαγέτος έζησε όλα τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του έχοντας σοβαρά σωματικά και ψυχικά τραύματα. Από τις 21 Οκτωβρίου 2015, η ψυχή του αναπαύεται στη γειτονιά των Αγγέλων, μαζί με όλο το ηρωικό πλήρωμα της Τ-3 Τορπιλακάτου που ρίχτηκαν -προοδεμένοι από τους αρχηγούς των όπλων της μάνας Ελλάδας- πρώτοι στη μάχη κατά των τουρκικών στρατευμάτων εισβολής. Έφυγε από τη ζωή από ανακοπή καρδιάς σε ηλικία 72 ετών, στο σπίτι του στον Κορυδαλλό. Ήταν τόσο μεγάλη η πίκρα του και τα ψυχικά κυρίως τραύματά του, που παρά τη μεγάλη του επιθυμία να ξαναβρεθεί και να προσκυνήσει στα ματωμένα χώματα της Κύπρου, δεν το επιχείρησε ποτέ… έστειλε όμως τον γιο του Χρήστο να υπηρετήσει στην Ελληνική Δύναμη Κύπρου (ΕΛ.ΔΥ.Κ.).
Σημείωση: Οι Τούρκοι μετά το τέλος της δεύτερης φάσης της εισβολής και την κατάληψη της Ναυτικής Βάσης στο Μπογάζι της Αμμοχώστου, βρήκαν ανέπαφη μια πανομοιότυπη τορπιλάκατο, η οποία βρισκόταν στην τεχνική βάση για επισκευή. Την πήραν λοιπόν όπως ήταν και την επιδεικνύουν, εκθέτοντάς την στο Πολεμικό Μουσείο της Κωνσταντινουπόλεως! Πρόκειται ασφαλώς για μια πράξη που τους εκθέτει ανεπανόρθωτα, αφού με τον τρόπο αυτό αποδεικνύεται η μεγάλη διαφορά της ποιότητας των πολεμικών μέσων που διέθετε, τότε, η Εθνική Φρουρά, σε σύγκριση με τα δικά τους αμερικανικής κατασκευής και προέλευσης υπερσύχρονα οπλικά συστήματα.
Δρ. Αυγουστίνος (Ντίνος) Αυγουστή
Εκπαιδευτικός στο ΤΕΙ Λάρισας
a.avgoustis@hotmail.com
