Με την ευκαιρία της εορτής την επόμενη Παρασκευή του πολιούχου μας Αγίου Αχιλλίου, η σημερινή εικόνα είναι επίκαιρη. Πρόκειται για φωτογραφία του Γεωργίου Βαλσάμη η οποία αποτυπώνει τη λιτανεία της εικόνας του Αγίου στους κεντρικούς δρόμους της πόλεως, πριν από 58 χρόνια, στις 15 Μαΐου 1957. Προέρχεται από το αρχείο του αρχιμανδρίτη Δωροθέου Βασιλείου, ο οποίος όσο ζούσε ήταν αρχιερατικός επίτροπος Τυρνάβου και εφημέριος στον ιερό ναό του Αγίου Γεωργίου της ίδιας πόλεως. Μάλιστα τα κείμενα στη φωτογραφία είναι δικά του.
Η πομπή διασχίζει την οδό Βασιλίσσης Σοφίας (σήμερα Παπαναστασίου) με κατεύθυνση προς το Φρούριο[1] και το κύριο σώμα βρίσκεται στη διασταύρωσή της με την Κύπρου. Πλήθος κόσμου είναι συγκεντρωμένο στην Κεντρική Πλατεία και στους γύρω δρόμους και παρακολουθεί την πομπή. Προηγούνται όλοι οι ιερείς των ναών της Μητροπόλεως. Μπροστά και στο κέντρο ο αρχιμανδρίτης Δωρόθεος Βασιλείου από τον Τύρναβο κρατά στα χέρια του τη λειψανοθήκη του αγίου, την οποία είχε δωρίσει τον Ιούνιο του 1946 η Μητρόπολις Τρίκκης και Σταγών από την Μονή Δουσίκου, όπου επί χρόνια ήταν θησαυρισμένη, στην τοπική μας Εκκλησία. Πίσω υπάρχουν πέντε αρχιερείς, από τους οποίους αναγνωρίζονται ο μητροπολίτης Λαρίσης Δημήτριος Θεοδόσης και ο μητροπολίτης Παραμυθίας, Φιλιατών και Γηρομερίου Δωρόθεος Βασιλάς, ο οποίος μέχρι το 1952 που χειροτονήθηκε αρχιερέας ήταν αρχιμανδρίτης και ιεροκήρυκας στην Μητρόπολη Λαρίσης.
Την εορτή του Αγίου Αχιλλίου εκείνη τη χρονιά λάμπρυνε και η παρουσία του πρώην Λαρίσης Δωροθέου Κοτταρά, ο οποίος ένα χρόνο πριν είχε εκλεγεί αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος[2]. Στη φωτογραφία διακρίνεται πίσω από τους πέντε αρχιερείς, χωρίς άμφια και περιστοιχιζόμενος από δύο διάκους. Ακολουθεί η επίσημη (εφέστια) εικόνα του Αγίου Αχιλλίου με την αργυρή επένδυση[3], την οποία υποβαστάζουν δύο εκκλησιαστικοί επίτροποι και πιο κάτω ακολουθούν οι επίσημοι. Η φωτογραφία είναι πολυπρόσωπη και τραβηγμένη από μακριά, γι’ αυτό και είναι δύσκολη η αναγνώριση των ατόμων με γυμνό μάτι.
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν στη φωτογραφία τα κτίρια της νότιας πλευράς της Κεντρικής Πλατείας, τα οποία απεικονίζονται στο βάθος. Το ενδιαφέρον έγκειται στο γεγονός ότι τότε η Λάρισα ζούσε τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια και τα κτίριά της ήταν ακόμα βαριά τραυματισμένα από τις κατοχικές κακουχίες και τον σεισμό. Από αριστερά καθώς κοιτάμε την εικόνα υπάρχει μια πυκνή συστάδα δένδρων, τα οποία αντιστοιχούν στα ερείπια του κατεστραμμένου Δικαστικού Μεγάρου. Ακολουθεί το κτίριο Κατσαούνη, του οποίου έχει σαρωθεί ο επάνω όροφος, ο οποίος στέγαζε προπολεμικά για πολλά χρόνια την Διοίκηση της Μεραρχίας Ιππικού και έμεινε μόνον το ισόγειο που τότε στέγαζε το καφενείο «Παλλάδιον». Δίπλα, το κτίριο του υποκαταστήματος της Εμπορικής Τράπεζας φαίνεται ότι έχει αποκατασταθεί από τις ελαφρές ζημιές που είχε υποστεί . Στη συνέχεια αντικρίζουμε ότι απέμεινε από το τριώροφο μέγαρο του «Πανελληνίου». Ο τρίτος όροφος γκρεμίσθηκε, το ξενοδοχείο είχε σταματήσει να λειτουργεί και είχε παραμείνει μόνον το ισόγειο, που φιλοξενούσε το ομώνυμο καφενείο, το οποίο την ημέρα ήταν τόπος συγκεντρώσεως δικηγόρων, δημοσιογράφων και πολιτικών προσώπων της Λάρισας, ενώ τις βραδινές ώρες του καλοκαιριού, μαζί με τα διπλανά καταστήματα έβγαζαν τραπεζάκια στο δρόμο και οι αστοί της πόλεως μαζί με το αναψυκτικό ή το παγωτό τους παρακολουθούσαν και σχολίαζαν τις συνεχείς πάνω-κάτω βόλτες των νέων στην οδό Κούμα. Πόσα άτομα δεν καρδιοχτύπησαν πάνω σ’ αυτό το μέρος... Τέλος στη γωνία με την οδό Βασιλίσσης Σοφίας (Παπαναστασίου) διακρίνεται ένα ισόγειο οίκημα το οποίο στέγαζε ζαχαροπλαστείο με την επιγραφή «ΓΑΛΛΙΚΟΝ». Οι πάστες του ήταν ...αχτύπητες.
[1]. Με την καταστροφή του προπολεμικού ναού του Αγίου Αχιλλίου από τον σεισμό του 1941 και τους βομβαρδισμούς, ο μητροπολιτικός ναός στεγάσθηκε προσωρινά μέχρι το 1965 στη γνωστή ως «παράγκα» κατασκευή, στην περιοχή όπου σήμερα βρίσκονται τα υπολείμματα του πρώτου ναού του αγίου των βυζαντινών χρόνων, τα οποία ανέδειξε με επιτυχία ακριβώς πίσω από το αρχαίο θέατρο η τοπική Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων.
[2]. Ο Δωρόθεος Κοτταράς μετατέθηκε από την μητρόπολη Κυθήρων στη Λάρισα το 1935 και στις 29 Μαρτίου 1956 εκλέχθηκε αρχιεπίσκοπος. Στις 26 Ιουλίου 1957, δύο περίπου μήνες μετά την παρουσία του αυτή στις εορταστικές εκδηλώσεις για τον Άγιο Αχίλλιο στη Λάρισα, ο Δωρόθεος απεβίωσε στο νοσοκομείο Karolinska της Στοκχόλμης από όγκο του εγκεφάλου.
[3].Πιστεύεται ότι η εφέστια εικόνα του Αγίου Αχιλλίου ανήκει και αυτή, λόγω των ομοίων διαστάσεων της, στην ομάδα των ρωσικών εικόνων που είχε παραγγείλει στη Μόσχα το 1802 ο τότε μητροπολίτης Λαρίσης Διονύσιος Καλλιάρχης. Όμως το επάργυρο πουκάμισο που την καλύπτει δεν επιτρέπει την ταυτοποίησή της. Η αργυρή αυτή επένδυση κατασκευάσθηκε το 1929 στην Αθήνα και ήταν δωρεά του εμπόρου της Λάρισας και εκκλησιαστικού επιτρόπου του ναού του Αγίου Αχιλλίου, Ιωάννου Αλεξάνδρου, όπως αναφέρει σχετική επιγραφή: «Αφιέρωμα του Ι. Δ. Αλεξάνδρου, εις μνήμην του αποβιώσαντος πατρός αυτού Δημητρίου».
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΑΘ. ΠΑΠΑΘΕΟΔΩΡΟΥ
ΦΩΤ.: «Ενθύμιον 15 Μαΐου 1957, εορτής Αγίου Αχιλλείου Λαρίσης.
Παρέστη ο Μακαριώτατος, πάσης Ελλάδος, Δωρόθεος»
