Ανήκει στον σπουδαίο φωτογράφο από τον Βόλο Στέφανο Στουρνάρα, τον «άγιο» της φωτογραφίας όπως τον έχουν επονομάσει οι ειδικοί και του οποίου απόψεις από τη Λάρισα έχουμε ήδη δημοσιεύσει. Είναι εκτυπωμένη σε χρωμολιθογραφία [1] στην πρόσθια όψη ταχυδρομημένου επιστολικού δελταρίου, το οποίο φέρει τον αριθμό 245 και η σφραγίδα του έχει ημερομηνία αποστολής 6 Δεκεμβρίου 1915.
Ο φωτογράφος στάθηκε στο ψηλότερο σημείο μιας δενδρόφυτης νησίδας που υπήρχε την περίοδο εκείνη στην ανατολική πλευρά της πλατείας. Στο κάτω μισό της φωτογραφίας απεικονίζεται ένα μεγάλο γυμνό μέρος της πλατείας Δικαστηρίων, όπως ονομαζόταν την περίοδο εκείνη. Είναι χωμάτινο, επίπεδο, αδιαμόρφωτο και χωρίς ίχνος στολισμού. Στον χώρο της διακρίνουμε τρεις μικρές ομάδες ατόμων, κάθε μία με τη δική της αμφίεση. Μπροστά δύο μεσήλικες με χωριάτικη ενδυμασία και σκούφο (καλπάκι) κοιτάζουν τον φακό του φωτογράφου. Στο κέντρο η άλλη ομάδα αποτελείται από τέσσερες κυρίους κομψά ντυμένους με παλτά και ρεπούμπλικα, οι οποίοι φαίνεται να συζητούν, ενώ δεξιότερα διακρίνονται τρεις αξιωματικοί με τις στολές και τις χλαίνες τους. Στο βάθος δεξιά είναι αραιά απλωμένα τραπεζοκαθίσματα από το απέναντι καφενείο, που βρισκόταν στο ισόγειο του ξενοδοχείου «Το Στέμμα». Οι θαμώνες είναι λίγοι και απ’ ό,τι συμπεραίνεται από τις ενδυμασίες και τις σκιές τους, ήταν μια ηλιόλουστη χειμωνιάτικη ημέρα.
Στο επάνω μισό της φωτογραφίας διακρίνουμε πέντε κτίρια, τα οποία θα περιγραφούν με τη σειρά, αρχίζοντας από αριστερά. Το πρώτο είναι ένα θαυμάσιας ομορφιάς νεοκλασικό κτίσμα, το οποίο στέγαζε το υποκατάστημα της Εθνικής Τράπεζας. Είχε κτισθεί στη θέση παλιού μουσουλμανικού τεκέ του Κουρά εφέντη [2] που είχε αγοράσει η Τράπεζα. Τα σχέδια του κτιρίου ήταν του αθηναίου μηχανικού Μπαλάνου και ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο του 1907. Ο κάτω όροφος φιλοξενούσε τα γραφεία της Τράπεζας, ενώ ο επάνω όροφος ήταν προορισμένος για κατοικία του εκάστοτε διευθυντή, μερικές φορές όμως φιλοξενούσε ευκαιριακά και υψηλά πρόσωπα, όπως το 1937 όταν κατέλυσε εκεί ο βασιλιάς Γεώργιος Β΄ και ο τότε διάδοχος Παύλος. Στο μέγαρο αυτό πέρασαν τα νεανικά τους χρόνια οι κόρες του επί σειρά ετών διευθυντή του υποκαταστήματος Γεωργίου Δεσύπρη. Από αυτές η Μαρία (1892-1976) μετά τον θάνατο του πατέρα της το 1912 μετακόμισε στην Αθήνα, παντρεύτηκε τον συνταγματολόγο και πολιτικό Αλέξανδρο Σβώλο και μεταπολεμικά η ίδια εκλέχθηκε βουλευτής με την ΕΔΑ. Επίσης στα διαμερίσματα αυτού του ορόφου έζησε αργότερα και ο Μ. Καραγάτσης όταν διευθυντής ήταν ο πατέρας του Γεώργιος Ροδόπουλος. Ο σεισμός του 1941 επέφερε στο κτίσμα αρκετές ζημιές, οι σοβαρότερες των οποίων εμφανίσθηκαν στο υπερώο του τρίτου ορόφου, το οποίο και μεταπολεμικά κατεδαφίσθηκε. Μ’ αυτή τη μορφή λειτούργησε μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1960 οπότε η διοίκηση της Τράπεζας υποχρεώθηκε να το κατεδαφίσει ολόκληρο. Από τα χρόνια της κατοχής και μέχρι την κατεδάφισή του αντίκριζε κανείς πάνω στην ταράτσα του τη σειρήνα η οποία ειδοποιούσε τους Λαρισαίους για τις τυχόν επικείμενες εχθρικές αεροπορικές επιδρομές. Στη θέση του κομψού αυτού κτιρίου οικοδομήθηκε το σημερινό αμφισβητούμενης αισθητικής κτίριο.
Αμέσως μετά την τράπεζα και στο βάθος μπορούμε να διακρίνουμε μέρος παλιάς τουρκικής κατοικίας, η οποία περιήλθε, μαζί με τα πολύτιμα έπιπλα που περιείχε, στην ιδιοκτησία της οικογένειας Ιωάννη Χολέβα, κατόπιν αγοράς από τον Τούρκο ιδιοκτήτη ο οποίος εγκατέλειψε τη Λάρισα μετά την προσάρτηση της Θεσσαλίας. Μετά τη χρεοκοπία της ιδιωτικής «Τράπεζας Χολέβα-Μαρκατά» το 1932, το σπίτι περιήλθε στην κατοχή της Τράπεζας της Ελλάδος, η οποία το κατεδάφισε και οικοδόμησε το σημερινό κτίριο που στεγάζει το τοπικό υποκατάστημά της.
Το επόμενο διώροφο κτίσμα στέγαζε στον επάνω όροφο το ξενοδοχείο «Όλυμπος», ενώ το ισόγειο διέθετε καταστήματα, μεταξύ των οποίων και το Παντοπωλείο του Μακρυγιάννη. Στις 21 Δεκεμβρίου 1940 ιταλική βόμβα «σημάδεψε» το κτίριο και το κατέστρεψε. Μεταπολεμικά ισοπεδώθηκε και αργότερα στη θέση του υψώθηκε η σημερινή οικοδομή.
Απέναντί του το ισόγειο κατάστημα στη γωνία Ακροπόλεως (Παπαναστασίου) και Αλεξάνδρας (Κύπρου) στέγαζε κατά την απελευθέρωση του 1881 ζαχαροπλαστείο που το λειτουργούσε κάποιος Ευθύμιος Σαρανταένας από τη Λαμία, ο οποίος ήταν γνωστός από τη μεγάλη γενειάδα που διατηρούσε («διαπρεπή γενειοφόρο» τον περιγράφει ο Θρασύβουλος Μακρής). Αργότερα στο σημείο αυτό είχε το φαρμακείο του ο ισραηλίτης Ματαλών. Κατόπιν το φαρμακείο αυτό το λειτούργησε ο φαρμακοποιός Νικόλαος Ζησιάδης από τη Ραψάνη, αδελφός του δικηγόρου και βουλευτή Τυρνάβου Βασίλειου Ζησιάδη [3], ο οποίος και το διατήρησε με την επωνυμία «Φαρμακείον Ν. Ζησιάδου και Σία» μέχρι το 1941. Ήταν χαρακτηριστική για ένα διάστημα η διαφημιστική επιγραφή του φαρμάκου «Σαντράλ» που έφερε σε στηθαίο στο ύψος της στέγης, στην πρόσοψη που έβλεπε προς την Πλατεία. Το γεγονός αυτό οδήγησε ώστε να γίνει γνωστό στον κόσμο το συγκεκριμένο κτίριο σαν Φαρμακείο Σαντράλ.
Το επόμενο επιβλητικό οικοδόμημα είναι το δημοτικό ξενοδοχείο «Το Στέμμα», το οποίο περιγράψαμε σε άλλο σημείωμά μας [4].
[1]. Χρωμολιθογραφία είναι ειδική τεχνική έγχρωμης εκτύπωσης εικόνων, οι οποίες έχουν χαραχθεί σε λίθινες πλάκες.
[2]. Στεργιόπουλος Δημ. Μνημεία Μουσουλμανικής Ιστορίας και Τέχνης στο νομό Λάρισας, εφ. Λαρισαϊκή Ηχώ, φύλλο της 11ης Μαρτίου 1985.
[3]. Ο Βασίλειος Ζησιάδης νυμφεύθηκε την Πιπίτσα Λογιωτάτου, αδελφή της Ιουλίας Σάπκα-Λογιωτάτου και επομένως ήταν σύγαμπρος με τον δήμαρχο Μιχαήλ Σάπκα.
[4]. Παπαθεοδώρου Νικόλαος. Ιχνηλατώντας την παλιά Λάρισα-Α΄, Λάρισα (2018) σελ. 61-65.
