Του Αποστόλου Ποντίκα, Δασκάλου, Θεολόγου, Φιλολόγου, πτυχ Πολιτικών Επιστημών, επιτ Σχολικού Συμβούλου
Ο Αδαμάντιος Κοραής, ο πρωτομάστορας της πνευματικής Αναγέννησης του έθνους, χαρακτήρισε τις πρώτες ελληνικές εφημερίδες που κυκλοφόρησαν προεπαναστατικά στη Βιέννη στο τέλος του 18ου αιώνα, όπως και όσες ακολούθησαν μετά από αυτόν, ως απόρθητα φρούρια της ελευθερίας και ως εργαστήρι της νέας φιλολογίας των Γραικών.
Η παροικία της Βιέννης αποτελούνταν από αρκετούς Έλληνες ορθόδοξους, οι οποίοι προέρχονταν κυρίως από την Ήπειρο, Μακεδονία και Θεσσαλία, (Αμπελάκια, Τύρναβος). Αρκετοί Έλληνες απέκτησαν πλούτο και αναδείχτηκαν κοινωνικά, ενώ ορισμένοι κατέλαβαν και σπουδαίες θέσεις, όπως ο Θεόδωρος Καραγιάννης, αξιόλογος δημοσιογράφος, ο οποίος έγινε διευθυντής της Αυστριακής Ακαδημίας Επιστημών.
Ο ελληνικός τύπος της Βιέννης, οι δημοσιογράφοι με τη γραφίδα τους και οι εφημερίδες που εκδόθηκαν στα κατοπινά χρόνια, ήταν μια πυρσοφόρα θρυαλίδα του μεγάλου ξεσηκωμού του Γένους. Ο προεπαναστατικός και επαναστατικός Τύπος, αποτελούν τον εθνικό άμβωνα, από όπου οι δημοσιογράφοι, με τη γραφίδα τους, διαλαλούσαν τα ελληνικά δίκαια στον ελεύθερο κόσμο. Ήταν το πιο ψηλό σάλπισμα της ψυχολογικής προετοιμασίας των ελεύθερων σκλάβων για την αποτίναξη των δεσμών της δουλείας.
Η πρώτη ελληνική εφημερίδα εκδόθηκε στη Βιέννη, το 1784 από τον Ζακύνθιο Γεώργιο Βεντότη, ο οποίος υπήρξε πρωτοπόρος δημοσιογράφος εκδότης, και απέκτησε δικό του τυπογραφείο. Ο Βεντότης πέθανε σε ηλικία 36 ετών το 1795 από φυματίωση.
Η επόμενη εφημερίδα εκδόθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 1790, από τους εμπόρους αδελφούς Μαρκίδες Πούλιους, οι οποίοι κατάγονταν από τη Σιάτιστα και στη Βιέννη διατηρούσαν τυπογραφείο. Τα αδέλφια αυτά ήταν φλογεροί πατριώτες και αποφάσισαν να εκδώσουν μυστικά την Εφημερίδα, η οποία κυκλοφορούσε κάθε Τρίτη και Παρασκευή. Στόχος της εφημερίδας αυτής ήταν να βοηθήσει το Γένος. Η εφημερίδα κράτησε ως το 1796, χρονολογία, όπου απαγορεύτηκε από τις αυστριακές Αρχές. Αιτία απαγόρευσης ήταν και η σύλληψη του Γ. Πούλιου, καθώς και η συνεργασία των αδελφών με το Ρ. Φεραίο. Είχαν εξασφαλίσει στον Τυρταίο της νεότερης Ελλάδας το κατάλληλο τυπογραφείο για να τυπώσει τη Χάρτα και τα Θούριά του. Ο Γ. Πούλιος και ο Ρ. Φεραίος καταγγέλθηκαν για παράνομη δράση από την Αυστριακή αστυνομία και ο Ρήγας μπόρεσε και έφυγε κρυφά από τη Βιέννη το 1797, αλλά, όμως πιάστηκε στην Τεργέστη, όπου φυλακίστηκε με τους συντρόφους του και βρήκαν μαρτυρικό θάνατο με πνιγμό στα νερά του Σαύου ποταμού. Το 1798, ο Γ. Πούλιος, ρίχτηκε στις φυλακές για 4 μήνες και στη συνέχεια κατέφυγε στη Γερμανία.
Τρίτη στη σειρά των εκδόσεων έρχεται ο Λόγιος Ερμής, με διευθυντή τον Άνθιμο Γαζή, ο οποίος ήταν εφημέριος στην εκκλησία του Αγ. Γεωργίου, το 1811. Η εφημερίδα του Γαζή, παρά με το γλωσσικό πρόβλημα που προέκυψε με τον φίλο του Α. Κοραή, χρηματοδοτήθηκε από τη Φιλολογική Εταιρεία του ελληνικού Λυκείου Βουκουρεστίου και είχε μεγάλη επιτυχία, ως ένα επίτευγμα της νεοελληνικής Φιλολογίας. Ο Λόγιος Ερμής, προσπάθησε να μεταλαμπαδεύσει τις ιδέες της δυτικής σκέψης και παιδείας στον ελληνικό κόσμο.
Mία άλλη εφημερίδα, ήταν ο Ελληνικός Τηλέγραφος, που έφερε τον τίτλο: Ειδήσεις για τα Ανατολικά μέρη και εκδόθηκε στις 2 Ιουλίου 1811 στην Βιέννη, από τον διευθυντή της Ακαδημίας Ανατολικών Σπουδών Φρ Χεκ και τον Κοζανίτη δάσκαλο Ευφρόνιο Ραφαήλ Πόποβιτς, ο οποίος σύντομα παραιτήθηκε ως ανεπαρκής. Τη θέση του Πόποβιτς πήρε ο Δ. Αλεξανδρίδης, οφθαλμολόγος και ανιψιός του Α. Γαζή. Ο Δ. Αλεξανδρίδης, γεννήθηκε στον Τύρναβο το 1784, (κάποιες προφορικές πληροφορίες λένε ότι οι προγονικές ρίζες του είναι από τη Σκαμνιά Ολύμπου).
Στον Τύρναβο έζησε τα παιδικά του χρόνια και ορφάνεψε νωρίς, αλλά ο μεγαλύτερος αδελφός του ιεροδιάκονος Στέφανος, τον προστάτευσε και έμαθε κοντά του τα πρώτα γράμματα. Το 1806 μετέβη στην Ιένα για να σπουδάσει ιατρική (οφθαλμολογία) και φυσικές επιστήμες. Ο Τυρναβίτης γιατρός ήταν και λόγιος με ευρεία γλωσσομάθεια και πολιτισμικά ενδιαφέροντα, συγγραφέας και μεταφραστής αρκετών ιστορικών έργων. Με τη δημοσιογραφική και συγγραφική του δράση, στήριξε τους Έλληνες διαφωτιστές και προσέφερε πολλά στο Γένος. Υπήρξε χαρισματικός και ταλαντούχος δημοσιογράφος, ανάμεσα στους μαχητές της πένας, που πάλεψαν παλικαρίσια από τις στήλες των εντύπων –φρουρίων, μακριά από την αλύτρωτη γη της πατρίδας, για τη λευτεριά του Γένους. Έτσι, η σημαντική προσφορά της ενεργούς συμμετοχής του στα δρώμενα της ελληνικής κοινότητας Βιέννης, στάθηκε η έκδοση της Εφημερίδας Ελληνικός Τηλέγραφος, το 1812.
Ο Ελληνικός Τηλέγραφος, απέκτησε πολλή εγκυρότητα και κυκλοφορία, στα 24 χρόνια ζωής του, ενημερώνοντας το Απόδημο Ελληνισμό. Η Σαββατιανή έκδοσή του ήταν πλουτισμένη με ένα είδος παραρτήματος τον Παρατηλέγραφο και τον Φιλολογικό Τηλέγραφο. Τα θέματα της εφημερίδας ήταν πολιτικά, οικονομικά, επιστημονικά, φιλολογικά, αλλά και πηγή πληροφόρησης, για τους Έλληνες του εξωτερικού για την πνευματική αφύπνιση των Ελλήνων.
Το 1813, δημοσίευσε ένα Ελληνοτουρκικό Λεξικό με αντίστοιχη Γραμματική. Ο Τυρναβίτης αυτός πατριώτης, εγκατέστησε στο σπίτι του ένα παράνομο τυπογραφείο, όπου τύπωνε διάφορες προκηρύξεις και επαναστατικά φυλλάδια του αγώνα. Η Αυστριακή Αστυνομία παρέπεμψε τον Αλεξανδρίδη σε ανάκριση και του αφαιρέθηκε η άδεια και η διεύθυνση του νόμιμου τυπογραφείου.
Στη σειρά των πρώτων Ελληνικών εφημερίδων που εκδόθηκαν προεπαναστατικά στη Βιέννη ακολουθεί, τελευταία η Καλλιόπη, η οποία είχε διευθυντή τον Α Σταγειρίτη. Η έκδοσή της έγινε την Πρωτοχρονιά του 1819 και φιλοξενούσε ειδήσεις φιλολογικού περιεχομένου. Ήταν μια 16σέλιδη εφημερίδα, που κυκλοφορούσε δύο φορές το 15νθήμερο. Δεν είχε, όμως, πατριωτικό και εθνικό παλμό και χαρακτηρίστηκε ως περιοδικό των λαθών., την στιγμή που άρχισε να δημοσιεύει την ιστορία του ελληνικού τύπου.
Γενικά όλες οι άλλες εφημερίδες της Βιέννης, αποτέλεσαν την πρώτη εθνική έπαλξη, όπου οι δημοσιογράφοι της εποχής, με τη γραφίδα τους στάθηκαν διαπρύσιοι κήρυκες –μαχητές για την ανύψωση του φρονήματος των Γραικών και την ψυχολογική προετοιμασία του έθνους.
