Διετέλεσε επικεφαλής των δημοτικών υπηρεσιών της πόλεως κατά τα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας, μαζί με μια μικρή ομάδα ατόμων (μεταξύ αυτών και ο Κωνσταντίνος Δημητριάδης) που αντιπροσώπευαν και τις τρεις κοινότητες της Λάρισας - μουσουλμανική, χριστιανική και εβραϊκή. Στις 24 Δεκεμβρίου 1881 τιμήθηκε με τον Χρυσό Σταυρό των Ιπποτών του Β. Τάγματος του Σωτήρος (ΦΕΚ 30/Α/30-4-1882). Ο Χασάν Ετέμ αγάς παρέμεινε δήμαρχος στη Λάρισα για έναν περίπου χρόνο, μέχρι δηλαδή τον Σεπτέμβριο του 1882. Ακόμη και σήμερα δεν είναι ξεκάθαρο εάν παραιτήθηκε οικειοθελώς ή υποχρεώθηκε σε παραίτηση [2].
Στις 23 Ιουλίου 1882 ο Κωνσταντίνος Δημητριάδης διορίσθηκε από την Πολιτεία ως αναπληρωτής δήμαρχος, ενώ μετά από την απομάκρυνση του Οθωμανού δημάρχου (30 Σεπτεμβρίου 1882) διορίσθηκε ως υπηρεσιακός δήμαρχος της πόλης (8 Οκτωβρίου 1882) [3]. «Παυθέντος του κ. Χασάν Ετέμ, ως δημάρχου, αντικατέστησεν αυτόν εις την θέσιν ταύτην ο τέως πάρεδρος κ. Δημητριάδης, ανήρ χαρακτήρος ανεπιλήπτου και τιμιωτάτου» [4]. Μετά από την ανάληψη των καθηκόντων του, ξέσπασε μία δημοσιογραφική διαμάχη σχετική με το ζήτημα, μεταξύ των εκδοτών των Λαρισαϊκών εφημερίδων «Αστήρ της Θεσσαλίας» (Ανδρέας Πεταλάς) και «Ανεξαρτησία» (Βασίλειος Αργυρόπουλος).
Ο Κωνσταντίνος Δημητριάδης παρέμεινε υπηρεσιακός δήμαρχος της Λάρισας έως τις 8 Νοεμβρίου 1882, αφού αντικαταστάθηκε (με καθυστέρηση) από τον Αργύριο Διδίκα, ο οποίος είχε διορισθεί δήμαρχος με Βασιλικό Διάταγμα που είχε υπογραφεί στις 9 Οκτωβρίου 1882 [5].
Κι ενώ ο Κωνσταντίνος Δημητριάδης ήταν απασχολημένος με τα αυτοδιοικητικά της Λάρισας, ο αδελφός του Χρήστος που είχε διορισθεί το προαναφερθέν διάστημα μέλος της Εφορευτικής Επιτροπής των σχολείων της πόλης [6], κλήθηκε να δώσει λύσεις σε επαγγελματικά προβλήματα που προέκυψαν μετά από την απελευθέρωση της πόλης από τους Τούρκους. Οθωμανοί κτηματίες και έμποροι αρνήθηκαν να εξοφλήσουν τα οφειλόμενα στα δύο αδέλφια (και σε άλλους επιχειρηματίες), αφού οι περισσότεροι από αυτούς αναχώρησαν από τη Λάρισα και εγκαταστάθηκαν σε πόλεις της Μικράς Ασίας. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Οθωμανού κτηματία Τσελάχ εφένδη Χαβούζ Μεχμέτ, που ήδη από το 1878 όφειλε το ποσό των 83.644,50 δρχ. [7]. Μία, όμως, ξεχωριστή περίπτωση αποτελεί αυτή της Εμπορικής Εταιρείας «Νικόλαος Τζώνος και Υιοί» [8], που όφειλε στον Χρήστο Δημητριάδη το ποσό των 9.634 δρχ. (με ετήσιο τόκο 18%). Η οικογένεια του Νικολάου Τζώνου, με καταγωγή από τη Σιάτιστα της Κοζάνης, δραστηριοποιήθηκε με το εμπόριο γούνας και υφασμάτων στη Λάρισα από τα μέσα της δεκαετίας του 1870. Διέθετε ένα μεγάλο δίκτυο αντιπροσώπων σε πόλεις της Κεντρικής Ευρώπης (Βελιγράδι, Βουδαπέστη, Βιέννη) και όπως όλοι σχεδόν οι απόδημοι έμποροι της Σιάτιστας διακρίθηκε για τις φιλανθρωπικές του δραστηριότητες. Ο Νικόλαος Τζώνος υπέστη και αυτός μεγάλο πλήγμα από τις αναστολές πληρωμών των Οθωμανών πελατών του. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τα ακίνητα τα οποία διέθετε στη Λάρισα να εκτεθούν σε αναγκαστικό πλειστηριασμό με επίσπευση τόσο του Χρήστου Δημητριάδη (πληρεξούσιος δικηγόρος είχε διορισθεί ο Ιωάννης Μαρίνος), όσο και της Ομόρρυθμης Εμπορικής Εταιρείας «Πέτρος Π. Ζέρβας & Γεώργιος Α. Βακαλόπουλος» με έδρα τον Πειραιά.
(συνεχίζεται)
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1]. Αλέξανδρος Χ. Γρηγορίου, «Χασάν εφένδης Ετέμ αγάς: Συμπληρωματικές σημειώσεις για τον Οθωμανό δήμαρχο της Λάρισας», Ελευθερία (Λάρισα), 16 Μαΐου 2021. Βλ. επίσης: Νικόλαος Παπαθεοδώρου, «Ο πρώτος δήμαρχος της Λάρισας ήταν Τούρκος», «Ελευθερία» (Λάρισα), 21 Ιανουαρίου 2015.
[2]. Τον Σεπτέμβριο του 1887, ο Χασάν εφένδης Ετέμ αγάς μετακόμισε με την οικογένειά του στην Προύσα της Μικράς Ασίας, διορίζοντας πληρεξούσιους δικηγόρους για τη διαχείριση της περιουσίας του.
[3]. Γενικά Αρχεία του Κράτους, Αρχεία Νομού Λάρισας (ΓΑΚ/ΑΝΛ), Πρακτικά Δημοτικού Συμβουλίου Λαρίσης, Συνεδριάσεις: 8 και 25 Οκτωβρίου 1882, 11 και 12 Νοεμβρίου 1882.
[4]. Ανεξαρτησία (Λάρισα), φ. 99 (29 Σεπτεμβρίου 1882).
[5]. Ανεξαρτησία (Λάρισα), φ. 102 (10 Οκτωβρίου 1882).
[6]. Ανεξαρτησία (Λάρισα), φ. 103 (14 Οκτωβρίου 1882).
[7]. Ανεξαρτησία (Λάρισα), φ. 85 (11 Αυγούστου 1882).
[8]. Ως μέτοχοι της εταιρείας αναφέρονται επίσης οι Δημήτριος και Παναγιώτης Ν. Τζώνος (κάτοικοι Λαρίσης), ο Προκόπιος Τζώνος (κάτοικος Σιάτιστας), καθώς και η Παναγιώτα, χήρα του Γεωργίου Τζώνου (κάτοικος Σιάτιστας, ως επίτροπος των ανηλίκων τέκνων της Ναούμ, Θεοδώρας, Απόστολου, Ευγενίας και Βασιλικής).
Από τον Αλέξανδρο Χ. Γρηγορίου
