Στα επεισόδια της σειράς δώσαμε ελληνική αρίθμηση και σταματήσαμε στο ζήτα (αραβικό 7). Το επεισόδιο αυτού του άρθρου (Η-8) είναι κι αυτό λακωνικό με διπλή κατά σύμπτωση σημασία. Επειδή θα το φροντίσω να είναι κατά το δυνατό σύντομο παρά τη σημαντικότητά του, αλλά και επειδή οι σκοτεινοί πρωταγωνιστές του είναι οι Λάκωνες, γιος και αδελφός του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, που δολοφόνησαν τον Καποδίστρια. Γιατί όμως ν' αποτελεί «αθέατη» πλευρά η πασίγνωστη δολοφονία; Ας δούμε τα πράγματα, που δεν αποκαλύπτονται από το γεγονός. Ό,τι ακολουθεί, στηρίζεται σε πρωτότυπες αφηγήσεις και κοινές ιστορικές παραδοχές.* Ωστόσο ιστορικοί όπως οι Παπαρρηγόπουλος και Φίνλεϋ -αν και με διαμετρικά αντίθετες απόψεις, καθένας τους- δεν υπεισέρχονται στα ακόλουθα και μάλλον αληθινά γεγονότα.
Ναύπλιο 27.9.1831. Κυριακή, ώρα 6η πρωινή. Ο Κωσταντής και ο Γιώργης Μαυρομιχάλης, αδελφός και γιος του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, περιμένουν ο ένας έξω και ο άλλος μέσα από την είσοδο της εκκλησίας του Αγίου Σπυρίδωνα, όπου σε λίγο θα ερχόταν ο Κυβερνήτης για τη Θεία Λειτουργία. Ο Κολοκοτρώνης -διά χειρός Τερτσέτη- υπαγορεύει στα απομνημονεύματά του: «Επήγαν εις την πόρταν της εκκλησίας την Κυριακή την αυγήν. Εχαιρέτησαν τον Κυβερνήτην, που είχε μόνον δυο, έναν κουλοχέρη και έναν άλλον (σημ. τον Κρητικό μονόχειρα Γεώργιο Κοζώνη και τον Τριπολιτσιώτη Δημήτρη Λεωνίδα). Εμβαίνοντας εις την πόρταν ο Κωνσταντίνος τού έριξε μία πιστόλα εις το κεφάλι. Ο Γιωργάκης μία μαχαιριά στην κοιλιά και έμεινεν ο Κυβερνήτης νεκρός, ξαπλωμένος εις την πόρτα». Η μαχαιριά ήταν πρωτοφανής, καθώς ο Γιωργάκης στριφογύρισε το μαχαίρι στην κοιλιά. Πετάχτηκαν έξω τα εντόσθια, και το μαχαίρι έμεινε καρφωμένο στο σώμα του Καποδίστρια». Ο θάνατος του Κυβερνήτη -συνεχίζει ο Κολοκοτρώνης- εστάθη ογληγορώτερος από μίαν αστραπήν». Ο Κοζώνης καταδιώκει τον Κωνσταντή, που ο Φωτομάρας τον βλέπει να τρέχει να κρυφτεί και τον πυροβολεί από το μπαλκόνι του σπιτιού του κοντά στην εκκλησία. Ο Κολοκοτρώνης διηγείται, πως τον πυροβόλησε πρώτος ο Κοζώνης. Το πλήθος που τον καταδιώκει, τον αποτελειώνει με μαχαίρια, πέτρες και ξύλα. Ύστερα ρίχνει το πτώμα στη θάλασσα.
Ο Γιώργης τρέχοντας κρύβεται στο πρώτο σπίτι μπροστά του, που ανήκε στον αξιωματικό Θ. Βαλλιάνο. Κατά το σχέδιο δολοφονίας -γιατί υπήρχε σχέδιο- έπρεπε να καταφύγει στο διπλανό σπίτι του Γάλλου Πρεσβευτή Ρουάν, και να ζητήσει άσυλο. Ο Κολοκοτρώνης γράφει πως: «Είδε ότι εκεί -δηλ. στου Βαλλιάνου- δεν εμπορεί να βασταχθεί και επήγε εις του Ρουάν το σπίτι». Ο Γάλλος που γνώριζε την επιχείρηση δολοφονίας, αρνείται να τον παραδώσει στις Αρχές. Επικαλείται, πως με τον θάνατο του Κυβερνήτη δεν υπάρχει νόμιμη εξουσία και πως από τον έλεγχο της πιστόλας του Γιωργάκη Μαυρομιχάλη δεν βρέθηκαν ίχνη πυροβολισμού. Ο «Γιωργάκης» όμως είχε μαχαίρι. Όχι πιστόλα. Η Κυβέρνηση καιρό πριν είχε αναθέσει στους στρατιώτες Καραγιάννη και Γεωργίου να φρουρούν τους δολοφόνους, για να μη δραπετεύσουν από το Ναύπλιο, όπου ήταν υπό περιορισμό. Επιπλέον υπήρχε διαταγή, να μην οπλοφορεί κανένας στην πόλη. Οι δύο νεαροί όμως «φρουροί» προφανώς δωροδοκήθηκαν και αντί φρουρών έγιναν προστάτες των Μαυρομιχαλαίων. Ο Καραγιάννης, που καταδικάστηκε σε θάνατο, έγινε λοχίας, όταν ο Μαυροκορδάτος (θεωρούμενος εγκέφαλος της συνωμοσίας) έγινε πρωθυπουργός επί Όθωνα. Ο Γεωργίου, που καταδικάστηκε σε 10ετή κάθειρξη, έγινε προσωπικός φρουρός του Πετρόμπεη.
Ο γέρος του Μωριά γράφει, πως: «Οι δύο υπηρέται (Καραγιάννης και Γεωργίου) εβάλθηκαν εις φυλακήν, οι οποίοι εμαρτύρησαν την εταιρείαν (δηλ. τη συνωμοσία), όπου είχαν να σκοτώσουν τον Κυβερνήτην». Κέντρο της άγριας αντιπολίτευσης εναντίον του Καποδίστρια -υπό την «κατανόηση» Γάλλων και Άγγλων κατά του «Φιλορώσου» Κυβερνήτη- ήταν η Ύδρα των Αρβανιτών εφοπλιστών Λάζαρου και Γιώργη Κουντουριώτη, Μιαούλη, Κριεζή κ.ά. Εκεί σιτίζονταν οι φανατικοί αντίπαλοι του Καποδίστρια Μαυροκορδάτος, Κωλέττης, Ζωγράφος, Πολυζωίδης, Σούτσος κ.λπ. Εκεί στήθηκε η «εταιρεία». Εκεί έγιναν οι δωροδοκίες. Το δήθεν αντιαυταρχικό αίτημα κατά του «δικτάτορα» Κυβερνήτη περιείχε δωροδοκία για τη δολοφονία του. Πολλοί ιστορικοί και έγκυρες μαρτυρίες περιγράφουν, πως το μπαξίσι στους Μαυρομιχάληδες ήταν χίλια φλουριά Φλωρεντίας. Η προκαταβολή που τους δόθηκε από τον μεσάζοντα Καλαμογδάρτη ήταν 250 φλουριά. Τα υπόλοιπα θα δίνονταν μετά τη δολοφονία. Ο Καλαμογδάρτης είχε όλα τα φλουριά στην τσέπη και τα υπόλοιπα 750 -που δεν πληρώθηκαν στους δράστες- τα διακράτησε μετά τον θάνατό τους, καθώς και ο γιος του Πετρόμπεη Γιωργάκης εκτελέστηκε. (Απομν. βουλευτή Λακωνίας Δ. Δημητρακάκη, την αξιοπιστία του οποίου εγγυάται ο ιστοριοδίφης Γιάννης Βλαχογιάννης -βλ. και Γ. Ρούσσο σελ. 514). Ο ίδιος ο Πετρόμπεης το 1840 συζητώντας με τον Διον. Πύρρο αναφώνησε: «... ανάθεμα στους Αγγλογάλλους. Κι εγώ έχασα τους δικούς μου και το Έθνος έχασε έναν άνθρωπο, που δεν θα ματαβρεί. Και το αίμα του με παιδεύει ως σήμερα».
Την επόμενη Τρίτη θα συνεχίσουμε με τα της δολοφονίας του Καποδίστρια.
* (Πηγές: Σπ. Μαρκεζίνης «Πολιτική ιστορία της νεωτέρας Ελλάδος» -Π. Καλεύρας - Κάρπος Παπαδόπουλος - Γ. Ρούσσος - Θ. Κολοκοτρώνης κ.ά.).
Γράφει ο Ομηρος
omhros.el@gmail.com, fb: Ομηρος Ελευθερία
